Chuyên gia tâm lý: Bố mẹ dễ dàng nuôi con giỏi toàn diện nếu làm được 5 điều

Theo quan điểm giáo dục của Montessori, đôi khi sự can thiệp của người lớn vào trẻ thường lấy danh nghĩa yêu thương, nhưng thực chất là bóp nghẹt.

Thực tế, giáo dục không phải là bố mẹ giải quyết vấn đề cho con, mà là truyền tải lòng can đảm để đối mặt với vấn đề theo cách lành mạnh. Vì vậy, vai trò của bố mẹ không phải là trở thành “lá chắn”, mà là nuôi dưỡng tâm trí vững vàng

Khi bố mẹ hỗ trợ con bằng tình yêu thương tinh tế, trẻ sẽ có thể vươn lên mạnh mẽ trước những cơn bão của cuộc sống.

Các chuyên gia tâm lý chia sẻ 5 hướng dẫn hành động đơn giản, nhưng quan trọng theo góc nhìn tâm lý trẻ, nuôi dạy trẻ có trái tim mạnh mẽ, đôi mắt sáng và thái độ thoải mái với cuộc sống.

Học cách “ngồi xổm”: Hãy lắng nghe con, đừng phán xét

"Bố ơi, họ bảo con là đồ hèn nhát."

Cậu bé Hạo Hạo 8 tuổi nắm chặt quai cặp và cúi đầu nói chuyện với bố.

Ngày hôm đó, cậu bị bạn cùng lớp cười nhạo là nhút nhát, thậm chí còn trốn trong nhà vệ sinh không dám vào lớp.

Người bố khi nghe được câu chuyện không trách con mong manh hay nói "hãy bỏ qua họ". Thay vào đó, anh đưa cậu bé đi bộ quanh khu nhà vào cuối tuần.

Nguồn ảnh: Mom Junction.

Khi đi được nữa đường, Hạo Hạo tỏ ra uể oải và nói "Người ta vẫn luôn nói con là đồ hèn nhát..." Bố cậu lau mồ hôi trên trán, ngồi xổm xuống và hỏi "Con có thấy mình dũng cảm không?" Hạo Hạo lắc đầu.

Người bố chỉ vào con đường núi dốc và nói: "Nhưng cả ngày hôm nay con không nhờ bố giúp đỡ. Như vậy không phải là dũng cảm sao?"

Trên đường trở về, Hạo Hạo đột nhiên quay lại và nói: "Lần sau nếu có ai cười, con sẽ kể cho họ nghe về trải nghiệm leo núi - Tớ không phải là kẻ hèn nhát!"

Mặc dù phải chịu đựng nỗi bất bình khi bị bạn bè cùng lớp cười nhạo, nhưng cậu bé đã gặp được một người bố có thể "ngồi xổm" và nhìn thẳng vào mắt con.

Nhưng có bao nhiêu trẻ gặp phải tình huống như Hạo Hạo, khi muốn nói chuyện lại bị bố mẹ chặn bằng câu "Có gì mà khóc?" Nhiều bố mẹ muốn "sửa chữa" cảm xúc của con, nhưng quên rằng khi trẻ lên tiếng, điều cần không phải là một thẩm phán phán quyết đúng hay sai, mà là một đồng đội có thể nắm bắt được cảm xúc.

Nghiên cứu tâm lý đã phát hiện, lòng tin của trẻ vào bố mẹ thường ẩn chứa trong những điều "vô nghĩa".

Khi cậu bé nói "Các bạn cùng lớp không chơi với con nữa", thực ra đang muốn hỏi "Con không xứng đáng được mọi người yêu mến sao?" 

Hãy lắng nghe con, đừng phán xét.

Đề xuất hành động của phụ huynh

Khoảng 10 phút “lắng nghe thuần túy” mỗi ngày: Tắt điện thoại, nhìn thẳng vào mắt và không ngắt lời ngay cả khi con nói điều gì đó chưa phù hợp.

Thay thế đặt câu hỏi bằng tò mò: Ví dụ, “Tại sao con lại trượt bài kiểm tra?” → “Cob thấy phần nào của bài kiểm tra khó nhất?” "Tại sao con lại đánh nhau?" → "Lúc đó chắc hẳn con thấy mình bị oan lắm phải không?"

