Huyền thoại Dạ Trạch - Từ sử thi dân tộc đến ngôn ngữ điện ảnh

Tọa đàm diễn ra ngày 8/5, tại Bảo tàng Hà Nội với sự tham gia của nhiều chuyên gia, học giả đầu ngành trong lĩnh vực khảo cổ học, lịch sử, mỹ thuật, văn hóa dân gian cùng các đạo diễn, nhà làm phim và giới truyền thông, nghệ thuật… mở ra diễn đàn đối thoại đa chiều giữa nghiên cứu học thuật và tư duy nghệ thuật đương đại.

Phát biểu khai mạc tọa đàm, Ông Nguyễn Kim Khiêm, Tổng Giám đốc - Tổng Biên tập Đài Phát thanh và Truyền hình Hà Nội chia sẻ: “Được sự phê duyệt của lãnh đạo thành phố Hà Nội, Đài Phát thanh và Truyền hình Hà Nội triển khai các bộ phim có nội dung tập trung vào giá trị văn hóa và giá trị lịch sử. Khi làm những bộ phim này, chúng tôi mong muốn đóng góp vào công cuộc lan tỏa những giá trị văn hóa, lịch sử của đất nước theo cách phù hợp với cuộc sống, với thời đại”.

Ông Nguyễn Kim Khiêm, Tổng Giám đốc - Tổng Biên tập Đài Phát thanh và Truyền hình Hà Nội phát biểu khai mạc tọa đàm. Ảnh: BTC

Thông qua tọa đàm này, Đài Phát thanh và Truyền hình Hà Nội thể hiện vai trò tiên phong trong việc tiếp cận di sản bằng ngôn ngữ nghệ thuật hiện đại, vừa bảo tồn giá trị truyền thống, vừa tạo sức lan tỏa trong xã hội; góp phần khẳng định định hướng xây dựng nền công nghiệp văn hóa Thủ đô, kết nối di sản với công chúng và khán giả đương đại.

Báo cáo đề dẫn tại tọa đàm, GS.TSKH.NGND Vũ Minh Giang, Chủ tịch Hội đồng Khoa học và Đào tạo, Đại học Quốc gia Hà Nội - Phó Chủ tịch Hội Khoa học Lịch sử Việt Nam nhấn mạnh, Việt Nam có một kho tàng văn hóa đồ sộ, đặc sắc, kết tinh từ chiều sâu lịch sử và sự đa dạng của các cộng đồng dân tộc. Văn hóa không chỉ là đối tượng để chiêm ngưỡng, tụng ca, mà phải trở thành tài nguyên để chúng ta đưa vào cuộc sống, tạo thành sức mạnh dựa trên ý nghĩa của nó.

GS.TSKH.NGND Vũ Minh Giang báo cáo đề dẫn tại tọa đàm. Ảnh: BTC

Tọa đàm Huyền thoại Dạ Trạch - Từ sử thi dân tộc đến ngôn ngữ điện ảnh được tổ chức nhằm tạo ra một nền tảng nhận thức toàn diện về mối tình huyền thoại giữa Chử Đồng Tử và Tiên Dung. Những câu chuyện dân gian, biểu tượng văn hóa và góc nhìn lịch sử sẽ được soi chiếu đa chiều: từ khảo cứu, văn hóa học đến mỹ thuật, giúp làm sáng tỏ chiều sâu của nhân vật và bối cảnh thời đại Hùng Vương.

Nội dung toạ đàm xoay quanh các chủ đề như: không gian vật chất thời Hùng Vương qua khảo cổ học; đặc điểm lịch sử và huyền sử thời Văn Lang; vai trò tính nữ trong truyền thống Việt và hình tượng Tiên Dung; tổ chức làng cổ làm tư liệu dựng bối cảnh phim; biểu tượng Lạc Việt trong nghệ thuật tạo hình phục vụ thiết kế mỹ thuật điện ảnh...

