Chân dung những con người “Tỏa sáng đất trời Nam”
Sống, chiến đấu và sáng tác trong thời đại Hồ Chí Minh, NSNA Hoàng Kim Đáng với những dòng cảm xúc chân thành, qua trang viết và qua ống kính, ông đã lưu lại chân dung của nhiều người tài mà ông từng gặp gỡ, tiếp xúc trong hàng trăm nhân tài lớn của đất nước qua tác phẩm “Tỏa sáng đất trời Nam”. Có thể thấy, dù là ảnh hay bài viết, các chân dung mà ông khắc họa đều lấp lánh những ánh xạ của quá khứ, của bề dày văn hóa – nghệ thuật.
Trong không khí trang trọng, ấm cúng và xúc động của buổi ra mắt tác phẩm Tỏa sáng đất trời Nam tại trụ sở Nhà xuất bản Hội Nhà văn chiều 1/11, nhiều gương mặt tiêu biểu của văn học nghệ thuật nước nhà và độc giả yêu mến tay bút, tay máy Hoàng Kim Đáng đã tề tựu. Họ đến để chiêm ngưỡng những chân dung được ông nâng niu hàng chục năm qua, để ôn lại những kỷ niệm, để tìm lại những ký ức về những con người tài giỏi của văn thơ, nhiếp ảnh, âm nhạc, báo chí, giáo dục, khoa học, lịch sử,...
Lễ ra mắt tác phẩm “Tỏa sáng Đất trời Nam”. Ảnh: Ngô Đức Hành
40 chân dung trong tác phẩm Tỏa sáng Đất trời Nam là những chân dung mà có thể người đọc đã quen biết, gặp gỡ họ qua sách báo, qua tác phẩm văn học nghệ thuật trong nhiều chục năm nay như: Văn Cao, Nguyễn Tuân, Đỗ Nhuận, Tôn Thất Tùng, Đặng Huy Trứ, Khánh Ký, Tào Mạt, Trịnh Công Sơn, Trần Văn Giàu, Ông Văn Tùng,... Cuốn sách có nhiều bức ảnh quý, nhiều câu chuyện ít người biết về những người nổi tiếng được thể hiện qua giọng văn đậm chất riêng của Hoàng Kim Đáng. Trong đó, ông nhìn những người nổi tiếng bằng sự chân thành, sự mến mộ và bằng góc nhìn nội tâm của một nhà báo, nhà nhiếp ảnh kỳ cựu.
Tác giả Hoàng Kim Đáng (thứ ba từ trái qua) chụp ảnh lưu niệm với các nhân vật, người thân các nhân vật xuất hiện trong cuốn sách của ông. Ảnh: Nguyễn Đắc Như
Trưng bày chân dung các nhân vật trong tác phẩm “Tỏa sáng Đất trời Nam”. Ảnh: Huyền Thương
Tại buổi ra mắt sách, dưới góc nhìn của lý luận – phê bình, PGS. TS, nhà văn Nguyễn Ngọc Thiện cho rằng, trong các bài viết Hoàng Kim Đáng luôn chú ý kết hợp, phát huy mặt mạnh, sở trường của ông vừa là một nghệ sĩ nhiếp ảnh vừa là người viết báo, viết nghiên cứu - phê bình tác giả và tác phẩm. Chân dung ảnh và chân dung bằng chữ bố cục linh hoạt mà phóng khoáng, không rập khuôn đơn điệu, đã kết hợp chặt chẽ thành một chỉnh thể nhận diện nhân vật dưới nhiều góc độ soi chiếu.
“Những bài viết của Hoàng Kim Đáng góp phần nâng cao kiến văn và nhận thức hoàn chỉnh hơn về những đóng góp xuất sắc, hiếm có của những con người tài danh, chiều sâu trong suy nghĩ và khát vọng cống hiến vô tư cho con người và cuộc đời, sự nghiệp mà họ gắn bó, kể cả cần phải hóm hỉnh thể tất cho những nét khác thường, ‘hồn nhiên’ đáng yêu trong đời tư của họ”, PGS. TS, nhà văn Nguyễn Ngọc Thiện nói.
