Trẻ hỏi "Quan hệ tình dục là gì?" Bố mẹ thông thái sẽ trả lời thế này cho đúng

Tò mò về giới tính và tình yêu là một phần tự nhiên trong sự phát triển của trẻ. Khi trẻ đến độ tuổi nhất định, thường là từ 9 đến 12 tuổi, bắt đầu đặt ra những câu hỏi về cơ thể, mối quan hệ và cảm xúc. Đây là giai đoạn quan trọng, cần sự quan tâm từ gia đình, cũng như đòi hỏi sự giáo dục đúng cách.

Giáo dục giới tính là một phần thiết yếu trong việc giúp trẻ hiểu về cơ thể, tình yêu và các mối quan hệ. Nhằm cung cấp cho trẻ kiến thức chính xác về cơ thể, giới tính và tình yêu, có cái nhìn đúng đắn và tích cực.

Kiến thức về giới tính giúp trẻ nhận biết và tránh những tình huống nguy hiểm, như xâm hại tình dục hoặc quan hệ không an toàn.

Ảnh minh họa.

Vì vậy, bố mẹ nên trang bị cho trẻ những kiến thức chính xác về cơ thể, tình dục và các mối quan hệ. Sử dụng sách giáo dục hoặc tài liệu phù hợp với độ tuổi để giải thích các khái niệm phức tạp. Đồng thời, dạy trẻ về sự tôn trọng bản thân và người khác trong các mối quan hệ. Điều này bao gồm việc hiểu rõ ranh giới cá nhân và tôn trọng quyết định của người khác.

Tò mò về giới tính và tình yêu là một phần tự nhiên trong sự phát triển của trẻ. Bằng cách giáo dục và hỗ trợ trẻ một cách đúng đắn, phụ huynh truyền đạt kiến thức phù hợp, xây dựng nền tảng cho những mối quan hệ lành mạnh trong tương lai. Nhằm giúp trẻ phát triển toàn diện, chuẩn bị bước vào cuộc sống với sự tự tin và trách nhiệm.

Chuyên gia tâm lý Quang Thị Mộng Chi.

Trẻ từ 9-11 tuổi có xu hướng tò mò, hỏi về tình dục, giới tính, theo chuyên gia vì sao có sự thạy đổi này?

Ở giai đoạn từ 9 đến 11 tuổi, việc trẻ bắt đầu tò mò và đặt câu hỏi về tình dục, giới tính là hiện tượng phát triển hoàn toàn bình thường. Đây là thời điểm cơ thể trẻ có nhiều thay đổi sinh học quan trọng, đặc biệt là những dấu hiệu sớm của tuổi dậy thì như biến đổi hormone, sự phát triển về hình dáng và những khác biệt rõ ràng hơn giữa nam và nữ. Những thay đổi này tự nhiên khơi gợi sự chú ý và tò mò của trẻ đối với cơ thể của chính mình cũng như của người khác.

Song song với đó, về mặt nhận thức, trẻ trong độ tuổi này đã bước sang giai đoạn tư duy cụ thể theo lý thuyết của Piaget. Các em có khả năng quan sát, phân tích và đặt câu hỏi logic hơn, từ đó muốn tìm kiếm lời giải thích cho những hiện tượng mà trước đây các em chưa từng để ý hoặc chưa được giải đáp thỏa đáng. Tình dục và giới tính, vốn là chủ đề ít khi được người lớn đề cập một cách cởi mở, trở thành một lĩnh vực hấp dẫn để trẻ khám phá.

Ngoài ra, yếu tố môi trường xã hội cũng góp phần quan trọng. Trẻ ngày nay có điều kiện tiếp xúc với nhiều nguồn thông tin khác nhau như sách, phim, mạng internet hay những câu chuyện từ bạn bè. Chính sự phong phú này làm gia tăng mức độ tò mò, thôi thúc trẻ muốn tìm hiểu, kiểm chứng và đôi khi thắc mắc trực tiếp với bố mẹ hoặc thầy cô.Một khía cạnh khác cần lưu ý là nhu cầu hình thành bản sắc cá nhân.

Ở cuối bậc tiểu học và đầu trung học cơ sở, trẻ không chỉ quan tâm đến sự khác biệt giới tính mà còn bắt đầu suy nghĩ về vai trò giới và sự hấp dẫn giữa các cá nhân. Việc tò mò và đặt câu hỏi về tình dục là một phần tất yếu của quá trình hình thành thái độ lành mạnh về giới tính và tình dục sau này.

