Nhà thơ Hồng Thanh Quang “ mần” văn xuôi

Tôi muốn trở về với kí ức của gần một năm theo học tại Học viện Chính trị Quân sự cũng là tìm về với kỉ niệm làm tập sách “đặt hàng” nhà thơ, nhà báo Hồng Thanh Quang viết về về tân Tổng thống Nước Nga Vladimir Putin (năm 2000), nhân dịp ông sang thăm Việt Nam vào trung tuần tháng 6 năm 2024.

Lớp học năm ấy, vì học viên đông nên được chia thành 5 tổ. Tổ của tôi (tôi được phân làm tổ trưởng) gồm số sĩ quan đang công tác ở các cơ quan Tổng cục Chính trị, có ghép thêm một số đồng chí bên Bộ Tư lệnh bảo vệ Lăng Bác. Trong tổ có nhà thơ, nhà báo nổi tiếng Hồng Thanh Quang, Phòng Quốc tế, Báo Quân đội nhân dân và ca sĩ Dương Minh Đức, bấy giờ đang dự nguồn lãnh đạo Đại học Văn hóa Quân đội (sau này trở thành NSND, Phó Hiệu trưởng Đại học Văn hóa Nghệ thuật Quân đội).

Sở dĩ tôi nhắc tới hai người bạn nói trên vì chúng tôi có mối quan hệ bạn bè thân quen từ trước và cũng gắn với những kỉ niệm chung lớp Học viện neo bên tôi từ ngày ấy. Quãng thời gian đầu khóa học, tôi và Hồng Thanh Quang thường đi chung một xe máy. Sau này anh em có gia đình ở Hà Nội thuê xe ca đưa đón nên chúng tôi cũng đăng kí dùng phương tiện này, vừa an toàn và lại đảm bảo sức khỏe.                                                                                                                                        

Nhà thơ Hồng Thanh Quang.

Năm 2001, thế giới chứng kiến 2 sự kiện lớn: Ở Mỹ, ngày 11/9/2001, lực lượng khủng bố dùng máy bay tấn công Tòa Tháp Đôi - Trung tâm Thương mại Thế giới ở Thành phố New York; nước Nga có nhân vật mới làm Tổng thống, đó là Vladimir  Putin (sinh năm 1952). Với chính trường nước Nga khi ấy, ông thuộc diện “tuổi trẻ, tài cao”. Báo chí quốc tế như lên cơn sốt trước các sự kiện này, đặc biệt là sự kiện thứ hai. Tôi có đọc tin tức cùng những bài viết trên các tờ báo Nga, đặc biệt ấn tượng với cuốn sách tập hợp các bài phỏng vấn Tân Tổng thống Vladimir Putin có tên 6 lần gặp người đứng đầu nước Nga - V. Putin… của Natlia Ghevorkian cùng hai tác giả khác được Nhà xuất bản Vargius (CHLB Nga công bố tháng 3/2000, ngay trước khi V.Putin đắc cử Tổng thống  mà Nhà xuất bản Chính trị Quốc gia Sự Thật vừa xuất bản (bản dịch tiếng Việt của dịch giả Đào Vân Hương). Báo chí đưa tin, trong năm 2001, Tổng thống Nga Vladimir Putin sẽ có chuyến thăm Việt Nam. Ông vốn là người có cảm tình nồng thắm với nhân dân Việt Nam, và ngược lại, vào thời gian ấy, người dân Việt Nam cũng rất yêu quý ông. “Chính ông (Putin) cũng là người quyết định xóa nốt các khoản nợ của Việt Nam đối với nước Nga kể từ sau năm 1973” (theo lời của cố Phó Thủ tướng Vũ Khoan).

Với tư duy của người làm sách, tôi có đặt vấn đề với Hồng Thanh Quang, “đặt hàng” anh bạn nhà thơ - nhà báo viết một cuốn sách về nhân vật này. Tôi gom toàn bộ các bài báo, cả cuốn sách kể trên giao cho Quang, không quên khích lệ: cuốn sách này ra đời sẽ thành bestseller (bán chạy) nhất năm đấy. Khi nghe tôi nói vậy, Quang nửa tin, nửa ngờ, ánh mắt đục nhờ nhìn tôi qua cặp kính cận cao độ, vẻ phấn khích. Chúng tôi thống nhất đặt tên cho tập sách: Đường tới Điện Cremli. Tôi liền đăng kí đề tài với Nhà xuất bản Quân đội nhân dân.