PGS. TS, nhà văn Nguyễn Ngọc Thiện phát biểu. Ảnh: Ngô Đức Hành
Nhà thơ Hữu Thỉnh chia sẻ, ông có ấn tượng sâu sắc với ba nhà nhiếp ảnh đã đi qua thời kháng chiến chống Mỹ là Hoàng Kim Đáng, Chu Chí Thành và Đoàn Công Tính, họ đã vượt qua giới hạn rất khó khăn đối với một người nghệ sĩ đó là: ảnh báo chí trở thành ảnh nghệ thuật. Theo nhà thơ, ảnh báo chí có thể ghi lại khoảnh khắc nhưng muốn lưu lại trong trí nhớ của bạn đọc, muốn trở thành tài sản của nhân dân, muốn đi cùng năm tháng thì phải có tính nghệ thuật và các nghệ sĩ nhiếp ảnh này đã làm được điều đó một cách xuất sắc.
Nhà thơ Hữu Thỉnh phát biểu. Ảnh: Huyền Thương
Nhà thơ Nguyễn Quang Thiều, Chủ tịch Hội Nhà văn Việt Nam cho biết, NSNA Hoàng Kim Đáng đã có một hành trình sự nghiệp đầy ý nghĩa, ông đã đi qua bao năm tháng, đã lưu giữ lại một cách cẩn trọng những gì ông nhìn thấy trong cuộc đời. Đối với Hội Nhà văn Việt Nam cũng vậy, NSNA Hoàng Kim Đáng đã chứng kiến nhiều sự kiện quan trọng, đã ghi lại rất nhiều bức ảnh lịch sử của Hội Nhà văn Việt Nam.
Khẳng định tác phẩm Tỏa sáng đất trời Nam là cuốn sách đầy công phu và giá trị, nhà thơ Nguyễn Quang Thiều cho rằng những nhân vật có trong cuốn sách là những con người đã làm nên vẻ đẹp, làm nên một phần của văn hóa, văn học nghệ thuật, khoa học,... của Việt Nam.
“Có những người còn ở lại và có những người đã ra đi nhưng khi nhìn lại những trang viết, những bức ảnh mà tác giả Hoàng Kim Đáng có, chúng ta như thấy lại cả một thời đại. Những nhân vật đó đã góp phần làm cho dân tộc lớn hơn, làm cho dân tộc rộng ra và làm cho dân tộc sâu thẳm hơn nữa bằng tâm hồn, bằng tri thức, bằng lối sống, bằng nhân cách và khát vọng của mình. Hoàng Kim Đáng đã ghi lại những gương mặt, ghi lại một thế hệ, ghi lại một thời đại, ghi lại những dấu ấn mà nếu ghép tất cả những nhân vật đó thì có thể thấy chân dung một dân tộc, chân dung của con người Việt Nam”, nhà thơ Nguyễn Quang Thiều nhấn mạnh.
Nhà thơ Nguyễn Quang Thiều phát biểu. Ảnh: Ngô Đức Hành
Nhà thơ Trần Đăng Khoa, Phó Chủ tịch Hội Nhà văn Việt Nam cũng cho rằng, trong hàng chục năm qua, tác giả Hoàng Kim Đáng vừa chụp ảnh, vừa viết báo, vừa viết văn, bằng góc nhìn của mình, ông đã dựng nên chân dung của nhiều văn nghệ sĩ, trí thức.
“Khi viết văn ông nhìn bằng con mắt nhiếp ảnh, chính vì vậy, những trang văn của ông khác với trang văn của nhiều nhà văn khác. Khi chụp ảnh, ông cũng chụp bằng góc nhìn của một người viết nên ảnh của ông có sự sâu sắc, có những ý nghĩa đặc biệt ẩn hiện phía sau và ông đã kết hợp được cả hai điều đó trong cuốn sách Tỏa sáng đất trời Nam, nhà thơ Trần Đăng Khoa cho hay.
