Phiên xử ông Trump sẽ diễn ra thế nào?

Cuộc bạo loạn ngày 6/1 đã khiến 5 người chết và buộc các thành viên quốc hội phải sơ tán hoặc ẩn náu trong văn phòng của mình. Chỉ một tuần sau đó, hạ viện nhất trí luận tội ông Donald Trump "kích động nổi loạn", khiến ông trở thành Tổng thống Mỹ đầu tiên bị luận tội 2 lần.

Cựu tổng thống Mỹ Donald Trump. Ảnh: AP

Trong một bức thư, nghị sĩ Jamie Raskin - công tố viên chính của Hạ viện Mỹ - đã đề nghị ông Trump ra chứng thực về hành động hôm 6/1 của mình. Đáp lại, hai luật sư của ông Trump là David Schoen và Bruce Castor từ chối và cho rằng yêu cầu này là "trò PR".

Nghị sĩ Raskin sẽ đứng đầu một nhóm gồm chín công tố viên của hạ viện trong phiên tòa. Đề nghị mới được ông đưa ra chỉ 2 ngày sau khi hai luật sư Schoen và Castor đệ trình một bản tóm tắt lên thượng viện, bác bỏ các cáo buộc chống lại cựu tổng thống và đặt câu hỏi về tính hợp pháp của phiên toà luận tội.

Hãng tin VOA nêu những điểm sơ lược của phiên toà: 

Cựu tổng thống Mỹ phải đối mặt với cáo buộc duy nhất là "kích động nổi dậy" liên quan tới vai trò của ông trong cuộc bạo loạn ngày 6/1.

Các thành viên Dân chủ ở hạ viện cho rằng, chiến dịch kéo dài cả tháng của ông Trump nhằm bác bỏ kết quả cuộc bầu cử tháng 11/2020 đã khiến những người ủng hộ ông tấn công đồi Capitol để ngăn quốc hội phê chuẩn chiến thắng của ông Joe Biden. 

Phe Dân chủ cũng quả quyết ông Trump đã xúi giục những người ủng hộ tấn công đồi Capitol bằng một bài phát biểu sôi nổi gần Nhà Trắng ngay trước khi bạo loạn nổ ra, rồi sau đó ông xem diễn biến qua truyền hình.

Nhóm luật sư của ông Trump bác bỏ điều này.

Dù không bên nào muốn kéo dài, song vẫn chưa rõ phiên tòa diễn ra trong bao lâu. Phe Dân chủ muốn chỉ một hoặc hai tuần, vì họ muốn nhanh trở lại thủ tục xác nhận các ứng viên được Tổng thống Biden lựa chọn vào chính phủ và thông qua chương trình lập pháp của ông.

Không có gì giống với phiên toà luận tội ông Trump lần 1, vốn kéo dài gần 3 tuần từ 16/1 đến 5/2/2020.

Trao đổi với các phóng viên hôm 4/2, Thượng nghị sĩ Dân chủ Tom Carper của bang Delaware bình luận rằng, phiên tòa "không phải là điều gì sẽ kéo dài vài tháng hoặc vài tuần" mà chỉ tính theo ngày.

Thượng nghị sĩ Patrick Leahy của bang Vermont, Chủ tịch Thượng viện tạm quyền, sẽ ngồi ghế chủ tọa phiên tòa.

Theo Hiến pháp Mỹ, khi một tổng thống đương nhiệm bị đưa ra xét xử luận tội, chánh án sẽ chủ trì quá trình tố tụng. Nhưng vì ông Trump không còn là tổng thống, chủ tịch thượng viện tạm quyền sẽ đảm nhiệm vai trò chủ yếu mang tính chất nghi thức này.

Chín thành viên Dân chủ của hạ viện, được Chủ tịch Nancy Pelosi chọn lựa chọn, sẽ trình bày các cáo buộc chống lại ông Trump. Họ đều là luật sư và là những đồng minh thân cận nhất của bà Pelosi ở hạ viện.

