3 loại sách “tăng sức mạnh não bộ” giúp trẻ học giỏi từ bậc cấp 2

Khoa học thần kinh đã phát hiện ra rằng việc đọc sách có thể kích hoạt ít nhất chín vùng não. Khi trẻ đọc, ít nhất chín vùng não được kích hoạt cùng lúc: vùng xử lý ngôn ngữ, trí nhớ, tưởng tượng, cảm xúc… Nhờ vậy, chỉ cần đọc thầm thôi cũng đủ làm mạnh mẽ toàn bộ hệ thần kinh, giúp trẻ thông minh và nhạy bén hơn từng ngày.

Vì thế, trong nhà nên có những cuốn sách đặt ở nơi trẻ dễ chạm tới. Khi sách xuất hiện ở mọi góc nhỏ quen thuộc, trẻ sẽ tự nhiên mở ra và đọc như một phần sinh hoạt hằng ngày.

Ở bậc tiểu học, đặc biệt là trước lớp 3, chương trình học còn nhẹ nhàng và trẻ có nhiều thời gian rảnh. Đây là giai đoạn vàng để hình thành thói quen đọc sách mỗi ngày, một thói quen sẽ trở thành lợi thế lớn khi trẻ bước vào trung học, nơi lượng bài vở đòi hỏi khả năng tự học và tư duy sâu hơn.

Đặc biệt, có ba dòng sách rất đáng cho trẻ đọc thường xuyên, giúp phát triển tư duy, nền tảng cho cả quá trình học tập sau này.

Văn học cổ điển

Mặc dù việc đọc văn học kinh điển có thể không mang lại hiệu quả tức thì, nhưng trẻ càng đọc nhiều thì tác động lâu dài sẽ càng mạnh mẽ.

Nhìn lướt qua đề thi tiếng Việt trong những năm gần đây, phần lớn là đọc hiểu và viết. Những câu hỏi kiểm tra khả năng hiểu ngôn ngữ sâu sắc, cảm nhận sắc thái cảm xúc và tổ chức ngôn ngữ logic của trẻ.

Tuy nhiên, một số loại sách văn học cổ điển nghe có vẻ hơi trừu tượng với trẻ, vậy nên các chuyên gia gợi ý một số cách bố mẹ có thể tham khảo.

Ví dụ, khi trẻ đọc "Hoàng tử bé ", có thể vô thức hiểu được ý nghĩa của từ "thuần hóa" và học được ý nghĩa của việc có một trách nhiệm đặc biệt.

Với sự đồng cảm này, khi làm bài đọc hiểu văn bản hiện đại trong kỳ thi, trẻ có thể đặt mình vào bài viết và đồng cảm với tác giả. Trẻ có thể hiểu rõ bài viết nói về điều gì (khả năng tóm tắt), cách tác giả viết (khả năng phân tích), và điều gì làm nên sự hay của bài viết (khả năng cảm thụ).

Trong "Thế giới côn trùng", Fabre miêu tả sinh động nhiều loài côn trùng khác nhau. Trẻ đọc kỹ tác phẩm không chỉ học được kiến ​​thức mà còn biết cách quan sát, quan trọng hơn là cách dùng từ ngữ để miêu tả mọi vật, từ đó cải thiện đáng kể kỹ năng viết.

Ví dụ, sau khi đọc đoạn tác giả miêu tả đàn kiến ​​chuyển nhà là "đội hình quân sự", trẻ khi viết về chú mèo của mình sẽ không còn chỉ nói "dễ thương" nữa, mà sẽ miêu tả nó "giống như một thợ săn quan sát từ trong bóng tối".

Sách khoa học

Sách khoa học thường tập trung vào một chủ đề hoặc khái niệm duy nhất, dẫn dắt người đọc đi từ nguyên lý cơ bản đến những chi tiết phức tạp hơn. Nhờ cách trình bày logic, có hệ thống, thể loại sách này giúp trẻ rèn luyện tư duy có cấu trúc, biết quan sát, phân tích, đặt câu hỏi và tìm liên kết giữa các dữ kiện.