Sau một tháng, Quang mang bản thảo được anh soạn thảo trên laptop, cóp dữ liệu vào USB và đưa cho tôi. Tôi về đọc, in ra giấy A4, có đánh số trang. Cảm thấy số trang bản thảo còn “khiêm tốn”, tôi bàn với Quang phải làm thêm Phụ lục, bao gồm thư từ, ảnh tư liệu… về nhân vật này. Với cách này, chúng tôi đã làm tăng số trang bản thảo lên đáng kể (sách in lần đầu 120 trang, khổ 13x19 cm). Thật không ngờ, ngoài cả “dự báo” của chúng tôi, cuốn sách in lần đầu 2000 bản, bán hết ngay trong tuần đầu phát hành. Nhà xuất bản thông báo cho tác giả in nối bản thêm 5000 cuốn. Số độc giả theo chân cuốn sách ngày thêm đông…

Cảm thấy chưa “đã” với kết quả trên, tôi gợi ý, muốn Quang “dỡ” sách đã in, làm mới, và khai thác thêm tư liệu cập nhật  và thay đổi “cách kể”. Vốn là dân làm báo chuyên theo dõi thời sự quốc tế, việc này không làm khó được anh. Tôi có tham vấn với Quang, viết về Nhân vật này, tốt nhất người viết hãy coi nhân vật của mình như một người bạn “tâm giao”, “ bạn cùng phố”… sẽ nói được nhiều điều, hãy bắt đầu từ tuổi thơ (cả những trò tinh nghịch thuở học trò …), gia đình, bè bạn, quê hương, trường học… Hơn thế, Quang vốn là học viên quân sự, từng theo học nhiều năm ở Nga nên tôi có niềm tin, cuốn sách mới này sẽ lại được đón nhận như lần in trước. Hơn thế, với bản thảo mới này, tôi tặng Quang cái tên sách mới: Vladimir Putin - sự lựa chọn của nước Nga (tôi hỏi mượn tên một bài báo của Nhà báo Hồ Quang Lợi, cũng là chỗ quen biết, Hồ Quang Lợi cười rất tươi, xem ra có phần thích thú nữa).                                                                                                                                                                                 Quang hoàn thành bản thảo với thời gian khá nhanh. Lần này, dung lượng sách đã đạt tới 180 trang khổ 13x19 cm. Độ dày cuốn sách như vậy là quá lí tưởng với người đọc không có nhiều thời gian, quan trọng là giá bìa sẽ được đẩy lên, vừa có nguồn thu cho nhà xuất bản và thù lao (nhuận bút) cho tác giả cũng tăng vọt! Nhuận bút áp dụng cho tập sách “sáng tác” này, tôi đề nghị trả “vượt ngưỡng” – (12%) x giá bìa x số lượng in. Thông thường, đối với sách sáng tác, barem (mức nhuận bút)  cao nhất là 10% x giá bìa x số lượng in). Tôi trực tiếp đứng tên biên tập bản thảo và  “tặng” Hồng Thanh Quang một “ quảng cáo” in trên bìa 4 cuốn sách, có phần “giật gân”, kiểu quảng cáo sản phẩm trên các phương tiện truyền thông mà không thấy “ngượng” vì sách hay, không “đắc tội” với người bỏ tiền mua cuốn sách này.

