Cú hích cho hệ sinh thái nghệ thuật

Hiệu ứng từ những thước phim tái hiện cuộc chiến đấu 81 ngày đêm tại Thành cổ Quảng Trị năm 1972 đã thôi thúc công chúng tìm đến nguyên tác văn học. Trên các kênh bán sách trực tuyến, người mua phải đặt trước do lượng tiêu thụ cao hơn mức trung bình. Lượt nghe sách nói trên nền tảng podcast cũng tăng mạnh. Hiện tượng này cho thấy sức mạnh của mối liên kết giữa các lĩnh vực của văn hóa nghệ thuật.

Thực tế cho thấy, đời sống nghệ thuật Việt Nam đã nhiều lần chứng kiến sức bật từ sự cộng hưởng liên ngành. Cuốn “Nhật ký Đặng Thùy Trâm” khi được chuyển thể thành bộ phim truyện “Đừng đốt” đã khắc họa hình tượng nữ bác sĩ, liệt sĩ một cách sống động đồng thời mở rộng phạm vi lan tỏa giá trị tinh thần của tác phẩm tới công chúng.

“Đất rừng phương Nam” cũng gây dấu ấn khi được bước từ trang văn sang phim truyền hình và điện ảnh, trở thành nguồn cảm hứng cho sáng tác âm nhạc. Sự kết hợp thành chuỗi liên kết giữa sân khấu, âm nhạc, điện ảnh, mỹ thuật… đã mở rộng không gian cảm thụ và nâng tầm giá trị các tác phẩm văn học.

Từ những hiện tượng trên, “Mưa đỏ” tiếp tục minh họa cho sự cộng hưởng giữa văn chương và điện ảnh. Độ phủ sóng rộng khắp cùng sức hút tại rạp chiếu phim cũng gợi mở vấn đề lâu nay giới văn nghệ sĩ trăn trở. Để thành quả nghệ thuật thực sự phát huy giá trị và có sức sống lâu dài, cần xây dựng một hệ sinh thái nơi các loại hình gắn bó, bổ trợ nhau.

Trong môi trường đó, văn chương giữ vai trò khởi nguồn, cung cấp chất liệu, giá trị tư tưởng và hoàn cảnh lịch sử để điện ảnh và sân khấu mở rộng không gian biểu đạt, đưa tác phẩm tiếp cận công chúng rộng rãi hơn; âm nhạc vừa tạo chiều sâu cảm xúc vừa dẫn dắt tâm trạng người xem; công nghệ số mở thêm kênh kết nối, quảng bá cho tác phẩm. Khi những lĩnh vực này giao thoa, giá trị các sáng tác trở nên bền vững hơn với cách thể hiện mới mẻ, phù hợp thị hiếu và nhu cầu hưởng thụ, đủ sức chinh phục khán giả và đứng vững trên thị trường.

Song để tiến tới một hệ sinh thái nghệ thuật đúng nghĩa, các nhà nghiên cứu, giới quản lý và chuyên môn cho rằng sự cộng hưởng liên ngành chưa đủ. Chính sách và định hướng rõ ràng cùng cơ chế tài chính linh hoạt sẽ đóng vai trò quyết định. Kho tàng văn học nghệ thuật Việt Nam không thiếu những tác phẩm mang tầm vóc quốc gia, dân tộc; phản ánh chiều sâu tư tưởng và hơi thở thời đại nhưng không phải sáng tác nào cũng có cơ hội tiếp cận nguồn lực để chuyển thể thành phim, kịch hay các định dạng đa phương tiện khác.

Nếu có cơ chế liên ngành hiệu quả, tạo điều kiện kết nối các lực lượng sáng tác, biên kịch, đạo diễn, nhạc sĩ, họa sĩ với nhà đầu tư, nhà sản xuất và thị trường tiêu dùng nghệ thuật… chuỗi sáng tác, sản xuất, quảng bá, phổ biến sẽ được vận hành theo chu trình khép kín.

Từ đó mỗi tác phẩm, bộ phim hay vở diễn có điểm tựa để phát triển lâu dài và mở rộng giá trị. Khi được khai thác đa dạng, các sản phẩm nghệ thuật sẽ hiện diện dưới dạng sách in, sách điện tử, triển lãm trực tuyến, phim chiếu rạp, sân khấu, sản phẩm lưu niệm hay trải nghiệm đa giác quan… Sự phong phú này vừa thúc đẩy sáng tạo, vừa tạo giá trị gia tăng và trực tiếp đóng góp vào tăng trưởng kinh tế.

Từ “Mưa đỏ” có thể coi là cú hích thúc đẩy tiến trình xây dựng, hoàn thiện hệ sinh thái nghệ thuật, mở ra hướng đi cho công nghiệp văn hóa Việt Nam. Khi văn học, điện ảnh, sân khấu, âm nhạc và công nghệ gắn kết, tác phẩm sẽ trở thành sản phẩm văn hóa có sức cạnh tranh.

Sự cộng hưởng cũng tạo môi trường và động lực để đội ngũ văn nghệ sĩ hứng khởi sáng tác, khơi mở thêm tầng giá trị cho những "đứa con tinh thần", đóng góp thiết thực vào sự phát triển của nền văn học nghệ thuật nước nhà cũng như đáp ứng nhu cầu văn hóa tinh thần ngày càng phong phú của nhân dân.