Nói cách khác, sự thay đổi này không phải là dấu hiệu “quá sớm”, mà phản ánh sự phát triển tự nhiên về thể chất, nhận thức và xã hội ở trẻ. Điều quan trọng là bố mẹ và người lớn cần nhìn nhận đúng, đồng hành và giải thích cho trẻ một cách khoa học, phù hợp lứa tuổi, để sự tò mò này trở thành cơ hội giáo dục tích cực, thay vì là mối lo ngại hay né tránh.

Nếu trẻ hỏi "Quan hệ tình dục là gì" bố mẹ nên trả lời thế nào? 

Khi một đứa trẻ trong độ tuổi 9–11 hỏi “Quan hệ tình dục là gì?”, bố mẹ thường bối rối, không biết nên trả lời thế nào để vừa đúng, vừa phù hợp với lứa tuổi. Ở góc độ tâm lý học, có thể định hướng bố mẹ như sau:

Trước hết, bố mẹ cần bình tĩnh và đón nhận câu hỏi một cách tự nhiên, không nên phản ứng thái quá, gạt đi hoặc quát mắng, bởi điều này dễ khiến trẻ cảm thấy xấu hổ, tội lỗi và ngừng chia sẻ sau này. Câu hỏi đó cho thấy trẻ đang tò mò, muốn tìm hiểu và tin tưởng bố mẹ để xin lời giải thích. Đây là cơ hội để giáo dục giới tính một cách lành mạnh.

Tiếp theo, câu trả lời nên được điều chỉnh theo độ tuổi. Với trẻ 9–11 tuổi, bố mẹ không cần đi sâu vào chi tiết sinh lý phức tạp mà nên giải thích bằng ngôn ngữ đơn giản, dễ hiểu, tập trung vào ý nghĩa gắn kết và sự trưởng thành:

Bố mẹ có thể nói: “Quan hệ tình dục là một hành vi thân mật chỉ dành cho người lớn khi họ thực sự yêu thương, tin tưởng và muốn gắn bó lâu dài với nhau. Khi đó, họ sử dụng cơ thể để thể hiện tình cảm và cũng để có thể sinh ra em bé.”  

Nếu trẻ hỏi thêm, bố mẹ có thể nói rõ hơn về sự kết hợp giữa tinh trùng và trứng để tạo ra một sự sống mới, nhưng vẫn giữ cách diễn đạt ngắn gọn, khoa học, không dùng từ ngữ gây tò mò hay hình dung sai lệch.

Điều quan trọng là bố mẹ cần nhấn mạnh giá trị và trách nhiệm của hành vi tình dục, rằng đây không chỉ là vấn đề sinh học mà còn gắn liền với tình cảm, sự tôn trọng và trách nhiệm giữa hai người trưởng thành. Nhờ vậy, trẻ sẽ hình thành thái độ lành mạnh, tránh hiểu sai hoặc bị ảnh hưởng bởi những nguồn thông tin méo mó từ bên ngoài.

Bố mẹ nên lấy ví dụ thế nào trong cuộc sống hàng ngày để giúp trẻ hiểu hơn về giáo dục giới tính, tình yêu, tình dục? 

Để trẻ 9–11 tuổi hiểu về giáo dục giới tính, tình yêu và tình dục một cách tự nhiên, bố mẹ có thể tận dụng những ví dụ gần gũi trong đời sống hàng ngày thay vì giảng giải lý thuyết khô khan. Cách tiếp cận này giúp trẻ dễ tiếp thu và cảm thấy thoải mái hơn khi trò chuyện.

Một số tình huống cụ thể để các bố mẹ có thể áp dụng với con của mình.Khi trẻ thấy cơ thể mình thay đổi (bé gái bắt đầu phát triển ngực, bé trai thay đổi giọng nói…), bố mẹ có thể giải thích: “Cơ thể con đang lớn lên, đó là một phần của tuổi dậy thì. Những thay đổi này giúp con trưởng thành, và sau này con có thể làm cha/mẹ, sinh ra em bé.”

Khi quan sát động vật hoặc thực vật, bố mẹ có thể nói: “Con thấy cây ra hoa, rồi thụ phấn để thành quả không? Ở con người cũng có sự kết hợp giữa nam và nữ để tạo nên một em bé. Nhưng khác ở chỗ, tình yêu của con người gắn liền với trách nhiệm, sự chăm sóc và tình cảm lâu dài".