Sử dụng "cảm xúc của bạn" thay vì "lý do của tôi": Nếu trẻ bày tỏ "Con không muốn đi học", đừng vội nói "Con phải đi học", trước tiên hãy hỏi "Con có gặp khó khăn gì ở trường không?"

Giáo dục thực sự tốt không bao giờ là cắt tỉa cành lá từ trên cao, mà là ngồi xuống và tưới nước cho rễ cây bằng cách lắng nghe.

Trau dồi “sự vô cảm”: Cho trẻ thời gian

"Mẹ ơi, con thực sự không thể đọc thuộc lòng bài thơ này..."

Cậu bé Doudou 5 tuổi ôm chặt những tấm thiệp thơ, nước mắt rơi lã chã trên trang giấy.

Người mẹ nhìn chằm chằm vào tin nhắn trong nhóm phụ huynh rằng "Những đứa trẻ khác đã đọc "Bài ca rượu vang" khi mới 3 tuổi", nhưng Doudou vẫn chưa đọc được, mỗi ngày nhờ mẹ cố gắng dạy bé đọc thêm 20 phút nhé!"

Kết quả là, đêm đó Doudou khóc đến khi thiếp đi, và ngày hôm sau cậu từ chối không đụng đến bất kỳ bài thơ nào nữa. Những cảnh tượng áp lực như vậy xảy ra hầu như hàng ngày. 

Một nghiên cứu kéo dài 12 năm tại Đại học Harvard đã phát hiện, trẻ em sống trong môi trường áp lực cao thời gian dài sẽ bị ức chế sự phát triển của vỏ não trước trán, nơi chịu trách nhiệm về khả năng sáng tạo và điều hòa cảm xúc.

Cố gắng quá mức không phải là nuôi dưỡng thiên tài mà là tạo ra một "vỏ bọc lo lắng".

Khi bố mẹ dùng "con nhà người ta" làm thước đo, thứ đo lường không phải là tiềm năng của trẻ, mà là sự lo lắng của chính phụ huynh.

Cho trẻ thời gian rèn luyện bản thân.

Đề xuất hành động của phụ huynh

Dành thời gian cho sự phát triển: Dành ra nửa ngày thời gian rảnh mỗi tuần, cho phép trẻ quyết định xem có nên ngây người, chơi trong bùn hay xem kiến ​​di chuyển...

Sử dụng từ ngữ tích cực để tìm hiểu: Ví dụ, "Con làm bài tập về nhà hôm nay nhanh hơn hôm qua 10 phút. Siêu hiệu quả!" “Mặc dù đáp án này sai nhưng các bước giải quyết rõ ràng hơn nhiều so với lần trước!”

Ký một "thỏa thuận chống biến chất" với con: Ví dụ, "Điểm thi của con tiến bộ thêm 5 điểm và học được cách buộc dây giày đều đáng để ăn mừng!"

Một nền giáo dục thực sự tốt không phải là ép buộc trẻ phải chạy nước rút, mà là đồng hành cùng trẻ tìm ra thời kỳ phát triển của riêng.

Một số trẻ em giống như những bông hoa mùa đông, chỉ nở vào mùa đông giá lạnh, nhưng trẻ khác giống như hoa hướng dương, luôn hướng về phía ánh sáng.

Khi không còn phải cố gắng hết sức để theo kịp những "hình mẫu chuẩn", tài năng và niềm đam mê độc đáo của trẻ sẽ âm thầm nảy nở.

Tận dụng tốt “kỹ thuật điểm yếu”: Hướng dẫn con thành đối tác giải quyết vấn đề

"Mẹ ơi, băng cá nhân của con đâu?"

Đường Đường 5 tuổi vội vã chạy vào bếp giơ ngón tay lên, người mẹ nhìn thấy và hét lên "Ôi không, tay mẹ bị thương khi đang thái rau!" Đường Đường lập tức quên đi vết thương nhỏ của mình, kiễng chân lên nhìn "vết thương" của mẹ.

