Di sản điện ảnh trên hành trình hợp tác văn hóa Việt Nam - Mỹ
Hội thảo “Di sản điện ảnh trên hành trình hợp tác văn hóa Việt Nam - Mỹ” là dịp đặc biệt để nhìn lại vai trò của điện ảnh như một phần quan trọng của di sản văn hóa gắn liền với lịch sử, ký ức và quan hệ quốc tế trong dịp kỷ niệm 50 năm Giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước (30/4/1975 - 30/4/2025).
Ngày 8/8, tại Hà Nội, Viện Phim Việt Nam (Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch) tổ chức hội thảo “Di sản Điện ảnh trên hành trình hợp tác văn hóa Việt Nam - Mỹ”.
Các đại biểu tham dự hội thảo “Di sản điện ảnh trên hành trình hợp tác văn hóa Việt Nam - Mỹ”. Ảnh: BTC
Phát biểu khai mạc hội thảo, Thứ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Tạ Quang Đông nhấn mạnh, nghệ thuật điện ảnh - một thành tố quan trọng của văn hóa, với sức lan tỏa mạnh mẽ, khả năng lưu giữ ký ức và phản ánh chân thực đời sống, đã và đang đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy sự hiểu biết, tôn trọng và hợp tác giữa các quốc gia. Đặc biệt, trên hành trình hợp tác văn hóa Việt Nam - Mỹ từ sau những năm nỗ lực tái thiết, khắc phục hậu quả chiến tranh để đưa đất nước bước vào thời kỳ đổi mới, hội nhập, điện ảnh đã trở thành một kênh giao lưu hữu hiệu, mở ra không gian đối thoại và thấu cảm giữa hai nền văn hóa tưởng chừng rất khác biệt.
“Với tinh thần làm việc thẳng thắn, nghiêm túc, cởi mở và xây dựng, Hội thảo kỳ vọng sẽ đón nhận được nhiều khuyến nghị, sáng kiến, đề xuất giải pháp khả thi cho việc nâng tầm hiệu quả công tác bảo quản, lưu trữ, khai thác, phổ biến, quảng bá, lan tỏa giá trị nhân văn của di sản điện ảnh Việt Nam trên trường quốc tế, đặc biệt là di sản điện ảnh chiến tranh cách mạng, góp phần thúc đẩy sự kết nối giữa các nền văn hóa hướng tới một tương lai phát triển bền vững trong kỷ nguyên đất nước vươn mình”, ông Tạ Quang Đông nhấn mạnh.
Thứ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Tạ Quang Đông phát biểu khai mạc hội nghị. Ảnh: BTC
Hội thảo gồm 2 phiên chuyên đề. Phiên 1: Di sản điện ảnh - Giá trị nghệ thuật, lưu trữ, khai thác, phổ biến phim với sự điều hành của PGS. TS Đỗ Lệnh Hùng Tú, Chủ tịch Hội Điện ảnh Việt Nam.
Tại đây các chuyên gia, khách mời đã tham luận về di sản điện ảnh nói chung và các tác phẩm điện ảnh Việt Nam đề tài chiến tranh nói riêng thể hiện giá trị qua các khía cạnh: nghệ thuật, lưu trữ, khai thác và phổ biến phim; Vai trò của Viện Phim Việt Nam trong việc tập trung vào tầm nhìn và hợp tác quốc tế trong lĩnh vực bảo quản và lưu trữ phim (tập trung vào công tác hồ sơ phim mục, số hóa lưu trữ) và thúc đẩy di sản quan trọng của kho lưu trữ phim cho các thế hệ tương lai; Giá trị lịch sử của hình ảnh tư liệu được thể hiện thông qua việc bảo tồn và thúc đẩy di sản văn hóa độc đáo vì mong muốn hòa bình, độc lập dân tộc.
Phiên 2: Điện ảnh - cầu nối thúc đẩy giao lưu văn hóa Việt Nam - Mỹ với nội dung tập trung vào được chủ trì bởi TS. Nguyễn Văn Tình, nguyên Cục trưởng Cục Hợp tác quốc tế (Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch).
Các tham luận chia sẻ góc nhìn về điện ảnh và các loại hình nghệ thuật khác (thơ ca, âm nhạc...), trong đó tập trung vào các tác phẩm viết về cuộc kháng chiến giành độc lập dân tộc của quân và dân ta; Dấu ấn riêng của điện ảnh Việt Nam trong việc lan tỏa giá trị nhân văn góp phần thúc đẩy sự kết nối giữa các nền văn hóa; Trao đổi về những hoạt động văn hóa đối ngoại trong đó có điện ảnh, đã góp phần tích cực nhằm thúc đẩy quan hệ hữu nghị, hợp tác cùng phát triển giữa Việt Nam và Mỹ.
Các diễn giả chia sẻ tại hội thảo. Ảnh: BTC
Tham luận tại Hội thảo, TS. Hà Thanh Vân, Trung tâm Xúc tiến Văn hóa nghệ thuật Việt Nam nhận định, di sản điện ảnh Việt - Mỹ, từ những thước phim chiến tranh đầy đối kháng cho đến các tác phẩm đồng sáng tạo trong kỷ nguyên toàn cầu hóa chính là minh chứng sống động cho khả năng đối thoại ký ức, giao lưu văn hóa và tái thiết bản sắc trong một thế giới hậu xung đột. Điện ảnh, với đặc tính thị giác, ghi chép thời gian và khả năng tạo cảm xúc tập thể, đã không chỉ phản ánh quá khứ mà còn góp phần định hình tương lai quan hệ văn hóa giữa hai quốc gia.