Raskin, công tố viên chính của hạ viện, người đã tham gia viết bản luận tội, là một nghị sĩ cấp tiến ba nhiệm kỳ và từng là giáo sư về luật hiến pháp trong hơn 25 năm.

Nhóm bào chữa cho ông Trump sẽ do hai ông Schoen và Castor đứng đầu. Hai ông đều là luật sư kỳ cựu, tham gia từ tuần trước sau khi nhóm đầu tiên của ông Trump rút lui vì bất đồng với cựu tổng thống.

Trong phiên tòa luận tội đầu tiên, ông Trump triển khai một đội bảo vệ pháp lý lớn hơn nhiều, bao gồm các luật sư hàng đầu của Nhà Trắng và bên ngoài.

Toàn bộ 100 thành viên của thượng viện sẽ đóng vai trò bồi thẩm viên trong suốt quá trình xét xử và sau đó sẽ bỏ phiếu kết tội hay tuyên trắng án cho ông Trump.

Các thượng nghị sĩ sẽ không được phép trực tiếp đặt câu hỏi cho cả hai bên, thay vào đó có thể gửi câu hỏi của họ cho ông Leahy đọc. Sẽ cần có 67 phiếu bầu - đa số 2/3 - thì mới kết tội được cựu tổng thống.

Không có khả năng.

Ông Trump đã từ chối yêu cầu ra làm chứng và các thành viên Dân chủ không cho biết liệu họ có kế hoạch triệu tập bất kỳ nhân chứng nào khác hay không.

Không có nhân chứng nào ở phiên điều trần luận tội tại hạ viện hồi tháng trước. Điều đó khiến một số thành viên Cộng hòa nói rằng không cần bất kỳ ai trong phiên xử ở thượng viện.

Phiên tòa sẽ diễn ra đầy đủ với các tuyên bố mở đầu của cả hai bên mà có thể được trình bày trong vài ngày, sau đó là giai đoạn hỏi và trả lời.

Giả sử thượng viện thông qua thông lệ trước đây, mỗi bên sẽ có thời gian bằng nhau cho các tuyên bố mở đầu của mình.

Trong phiên tòa luận tội đầu tiên của ông Trump năm 2020, các công tố viên của hạ viện và nhóm luật sư của ông Trump đã được phân bổ 24 giờ mỗi người.

Để liên hệ ông Trump với cuộc tấn công đồi Capitol, đảng Dân chủ dự kiến sẽ cung cấp một bài thuyết trình đầy cảm xúc, với các video quay bằng điện thoại di động cho thấy ông Trump kích động những người ủng hộ vào cơn mê cuồng trước khi họ tràn vào cướp phá toà nhà quốc hội, và khiến 5 người thiệt mạng, bao gồm cảnh sát Brian Sicknick của đồi Capitol.

Một video, được đăng trên trang mạng xã hội Parler, cho thấy những người hâm mộ ông Trump phản ứng đầy cảm xúc khi ông thúc giục họ "chiến đấu như địa ngục".

Tuần trước, luật sư Schoen của ông Trump nói rằng "đất nước không cần phải xem các video về bạo loạn và bất ổn".

Rất mong manh.

Ít nhất 17 thành viên đảng Cộng hòa sẽ phải tham gia với toàn bộ 50 thành viên đảng Dân chủ thì mới đủ số phiếu kết tội Trump.

Nhưng tuần trước, 45 trong số 50 thành viên Cộng hòa tại thượng viện đã bỏ phiếu phản đối tính hợp hiến của phiên tòa, tín hiệu đảm bảo ông Trump sẽ được trắng án.

Đảng Dân chủ có thể thông qua một nghị quyết để "khiển trách" ông Trump, hoặc viện dẫn một phần của Tu chính án thứ 14 của hiến pháp để có thể khiến ông không còn đủ tư cách nắm giữ chức vụ trong tương lai.