Mẹ giả vờ nói "Con giúp mẹ rửa rau nhé? Nếu không trưa nay chúng ta sẽ đói mất" Đường Đường không nói một lời, mang theo một chiếc ghế nhỏ, vừa rửa rau vừa lẩm bẩm:"Mình còn hữu dụng hơn cả miếng băng cá nhân!"

Từ đó trở đi, ngày nào cậu bé cũng hỏi "Mẹ ơi, hôm nay có cần con giúp không?"

Cảnh tượng như vậy, giống như một liều thuốc tốt, đã chữa khỏi căn bệnh “con cái sắp đặt” cho nhiều gia đình:

Vì vậy, đôi khi bố mẹ cần tỏ ra "yếu đuối" để dạy con học cách can đảm à xử lý vấn đề.

Hướng dẫn con thành đối tác giải quyết vấn đề.

Đề xuất hành động của phụ huynh

"Giả vờ ngốc nghếch" trong cuộc sống: Ví dụ, "Trí nhớ của mẹ kém quá. Con có nhớ lần trước mẹ để chìa khóa ở đâu không?" "Bố không thể lắp được bộ Lego này, con có thể làm chỉ huy được không?"

Đổi lệnh thành "Tín hiệu SOS": Ví dụ: “Nhanh lên và làm bài tập về nhà nhé!” → “Mẹ cũng không biết làm câu hỏi này, con có thể dạy mẹ không?” “Nhanh lên, rửa tay rồi ăn đi!” → “Xong rồi! Mẹ sẽ để lửa nhỏ, đến giúp mẹ trông nồi 2 phút nhé!”

Thay lời khen sáo rỗng bằng lời cảm ơn cụ thể: Ví dụ, "Hôm nay con lau sàn nhà sạch hơn mẹ nữa!"

Bố mẹ không nên vì yêu thương mà để trẻ sống như những “bông hoa trong nhà kính”.

Bởi khi liên tục trải nghiệm cảm giác hoàn thành "mọi người cần tôi" bằng cách giúp tìm chìa khóa, dạy mẹ cách giải quyết vấn đề và chia sẻ việc nhà, sự tự tin trong trái tim ấy quý giá hơn so với việc đạt điểm cao trong kỳ thi.

Thiết lập “ranh giới nhẹ nhàng”: Tình yêu có giới hạn và luật lệ rõ ràng

"Mẹ ơi, con chơi thêm 10 phút nữa được không?"

Cô bé Duoduo 7 tuổi ôm chặt chiếc máy tính bảng và không chịu buông ra, vừa cầu xin vừa khóc.

Người mẹ dịu lòng và nói "Được thôi, chỉ 10 phút nhé!" Nhưng 30 phút sau, Duoduo vẫn đang chơi trò chơi. Người mẹ đột nhiên mất bình tĩnh và nói "Sao con lỳ thế, mẹ sẽ cấm con chơi" Cô ấy giật lấy chiếc máy tính bảng và ném lên ghế sofa.

Duoduo sợ đến mức bật khóc. Ngày hôm sau, cậu bé bí mật giấu chiếc máy tính bảng vào cặp và nghịch nó trong nhà vệ sinh của trường.

Cuộc chiến giằng co này phơi bày tình thế tiến thoái lưỡng nan trong giáo dục của nhiều gia đình.

Bố mẹ nuông chiều con: Các quy tắc có thể thay đổi tùy ý và trẻ sẽ học được rằng "nước mắt chính là chìa khóa vạn năng".

Bố mẹ độc đoán: Các quy tắc rất cứng nhắc và nghiêm ngặt, trẻ giả vờ tuân theo nhưng thực tế lại không tuân theo, hoặc bị đàn áp và trở thành “những đứa con ngoan ngoãn”.

Tình yêu có giới hạn và luật lệ rõ ràng.

Chuyên gia giáo dục Lý Mỹ Kim đã từng nói "Tình yêu không có luật lệ được gọi là buông thả, luật lệ không có tình yêu là bạo lực".

Một nghiên cứu theo dõi kéo dài 10 năm của Đại học London cho thấy, trẻ em trong các gia đình có quy tắc rõ ràng và thực thi nhẹ nhàng có mức độ ổn định về mặt cảm xúc cao hơn 37%.