Tôi xin chép lại nội dung in ở bìa 4 tập sách, để các bạn cùng cảm nhận với điều tôi nói: “Vladimir Putin xuất hiện trên chính trường nước Nga vào những năm tháng bản lề của thế kỉ. Ông trở thành vị Tổng thống thứ hai của Liên bang Nga với sứ mệnh dẫn dắt nước Nga vượt qua “nỗi đau của sự đổ vỡ” bước vào thiên niên kỉ mới.  Những gì Vladimir Putin đã làm ở Chesnia, ở sự tái lập vị thế nước Nga trên thế giới, ở những quyết sách về kinh tế, ở việc xác nhận lại ảnh hưởng của nước Nga đối với những khu vực địa chính trị quốc tế, ở sự lạnh lùng và bàn tay thép đối với “thế giới ngầm”… Chứng tỏ nhân dân Nga đã tỉnh táo, sáng suốt lựa chọn một gương mặt tin cậy để giao trọng trách. Vladimir Putin – Ông là ai? Vì sao trong một khoảng thời gian rất ngắn, vị Tổng thống thứ hai ấy đã làm được rất nhiều điều mà người tiền nhiệm loay hoay, lúng túng giữa mê hồn trận… Cuốn sách này góp lời giải đáp cho những câu hỏi vẫn thường đặt ra khi nghĩ về một con người đã từ một nhân viên KGB trở thành Tổng thống”.

Cả hai lần xuất bản, bìa các tập sách được chính họa sĩ - cựu chiến binh Văn Sáng vẽ. Cuốn sách tái xuất lần này in 8000 cuốn, và cũng may mắn như lần trước, thậm chí bán nhanh hơn. Sau 1 tuần, nhà xuất bản quyết định nối bản 4000 cuốn theo đặt hàng của Chi nhánh Nhà xuất bản tại Thành phố Hồ Chí Minh. Như vậy, cả 2 lần in, phiên bản tập sách sau đã đạt mốc kỉ lục đối với thị trường sách thời gian ấy là 12000 bản. Và nhà thơ của chúng ta, lần đầu tiên “thử sức” trên vườn văn xuôi đã gặt hái thành công ngoài sức tưởng tưởng với khoản nhuận bút nặng túi.

Cuốn sách “Vladimir Putin - sự lựa chọn của nước Nga”.

Sau này, chính tác giả của 2 tập sách viết về Vladimir Putin kể lại, tại cuộc gặp mặt cộng đồng người Việt đã sống, học tập và làm việc tại Liên Xô (nước Nga sau này) tại Cung Văn hóa Hữu nghị Việt Xô (Hà Nội) với Tổng thống Nga khi ông sang thăm Việt Nam, Nhà thơ của chúng ta, tác giả tập sách Vladimir Putin – Sự lựa chọn của nước Nga đã có vinh dự trực tiếp trao tặng tập sách, phiên bản Tiếng Việt cho Tổng thống.  Ông rất phấn khích, không quên cám ơn tác giả Hồng Thanh Quang (Quang còn giữ tấm ảnh ghi khoảnh khắc “sống” này cùng cuốn sách có chữ kí của Tổng thống Nga).

Sau dạo ấy, tôi thấy nhà thơ của chúng tôi đi học đều đặn hơn, ít bỏ tiết giữa giờ như trước, sắm mới con xe Suzuki-125, phiên bản mới tặng người vợ trẻ và có thêm nhiều bài thơ tình xuất hiện trên “phây” (facebook) và trên các báo.

…Trong cuộc đời làm sách, kỉ niệm về cuốn sách kể trên với nhà thơ Hồng Thanh Quang luôn là kỉ niệm khó quên không kể riêng tôi, mà còn với nhà thơ, tác giả cuốn sách. Có lần gặp, nhân lúc “tám chuyện” bóng đá, tôi hỏi nhà thơ về ý nghĩa của “bàn thắng” đẹp này? Anh cũng không ngần ngại tiết lộ: Đó là một bàn thắng giúp em “khởi phát” cho những dự định sáng tác về sau! - Và anh không giấu được niềm vui, với  “món quà - bàn thắng này”, em tặng người vợ yêu của mình khi hai đứa bọn em ra ở riêng, quả là nhiều ý nghĩa! 

Lê Huy Hòa

"Sự im lặng biếc xanh": Như Bình hạnh ngộ chính mình!

(Đọc tập thơ "Sự im lặng biếc xanh", tác giả Như Bình, NXB Hội Nhà văn phát hành tháng 10/2024)