Nếu truyện cổ tích nuôi dưỡng trí tưởng tượng bay bổng, thì sách khoa học lại là "phòng tập thể dục" cho tư duy phản biện và khả năng lập luận. Một bên mở rộng thế giới cảm xúc, một bên mài sắc trí tuệ phân tích. Khi hai dòng sách này được kết hợp trong quá trình học, tư duy của trẻ không chỉ đa chiều mà còn linh hoạt hơn, vừa sáng tạo vừa logic.

Không chỉ trong giai đoạn mầm non hay tiểu học, ở những lớp lớn hơn khi kiến thức bắt đầu trở nên trừu tượng và yêu cầu khả năng kết nối, trẻ sẽ dễ dàng liên hệ những thông tin rời rạc từ các môn Toán, Khoa học, Lịch sử hay Địa lý. Giống như việc xây từng viên gạch, các khái niệm mà trẻ học được từ sách khoa học giúp tạo nên một hệ thống hiểu biết vững chắc, giúp trẻ học nhanh, nhớ lâu và vận dụng tốt hơn trong mọi tình huống học tập.

Sách lịch sử

Thực tế, những người có tầm nhìn rộng, khả năng phân tích vấn đề bài bản thường hình thành niềm yêu thích với lịch sử ngay từ khi còn nhỏ. Lịch sử cho họ khả năng “nhìn xa trông rộng” vì mỗi câu chuyện, mỗi giai đoạn đều ẩn chứa quy luật vận hành của con người và xã hội. Nhờ đó, họ biết nắm bắt cơ hội trong những thời điểm quan trọng của cuộc đời và đưa ra lựa chọn đúng đắn hơn.

Bởi trong tâm trí họ chứa đầy những bài học của năm ngàn năm trước: sự thịnh – suy của các triều đại, thành – bại của các nhân vật, quy luật phát triển của văn minh. Những kiến thức ấy vô hình trung trở thành nền tảng tư duy, giúp họ bình tĩnh, sắc bén và chuẩn bị trước cho những thử thách của hiện tại.

Nếu muốn trẻ có góc nhìn rộng mở, sống một cuộc đời phong phú cả về tri thức lẫn chiều sâu nội tâm, thì việc cho trẻ làm quen với sách lịch sử từ sớm là lựa chọn vô cùng hữu ích.

Xét về mặt thực tế, trẻ đọc lịch sử tốt thì gần như không cần lo lắng về các môn Ngữ văn, Lịch sử, Địa lý. Lý do rất đơn giản: lịch sử là môn học tổng hợp nhất.

Lịch sử chứa kiến thức địa lý (vì mọi biến cố đều diễn ra ở một bối cảnh không gian cụ thể).

Lịch sử liên kết với văn học (vì thơ ca, tiểu thuyết, văn bản cổ điển đều đầy rẫy điển cố, điển tích).

Lịch sử gắn với đạo đức, triết học và kỹ năng sống (vì mỗi câu chuyện đều mang theo bài học về nhân cách, phẩm chất, thái độ trước nghịch cảnh).

Lấy ngôn ngữ làm ví dụ: trong văn chương cổ và hiện đại luôn có vô số thành ngữ, ẩn dụ bắt nguồn từ sự kiện hoặc nhân vật lịch sử. Đứa trẻ đọc sử thường xuyên sẽ tự nhiên hiểu sâu, viết hay và diễn đạt mạch lạc hơn.

Nếu văn bản cổ điển bồi dưỡng tâm trí, trong khi đó ghi chép lịch sử khai sáng tư duy và kiến thức bách khoa mở rộng trí tuệ.

Dù những cuốn sách này không thể biến trẻ thành học sinh đứng nhất ngay lập tức, nhưng mỗi trang trẻ đọc hôm nay đều đang âm thầm xây dựng các kết nối thần kinh, mở rộng mạng lưới tư duy trong não. Tuy chậm, nhưng rất chắc.

Và rồi một ngày, bố mẹ sẽ nhận ra: con suy luận nhanh, tư duy mạch lạc và cách nhìn nhận vấn đề cũng sâu sắc và đa chiều hơn.

Đến khi bước vào bậc THCS và THPT, trong khi nhiều bạn khác bắt đầu chật vật vì kiến thức ngày càng nặng, trẻ có nền tảng lịch sử vững vàng sẽ thấy việc học trơn tru và dễ dàng hơn rất nhiều. Lịch sử không chỉ là môn học, mà là “bản đồ trí tuệ” giúp trẻ phát triển toàn diện và lâu dài.