”Khi trẻ thấy bố mẹ quan tâm, ôm nhau, trò chuyện dịu dàng, có thể giải thích: “Tình yêu của ba mẹ không chỉ là nói yêu, mà còn thể hiện qua việc chăm sóc, chia sẻ và tôn trọng nhau. Khi người lớn yêu thương nhau và gắn bó, họ mới có những hành động thân mật đặc biệt, gọi là quan hệ tình dục.” Khi tình cờ có cảnh nhắc đến tình yêu hoặc đám cưới trong một bộ phim, bố mẹ có thể tranh thủ nói: “Tình yêu không chỉ là cảm xúc, mà còn là trách nhiệm.

Quan hệ tình dục là một phần của tình yêu khi cả hai trưởng thành và sẵn sàng.Điểm quan trọng là bố mẹ nên dùng ví dụ đơn giản, mang tính biểu tượng, gần gũi với trải nghiệm của trẻ, đồng thời lồng ghép giá trị: yêu thương, tôn trọng, trách nhiệm. Nhờ vậy, trẻ vừa hiểu đúng bản chất, vừa hình thành thái độ tích cực về tình yêu và tình dục.

Những câu hỏi tưởng chừng "khó nói" lại chính là chiếc cầu nối để gắn kết bố mẹ và con cái, bố mẹ nên đón nhận những câu hỏi nhạy cảm với thái độ ra sao, giúp trẻ cởi mở chia sẻ hơn là tò mò và tự mình tìm hiểu?

Những câu hỏi tưởng chừng “khó nói” nhưng lại chính là chiếc cầu nối giúp bố mẹ gần gũi và thấu hiểu con cái hơn. Khi trẻ đặt ra những thắc mắc nhạy cảm về tình yêu, tình dục hay giới tính, điều quan trọng nhất không phải là bố mẹ phải có câu trả lời thật “chuẩn sách vở”, mà là thái độ lắng nghe và đồng hành.

Bố mẹ nên đón nhận những câu hỏi này với tâm thế bình tĩnh, cởi mở và tôn trọng. Trước tiên, hãy khen ngợi sự dũng cảm và tin tưởng của con: “Ba/mẹ rất vui vì con chia sẻ điều này với bố/mẹ”. Điều đó giúp trẻ hiểu rằng việc hỏi không phải là sai hay xấu hổ.

Tiếp theo, bố mẹ cần tránh phản ứng tiêu cực như la mắng, né tránh, trả lời qua loa hoặc đánh lạc hướng. Những phản ứng này dễ khiến trẻ cảm thấy mình vừa phạm lỗi, từ đó ngại hỏi tiếp và có xu hướng tìm hiểu từ nguồn khác — vốn có thể thiếu chính xác hoặc mang nội dung không phù hợp.

Sau đó, bố mẹ sẽ giải đáp những thắc mắc của con một cách phù hợp với khả năng nhận thức của trẻ, để trẻ hiểu vấn đề một cách đúng đắn nhất, không ngại ngùng, né tránh khi nói về chủ đề giới tính, tình dục.

Ngoài ra, bố mẹ cũng có thể thẳng thắn thừa nhận nếu bản thân chưa có ngay câu trả lời đầy đủ: “Câu hỏi này rất hay, để bố/mẹ tìm thêm thông tin rồi cùng chia sẻ với con nhé”.

Cách nói này vừa thể hiện sự tôn trọng, vừa cho con thấy rằng việc học hỏi về tình dục và giới tính là một quá trình cần sự tìm hiểu nghiêm túc. Quan trọng nhất, bố mẹ hãy tạo không khí trò chuyện an toàn — nơi trẻ cảm thấy được lắng nghe mà không bị phán xét.

Khi bố mẹ sẵn sàng trò chuyện về cả những chủ đề nhạy cảm, trẻ sẽ có xu hướng tin tưởng, chia sẻ và gắn bó nhiều hơn, thay vì âm thầm tự mình tìm hiểu. Nói cách khác, chính thái độ cởi mở, kiên nhẫn và tôn trọng của bố mẹ sẽ biến những câu hỏi nhạy cảm thành cơ hội giáo dục giới tính tích cực, đồng thời giúp nuôi dưỡng mối quan hệ bố mẹ – con cái gắn kết và bền chặt hơn.