Quy tắc gia đình không phải là những xiềng xích lạnh lẽo, mà là một bản đồ mang lại cho trẻ cảm giác an toàn, biết rằng "nơi đó dạy mình cũng là nơi trú ẩn an toàn". 

Đề xuất hành động của phụ huynh

Thiết lập “hiến pháp gia đình”: Ví dụ, các thành viên không xem điện thoại khi ăn, hãy thay phiên nhau chia sẻ những điều thú vị trong ngày. 

Hãy là người thực thi nhẹ nhàng khi các quy tắc bị vi phạm: Ví dụ, “Mẹ biết con muốn chơi trò chơi (đồng cảm), nhưng con chưa làm bài tập về nhà (luật lệ), nên hôm nay con không thể chơi được (hậu quả).” Không la mắng, không làm nhục, chỉ cần nhẹ nhàng nhưng kiên quyết.

Tổ chức “họp hội đồng gia đình” mỗi tháng một lần: Ví dụ, hãy để trẻ đề xuất những quy tắc mới (ví dụ nuôi thú cưng, điều chỉnh tiền tiêu vặ”). Cả nhà sẽ bỏ phiếu thông qua quyết định, ký tên và dán lên tủ lạnh hoặc nơi dễ thấy khác.

Những quy tắc thực sự tốt không phải là người cai trị trong tay bố mẹ, mà là ngọn hải đăng được cả gia đình canh giữ.

Khi trẻ biết rằng hậu quả của việc vượt quá giới hạn không phải là sự tức giận của bố mẹ mà là cái giá của tự nhiên, trẻ sẽ tôn trọng các quy tắc thay vì sợ hãi.

Trở thành “bố mẹ hướng đến sự phát triển”: Thay vì thay đổi con cái, hãy nâng cấp bản thân

"Bố ơi, bố không phải đã bảo con không được chơi điện thoại sao?"

Cậu bé Lele 8 tuổi nhìn bố mình đang xem những đoạn video ngắn trên ghế sofa với vẻ mặt bối rối.

Khoảng 1 phút trước, bố cậu còn mắng cậu vì "cả ngày xem hoạt hình mà chẳng chịu học hành gì cả", giây sau cậu đã nhìn thấy bố xem điện thoại và cười lớn.

Những "cảnh tượng tiêu chuẩn kép" như vậy thực sự đã xuất hiện trong nhiều gia đình.

- Yêu cầu trẻ bạn đọc sách 1 giờ mỗi ngày, nhưng bố mẹ ít khi đọc sách.

- Cấm trẻ ăn vặt, nhưng sau đó lại tích trữ nhiều món ngon trong phòng để tự thưởng thức.

Nhà văn Chu Quốc Bình từng nói "Giáo dục là việc thực hành của bố mẹ. Họ nuôi dạy con và rèn luyện bản thân."

Dữ liệu khảo sát từ Viện Khoa học Giáo dục Trung Quốc xác nhận, trong những gia đình có bố mẹ có thói quen đọc sách, tỷ lệ trẻ học tập tích cực cao hơn 2,6 lầ .

Trẻ sẽ không nghe những gì bố mẹ nói, mà quan sát cách bố mẹ sống.

Thay vì thay đổi con cái, hãy nâng cấp bản thân.

Đề xuất hành động của phụ huynh

Một "chủ đề phát triển gia đình" mỗi tháng: Ví dụ, háng 4, là "Tháng đọc sách", mỗi thành viên trong gia đình sẽ đọc một cuốn sách. Tháng 9 là “Tháng thể hiện”, trước khi đi ngủ, hãy lần lượt chia sẻ điều mà cả nhà biết ơn nhất trong ngày hôm nay.

Thừa nhận thất bại trước mặt trẻ: Ví dụ, "Bố quên thay nước cho cá nên chúng bị bệnh. Lần sau con nhắc bố nhé!"

Thay đổi mục tiêu giáo dục thành thách thức chung: Ví dụ, trẻ phải học piano và mẹ phải học ukulele.

Nền giáo dục tốt là sự khai sáng hai chiều.

Khi trẻ thấy bố mẹ đứng dậy sau vấp ngã và không bỏ cuộc sau thất bại, sẽ tự nhiên phát triển lòng dũng cảm để vượt qua khó khăn.