Bỏ quên mũi tiêm nhắc lại, con có thể mang di chứng suốt đời vì viêm não Nhật Bản

Viêm não Nhật Bản có thể để lại di chứng suốt đời

Viêm não Nhật Bản là bệnh truyền nhiễm, gây viêm cấp tính tổ chức não, do virus viêm não Nhật Bản gây ra. Virus lây truyền sang người qua vết đốt của muỗi Culex sau khi hút máu các động vật mang mầm bệnh như trâu, bò, ngựa, chim hoang dã…

Trẻ bị muỗi mang mầm bệnh đốt có thể mắc bệnh viêm não Nhật Bản. Ảnh: Shutterstock

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), mỗi năm toàn cầu ghi nhận khoảng 100.000 ca mắc bệnh viêm não Nhật Bản với hơn 25.000 ca tử vong. Tại Việt Nam, các tỉnh thành ghi nhận số ca mắc xảy ra quanh năm, cao điểm từ tháng 5 đến tháng 10.

Tỷ lệ tử vong do bệnh có thể lên tới 30%. Nếu may mắn sống sót, có đến 50% người bệnh phải đối mặt với các di chứng như liệt, co giật, rối loạn ngôn ngữ, giảm trí nhớ, chậm phát triển trí tuệ, rối loạn tâm thần.

Trẻ mắc viêm não Nhật Bản có thể gặp di chứng trọn đời như liệt, co giật, giảm trí nhớ, chậm phát triển trí tuệ. Ảnh minh họa: Shutterstock

Ngoài các di chứng kéo dài, bệnh nhân và gia đình còn phải nghỉ học, nghỉ làm để điều trị cũng như chăm sóc người nhà, gây tốn kém chi phí. Theo một nghiên cứu công bố năm 2021 tại Bệnh viện Nhi Trung ương (Hà Nội), Viện Pasteur TP HCM và Bệnh viện Mahosot (Lào), các gia đình Việt Nam mất trung bình 64,2 ngày làm việc để chăm sóc bệnh nhân trong giai đoạn cấp tính. Khoảng 60% hộ phải vay mượn gần 4.029 USD để trang trải chi phí điều trị.

Trẻ mắc viêm não Nhật Bản phải điều trị và chăm sóc phục hồi trong thời gian dài, ảnh hưởng lớn đến sinh hoạt và công việc của gia đình. Ảnh: Shutterstock

Theo thống kê, có khoảng 80% trường hợp mắc viêm não Nhật Bản ở Việt Nam do không tiêm vắc xin hoặc tiêm không đúng lịch tiêm được khuyến cáo. Hằng năm, các bệnh viện đều ghi nhận trẻ mắc viêm não Nhật Bản, trong đó có những trẻ chưa tiêm vắc xin hoặc chưa tiêm nhắc lại. Như Trung tâm Kiểm soát Bệnh tật thành phố (CDC) Hà Nội vừa báo cáo một thanh niên 17 tuổi mắc viêm não Nhật Bản, tổn thương thần kinh, lơ mơ, thở máy. Gia đình không rõ lịch sử tiêm phòng vắc xin của bệnh nhân. Trước đó, Nghệ An cũng xác định hai trẻ 8 tuổi và 9 tuổi mắc viêm não Nhật Bản, qua cơn nguy kịch nhưng vẫn còn di chứng do bệnh. Cả hai đều chưa từng tiêm vắc xin viêm não Nhật Bản.

Trước đó, trong năm 2024, Bệnh viện Nhi Trung ương tiếp nhận bé 7 tuổi, Nghệ An từng tiêm 3 mũi vắc xin viêm não Nhật Bản nhưng chưa tiêm nhắc lại bị hôn mê, phải thở máy.

Trẻ em sinh hoạt, vui chơi gần khu vực nhiều cây cối, ao nước hoặc chuồng trại có nguy cơ bị muỗi đốt, lây virus viêm não Nhật Bản. Ảnh minh họa: Shutterstock

Mũi tiêm nhắc củng cố “lá chắn” vắc xin cho con

Lý giải nguyên nhân trẻ đã tiêm vắc xin viêm não Nhật Bản vẫn mắc bệnh, BS.CKI Nguyễn Tiến Đạo, Quản lý Y khoa, Hệ thống Tiêm chủng VNVC cho biết hiện Việt Nam đang có các loại vắc xin phòng bệnh và lịch tiêm nhắc khác nhau. Trong đó, loại vắc xin phòng viêm não Nhật Bản bất hoạt nuôi cấy từ não chuột đang được sử dụng trong chương trình Tiêm chủng mở rộng và tiêm chủng dịch vụ. Vắc xin tiêm cho trẻ từ 12 tháng tuổi, gồm 3 mũi cơ bản và cần tiêm nhắc lại một mũi mỗi 3 năm để duy trì miễn dịch hiệu quả.

Lịch tiêm loại vắc xin này tương đối phức tạp, có thể khiến cha mẹ nhầm lẫn chỉ cần tiêm 3 mũi cơ bản lúc nhỏ là đủ hoặc lịch tiêm kéo dài khiến phụ huynh bỏ quên thời gian nhắc lại cho trẻ. Điều này khiến trẻ có nguy cơ mắc bệnh cao.

Bên cạnh đó, Việt Nam hiện đang có loại vắc xin viêm não Nhật Bản sống giảm độc lực tái tổ hợp thế hệ mới chỉ dùng trong tiêm chủng dịch vụ. Vắc xin được tiêm từ 9 tháng tuổi, giúp bảo vệ trẻ sớm và chủ động hơn. Trẻ từ 9 tháng đến dưới 18 tuổi chỉ cần tiêm hai mũi gồm một mũi cơ bản và một mũi nhắc lại cách nhau 1 năm (tổng cộng 2 mũi). Người từ 18 tuổi trở lên chỉ cần tiêm một mũi duy nhất.

Trẻ em tiêm phòng vắc xin tại Hệ thống Tiêm chủng VNVC. Ảnh: An Nhiên

Bác sĩ Đạo cho biết, trường hợp không thể hoàn thành liệu trình của một loại vắc xin, cha mẹ có thể cho trẻ chuyển đổi tùy theo lứa tuổi, lịch sử tiêm chủng trước đó. Nếu trẻ đã tiêm các mũi cơ bản của vắc xin bất hoạt nuôi cấy từ não chuột trong chương trình Tiêm chủng mở rộng, có thể tiêm nhắc 1 mũi duy nhất vắc xin viêm não Nhật Bản thế hệ mới, đặc biệt là với trẻ trên 5 tuổi, giúp bảo vệ trẻ an toàn trước căn bệnh nguy hiểm này.

Ngoài việc tiêm vắc xin, gia đình cần chủ động giữ gìn vệ sinh môi trường, hạn chế nơi muỗi sinh sản. Chuồng trại và khu chăn nuôi nên đặt xa khu vực sinh hoạt để giảm nguy cơ lây truyền mầm bệnh. Gia đình nên thường xuyên phát quang bụi rậm, phun thuốc diệt muỗi, cho trẻ ngủ màn, mặc quần áo dài tay và tránh chơi gần khu vực nuôi gia súc.