Nhà thơ Trần Đăng Khoa phát biểu. Ảnh: Huyền Thương
Anh hùng Lao động, Trung tướng, nhà văn Hữu Ước thì nhận thấy, NSNA Hoàng Kim Đáng là một trong những người chụp ảnh chân dung của văn nghệ sĩ thành công nhất. Bởi ông không bao giờ bỏ đi chất nông dân và chất người lính, ông nhặt từng chi tiết, làm nên nét lạ, nét tinh túy, cái thần trong các tác phẩm chân dung. Dù là ảnh hay bài viết thì tác phẩm của ông luôn hội tụ được nét chân thật và chất văn.
Nhà phê bình Phạm Xuân Nguyên nhận định: “Hoàng Kim Đáng là nhà nhiếp ảnh bằng ánh sáng và qua cuốn sách này, ông là người viết ảnh bằng văn học”.
Nhà thơ Bằng Việt đánh giá, các chân dung trong Tỏa sáng đất trời Nam thể hiện tâm huyết của Hoàng Kim Đáng với sự nghiệp văn học nghệ thuật, thể hiện trách nhiệm công dân, trách nhiệm của một người viết, một người chụp ảnh. Cho thấy sự cẩn trọng, yêu mến công việc và tôn trọng bạn đọc của tác giả.
Nhà thơ Bằng Việt phát biểu. Ảnh: Huyền Thương
Tổng biên tập Thời báo Văn học nghệ thuật nhà văn, nhà báo Hoàng Dự cho biết, trước khi Tỏa sáng Đất trời Nam ra mắt bạn đọc, các nhân vật trong cuốn sách đã được giới thiệu trong khoảng 40 số báo của Thời báo Văn học nghệ thuật. Những bài viết của ông giúp độc giả thấy rõ tấm lòng, tâm huyết, sức lao động bền bỉ của NSNA Hoàng Kim Đáng. Để tiếp tục lan tỏa hơn nữa những giá trị của cuốn sách này, trong những chương trình sắp tới, Thời báo Văn học nghệ thuật sẽ tích cực giới thiệu đến các thế hệ bạn đọc, đặc biệt là các độc giả trẻ.
Đại diện Thời báo Văn học nghệ thuật, Tổng biên tập Hoàng Dự tặng lẵng hoa chúc mừng NSNA Hoàng Kim Đáng. Ảnh: Ngô Đức Hành
Nhà văn Huệ Ninh bày tỏ: “Cuốn sách này không chỉ có ý nghĩa tham khảo mà nó còn như một thứ bách khoa toàn thư về những tài năng thuộc rất nhiều lĩnh vực văn học nghệ thuật, văn hóa, hội họa, âm nhạc, y học, sân khấu, nhiếp ảnh… Nó cần thiết đặc biệt cho giới trẻ hiện nay, khi mà chúng thuộc sử Tàu, hay biết đến nhân vật hot girl sặc sỡ này, hay hot boy màu mè kia mà không hề hiểu về những vĩ nhân có ảnh hưởng, có đóng góp lớn lao cho dân tộc, cho cuộc sống hôm nay. “Dân ta phải biết sử ta” đã trở thành đòi hỏi bức thiết, và cuốn sách Tỏa sáng đất trời Nam đáp ứng được phần nào những yêu cầu đó của xã hội đương đại”.
Ở tuổi 85, nhà báo, NSNA Hoàng Kim Đáng đã dành nhiều tâm huyết để tác phẩm Tỏa sáng Đất trời Nam được ra mắt độc giả. Với những văn nghệ sĩ cùng thời với ông, cuốn sách là sự trân quý; với thế hệ người viết trẻ đó là điều đáng ngưỡng mộ; còn với NSNA Hoàng Kim Đáng thì tác phẩm giúp ông thực hiện mong muốn được lan tỏa giá trị của nó đến độc giả trẻ, để giúp họ có cái nhìn hiểu biết hơn, rõ ràng hơn về một thế hệ đã Tỏa sáng đất trời Nam, từ đó không ngừng học tập, noi theo những tấm gương lớn. Tác giả Hoàng Kim Đáng như một người kỹ sư cần mẫn bắc những nhịp cầu kết nối các thế hệ, ông cũng xứng đáng trở thành một chân dung sáng được nhắc tới trong cuốn sách này.
Người ta biết đến một Hoàng Kim Đáng không phải chỉ ở những bài báo, những bài bút ký hồn hậu, những tấm ảnh ấn...
Bình luận