Tuy nhiên, theo TS. Hà Thanh Vân để quá trình hợp tác này trở thành một hành trình bền vững và mang tính di sản lâu dài, cần có những chính sách và hoạt động cụ thể nhằm kiến tạo nền tảng học thuật, lưu trữ và sáng tạo. Trong đó, cần thiết lập cơ chế hợp tác lưu trữ và phục dựng phim song phương; Tăng cường trao đổi đào tạo và hỗ trợ sản xuất độc lập; Xây dựng không gian trình chiếu và thảo luận phim chuyên đề; Gợi mở tinh thần đối thoại hậu thuộc địa qua điện ảnh.
Tham luận về nguồn lực để bảo tồn và phát huy giá trị di sản điện ảnh trong thời kỳ cách mạng công nghiệp lần thứ 4, ThS. Nguyễn Thị Thúy Hà, Phó Viện trưởng Viện Phim Việt Nam cho rằng, để bảo tồn và phát huy các giá trị của các di sản văn hoá nghệ thuật nói chung và di sản điện ảnh nói riêng cần có một hành lang pháp lý chuẩn cũng như hoàn thiện các cơ chế quản lý di sản tạo điều kiện thuận lợi cho công tác bảo vệ duy trì và phát huy giá trị di sản.
Trong bối cảnh cách mạng công nghiệp 4.0, số hóa tiến tới chuyển đổi số những di sản điện ảnh được coi là xu hướng tất yếu, đây cũng là giải pháp căn cơ duy nhất để tối ưu hóa khả năng phục hồi, lưu trữ, bảo tồn và phát huy giá trị di sản theo hướng bền vững. Song, để thực hiện công tác này một cách đồng bộ nhằm tạo thuận lợi trong khai thác, chia sẻ, sử dụng dữ liệu số lĩnh vực di sản điện ảnh, sẽ cần sự vào cuộc quyết liệt của các các bộ, ngành và đơn vị liên quan.
Phó Viện trưởng Viện Phim Việt Nam cũng đề cao vai trò nhà nước trong việc định hướng và trực tiếp đầu tư cho chuyển đổi công nghệ và nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ kỹ thuật chuyên ngành. Bên cạnh đó, nêu ý kiến nên xem xét các khả năng xã hội hoá để đẩy nhanh tiến độ ứng dụng công nghệ số cho công đoạn chuyển đổi và phục chế cũng như tái phát hành trên các nền tảng số để nhiều thành phần trong xã hội được tiếp cận và thưởng thức cũng như nhận biết các giá trị tiềm ẩn của các tác phẩm điện ảnh cách mạng.
Ths. Hoàng Dạ Vũ, Phó viện trưởng Viện Sân khấu - Điện ảnh, trường Đại học Sân khấu - Điện ảnh Hà Nội nhấn mạnh, việc bảo tồn, phát huy và lan tỏa di sản điện ảnh - đặc biệt là những tác phẩm mang thông điệp hòa bình và hữu nghị - cần được xem là một trong những ưu tiên trong chiến lược hợp tác văn hóa quốc tế. Đây không chỉ là nhiệm vụ của ngành điện ảnh, mà còn cần sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan ngoại giao, giáo dục, bảo tàng và truyền thông. Các bộ phim giá trị trong kho lưu trữ quốc gia cần được số hóa, phụ đề nhiều ngôn ngữ, tổ chức chiếu phim và giao lưu tại các đại sứ quán, trung tâm văn hóa Việt Nam ở nước ngoài. Cần có cơ chế thúc đẩy hợp tác sản xuất phim với các quốc gia, trong đó có Mỹ, nhằm tạo ra những bộ phim liên kết ký ức - kết nối tương lai.
Các tham luận, ý kiến, đề xuất tại hội thảo hướng đến khai thác, phổ biến, bảo tồn và lan tỏa giá trị lịch sử và văn hóa của các tư liệu, tài liệu điện ảnh lưu trữ thông qua những thước phim, clip, hình ảnh, tư liệu phim… đến đông đảo công chúng, nhằm khơi dậy và phát huy truyền thống yêu nước, chủ nghĩa anh hùng cách mạng, ý chí quyết chiến, quyết thắng của dân tộc ta trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Đồng thời khẳng định, từ nỗ lực khắc phục hậu quả chiến tranh, hàn gắn, hòa giải đến bình thường hóa quan hệ, thiết lập đối tác toàn diện..., điện ảnh đã trở thành cầu nối văn hóa, thúc đẩy và tôn vinh giá trị của hòa bình giữa hai nước Việt Nam - Mỹ.
Một số pano trưng bày tại hội thảo:
Kỷ niệm 80 năm Cách mạng Tháng Tám, Quốc khánh 2/9, Ngày truyền thống Công an nhân dân và 20 năm Ngày hội toàn dân bảo vệ...
Bình luận