Các diễn giả trình bày tham luận tại tọa đàm. Ảnh: BTC

Tham luận tại tọa đàm về lịch sử cổ đại với chủ đề Thời đại Hùng Vương trong tiến trình hình thành quốc gia Văn Lang: Nhận thức lịch sử và huyền sử, TS.Phạm Đức Anh, Viện trưởng Viện Việt Nam học và Khoa học Phát triển - Đại học Quốc gia Hà Nội đã làm rõ đặc điểm nhà nước sơ khai, các thủ lĩnh bộ lạc, thể chế chính trị – xã hội thời Hùng Vương. Đồng thời khẳng định, thời đại Hùng Vương hoàn toàn có thật trong lịch sử Việt Nam, là giai đoạn khởi đầu truyền thống dựng nước và giữ nước của dân tộc Việt Nam.

TS Phạm Đức Anh làm rõ đặc điểm nhà nước sơ khai Văn Lang, vai trò các thủ lĩnh bộ lạc. Ảnh: BTC

Trong tham luận Biểu tượng Lạc Việt trong nghệ thuật tạo hình: Gợi ý phục trang, trang trí và kỹ thuật mỹ thuật điện ảnh, PGS. TS Bùi Minh Trí, Nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu Kinh thành, Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam - Chủ tịch Hội đồng quản lý Viện Nghiên cứu Văn minh châu Á nhận định: “Việc xây dựng bối cảnh phim Huyền thoại Dạ Trạch hay Chử Đồng Tử dựa trên các tư liệu khảo cổ học về văn hóa Đông Sơn không chỉ là yêu cầu về tính chính xác lịch sử mà còn là cơ hội để tạo nên một tác phẩm điện ảnh độc đáo, mang đậm bản sắc Việt”.

Theo PGS. TS Bùi Minh Trí, bằng cách tập trung vào sự kết nối giữa nội dung cốt lõi của huyền tích/huyền thoại, không gian văn hóa Lạc Việt được tái hiện sống động qua trang phục, kiến trúc nhà sàn mái cong, và vai trò trung tâm của con thuyền, bộ phim sẽ không chỉ kể một câu chuyện hấp dẫn mà còn đưa khán giả "du hành" về một thời kỳ rực rỡ của dân tộc. Điều này không chỉ có ý nghĩa nghệ thuật mà còn góp phần giáo dục, khơi dậy niềm tự hào về cội nguồn và di sản văn hóa Việt Nam.

PGS.TS Bùi Minh Trí phân tích biểu tượng Lạc Việt trong mỹ thuật tạo hình, gợi mở định hướng thiết kế phục trang và mỹ thuật điện ảnh. Ảnh: BTC

Phiên thảo luận mở tại tọa đàm cũng tạo điều kiện để các chuyên gia và đoàn làm phim tương tác, trao đổi trực tiếp, làm rõ những vấn đề quan trọng trong quá trình tái hiện không gian Dạ Trạch và hình tượng Chử Đồng Tử - Tiên Dung: không chỉ là một truyền thuyết tình yêu quen thuộc, mà còn có thể được nhìn nhận, tái hiện và cảm nhận theo nhiều cách khác nhau: từ dẫn chứng lịch sử, quan niệm dân gian đến tín ngưỡng.

Phiên thảo luận mở tại tọa đàm. Ảnh: BTC

Thông qua việc tiếp cận các giá trị văn hóa, lịch sử bằng lăng kính học thuật, tọa đàm hướng đến định hình cách thức chuyển hóa biểu tượng dân gian và không gian Dạ Trạch thành chất liệu điện ảnh giàu thẩm mỹ, gần gũi với công chúng đương đại nhưng vẫn giữ được chiều sâu bản sắc dân tộc. Đây không chỉ là bước chuẩn bị quan trọng cho đoàn phim, mà còn là nỗ lực đặt văn hóa truyền thống vào mạch sống hiện đại.

Kết quả của toạ đàm sẽ là một hệ thống tài liệu tham chiếu có giá trị học thuật và thực tiễn, đóng vai trò quan trọng cho đoàn phim trong suốt quá trình tổ chức sản xuất và triển khai truyền thông phim Huyền tình Dạ Trạch.

Huyền Thương

Chuyện xung quanh "Bao giờ cho đến tháng Mười"

Cuối năm 1979, nếu tôi nhớ không nhầm – tôi gặp anh Minh ở Thị xã Bắc Ninh. Đó là một người đàn ông dáng cao ráo, đeo...