Sạt lở là nguyên nhân gây thiệt hại về người lớn nhất trong năm

Thông tin từ Ban Chỉ đạo Trung ương về Phòng chống thiên tai, từ đầu năm đến nay, thiên tai diễn biến phức tạp, bất thường tại nhiều địa phương, với 16 loại hình thiên tai chủ yếu như: Bão, dông, lốc, mưa lớn, lũ quét, sạt lở đất, động đất đến, hạn hán, xâm nhập mặn...

Khu vực miền núi phía Bắc xảy ra 86 trận động đất, trong đó có 2 trận động đất với rủi ro thiên tai cấp 4 (tại Mường Tè, Lai Châu ngày 16/6 với độ lớn 4.9; tại Mộc Châu, Sơn La ngày 27/7 với độ lớn 5.3). Tại đồng bằng sông Cửu Long, hạn hán, xâm nhập mặn nghiêm trọng trong lúc vẫn bị đe dọa bởi sạt lở bờ sông, bờ biển, sụt lún đê biển...

Sạt lở là nguyên nhân gây thiệt hại về người lớn nhất trong năm. Ảnh minh họa

Thiên tai đã gây thiệt hại rất lớn về người và của cải. Chưa hết 11 tháng, đã có 281 người chết, 65 người mất tích và 862 người bị thương vì thiên tai. Trong đó, nguyên nhân gây thiệt hại về người lớn nhất năm 2020 là do sạt lở đất. Đã có 132 người chết và mất tích vì nguyên nhân này. Về nhà ở, đã có gần 3.500 ngôi nhà bị sập, hơn 330 ngàn ngôi nhà bị hư hại, tốc mái, di dời khẩn cấp và hơn 500 ngàn lượt nhà bị ngập.

Cùng với đó, thiên tai cũng làm thiệt hại nặng về nông nghiệp với gần 200 ngàn ha lúa, hoa màu bị thiệt hại, hàng chục ngàn gia súc, hàng triệu gia cầm chết, cuốn trôi.

Nhiều công trình thủy lợi, đê kè, kênh mương, bờ biển, bờ sông bị sạt lở, hư hỏng. Hàng ngàn km đường giao thông bị sạt lở, hư hỏng với khối lượng đất, đá sạt lở lên tới trên 4 triệu m3. Ước tính thiệt hại về kinh tế hơn 35.181 tỷ đồng.

Các hoạt động tạo ra mất chân, mất ổn định sườn dốc là nguyên nhân kích hoạt khiến sạt lở đất có thể xảy ra. Thứ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Lê Công Thành cho rằng, với tác động của con người cùng thiên tai, miền Trung là khu vực đồi núi cao, địa chất có nhiều đất đá cổ nứt nẻ, có nhiều đất sét, hết sức bất lợi, nên mưa lớn và mưa lâu ngày chứa trong lớp phong hóa này trở nên nhão và có lực trượt kéo xuống phía dưới.

“Ngoài ra, các hoạt động dân sinh, chẳng hạn như xây dựng cơ sở hạ tầng, phát triển, xây dựng nhà ở, trường học, đường, trong đó có xây dựng các nhà máy thủy điện để bảo đảm an ninh năng lượng cho đất nước…đây cũng là hoạt động khiến cho mất ổn định sườn dốc, là nguyên nhân kích hoạt khiến tai họa có thể xảy ra”, ông Thành giải thích.

Đối với những ý kiến cho rằng mất rừng là một trong những nguyên gây nên sạt lở đất, thì theo ông Thành cần phải đánh giá trong từng trường hợp cụ thể, vì có thể do rất nhiều nguyên nhân khác nhau.

“Trong vụ sạt lở đất vừa xảy ra tại thủy thủy điện Rào Trăng 3 thì công trình thủy điện đang xây dựng, đang trong quá trình cắt vào sườn núi thì xảy ra sự cố đáng tiếc này”, ông Thành thông tin.

Đánh giá tác động môi trường với các dự án thủy điện nhỏ, ông Thành cho hay, Bộ Tài nguyên và Môi trường luôn đánh giá yếu tố tác động đặc thù như rừng, thảm thực vật, đa đạng sinh học, dòng chảy tối thiểu mà thủy điện phải trả lại cho hạ du, các đập thủy điện và các yếu tố liên quan khác.

Theo ông Thành, Luật Lâm nghiệp đã có các quy định rất chặt chẽ cho việc chuyển đổi đất rừng, nên đối với việc bảo đảm rừng, phát triển rừng thì một số nhà máy thủy điện đã bắt đầu nâng cao nhận thức, vừa giữ nguồn sinh thủy cho khu vực nhà máy, vừa bảo đảm tránh sạt lở đất.

Thứ trưởng Lê Công Thành cho biết, để giảm thiểu nguy cơ xảy ra, Bộ Tài nguyên và Môi trường, Bộ Công thương và các bộ ngành liên quan đã tham mưu cho Chính phủ loại bỏ 472 thủy điện nhỏ ra khỏi quy hoạch. Tuy nhiên, với 213 điểm có thể xây dựng thủy điện cần phải được đánh giá, xem xét, cân nhắc kỹ lưỡng để vừa bảo đảm sự phát triển môi trường bền vững, vừa tránh được những rủi ro thiên tai.