Giải thưởng Hội Nhà văn Việt Nam 2023: Khẳng định bản lĩnh của văn học

Sáng 27/2, tại Hà Nội đã diễn ra Lễ trao giải thưởng Hội Nhà văn Việt Nam năm 2023 và tổng kết Cuộc vận động sáng tác văn học viết về đề tài thiếu nhi, đợt 1. Đến dự có PGS. TS, Nhạc sĩ Đỗ Hồng Quân, Bí thư Đảng đoàn, Chủ tịch Liên hiệp các Hội Văn học nghệ thuật Việt Nam; đồng chí Nguyễn Minh Nhựt, Vụ trưởng Vụ Văn hoá - Văn nghệ, Ban Tuyên giáo Trung ương; nhà thơ Nguyễn Quang Thiều, Chủ tịch Hội Nhà văn Việt Nam;…

Các đại biểu tham dự Lễ trao giải thưởng Hội Nhà văn Việt Nam năm 2023.

Kể từ khi công bố thời gian gửi tác phẩm tham dự xét giải thưởng hàng năm năm 2023 của Hội Nhà văn, cho đến kết thúc thời hạn, Ban Sáng tác của Hội đã nhận được 179 tác phẩm gửi tới đề cử tham dự. Qua quá trình chấm giải, có 6 tác phẩm đã vượt lên để đứng vào hàng ngũ giải thưởng năm 2023 của Hội Nhà văn.

Chia sẻ về quá trình này, nhà văn Nguyễn Bình Phương, Phó Chủ tịch Hội Nhà văn Việt Nam nhấn mạnh: “Từ bản lĩnh, những người làm văn học tiến tới xác lập giá trị cho mình thông qua các sáng tác và công trình nghiên cứu. Đến lượt mình, các hội đồng xét giải cũng theo lộ trình đi từ nhận thức tới bản lĩnh để xác quyết sự tôn vinh cho sản phẩm của các nhà sáng tác theo một quy chuẩn tương đối. Việc xét giải hàng năm của Hội Nhà văn luôn dựa trên lộ trình đó, và năm 2023, về căn bản, cũng không phải ngoại lệ”.

Nhà văn Nguyễn Bình Phương, Phó Chủ tịch Hội Nhà văn Việt Nam phát biểu tại Lễ trao giải.

Theo nhà văn Nguyễn Bình Phương, giải thưởng hàng năm năm 2023 và giải thưởng Tác giả trẻ 2023 có sự phân bố khá đều ở hai thể loại thơ và văn xuôi, lí luận phê bình giảm hơn một chút so với mọi năm trước. Đặc biệt, những tác phẩm được trao năm nay cho thấy quan điểm cởi mở đầy can đảm của Ban Chấp hành Hội Nhà văn Việt Nam.

PGS. TS, Nhạc sĩ Đỗ Hồng Quân, đồng chí Nguyễn Minh Nhựt và nhà thơ Nguyễn Quang Thiều trao giải thưởng Hội Nhà văn 2023 cho các tác giả đoạt giải.

“Đồng sen tàn” của Nguyễn Phúc Lộc Thành đã nhận được giải thưởng Thơ năm nay, theo nhà văn Nguyễn Bình Phương, tác phẩm đoạt giải vì là một tập thơ với nhiều bài độc lạ đạt đến độ thần tình. Tác giả cũng được ghi nhận là một thi sĩ có bản lĩnh, không nao núng trong sáng tạo trước những thách thức của thể loại truyền thống vốn đã có những đỉnh cao về thành tựu.

Ở hạng mục văn xuôi, việc trao cho cùng lúc ba tác phẩm:“Tuyệt không dấu vết” (tiểu thuyết) của Nguyễn Việt Hà, “Từ giờ thứ sáu đến giờ thứ chín” (tiểu thuyết) của Nguyễn Một và “Một mùa hè dưới bóng cây” (truyện ngắn) của Nguyễn Tham Thiện Kế với ba phong cách khác nhau, thậm chí ba quan niệm nghệ thuật khác nhau, cho thấy tinh thần phóng khoáng của Hội đồng chấm giải trong nhìn nhận, chấp nhận mọi khuynh hướng, phong cách nghệ thuật.

Hạng mục lí luận phê bình trao cho tác phẩm “Tự chủ văn chương và sứ mệnh tự do” là trao cho bản lĩnh chuyên nghiệp, với tính chất công trình chuyên khảo sâu, bề thế, bài bản, thoát khỏi cảm giác sản phẩm ngẫu hứng hay sản phẩm tập hợp từ các bài viết lẻ vụn vặt.

Ở hạng mục văn học thiếu nhi, tác phẩm đoạt giải thể hiện bản lĩnh của người viết, mạnh dạn, can đảm khi bước vào địa hạt mà trước đó còn là mới lạ bằng một câu chuyện dài. Tác phẩm “Cá linh đi học” của Lê Quang Trạng đã nhận được thiện tình xuyên suốt từ sơ khảo đến chung khảo, đã chứng minh một cách thuyết phục rằng, khi tác phẩm đạt đến chất lượng nhất định, nó cũng sẽ đạt đến sự đồng thuận cao.

Lễ trao giải thưởng Hội Nhà văn Việt Nam năm 2023 nhận được sự quan tâm của nhiều văn nghệ sĩ.

Nhà văn Nguyễn Bình Phương nhận xét thêm: “Bên cạnh sự chính xác, thậm chí là đầy đặn của một số hạng mục thì hệ thống giải thưởng năm nay vẫn có những khoảng hẫng hụt. Việc để trống giải thưởng cho văn học dịch năm 2023, theo nhìn nhận, đánh giá của nhiều người, là điều khá đáng tiếc, bởi nó chưa phản ánh đúng với thực trạng bề rộng phong phú của số lượng cũng như bề sâu về chất lượng dịch của năm. Tuy nhiên, vẫn phải lưu ý rằng, phía sau mỗi hạng mục bỏ trống đều có lí do, quan điểm của các cấp hội đồng và điều ấy cần được chia sẻ, tôn trọng”.

Theo ông, sự sụt giảm về số lượng đáng kể và đáng để suy nghĩ, phân tích chính là ở hạng mục giải thưởng Tác giả trẻ. Mặc dù xác định rằng sáng tác văn học không phải là chu trình đều đều, trái lại có thăng, có giáng, nhưng Ban Chấp hành Hội vẫn nên có những tìm hiểu, những phân tích, đánh giá về hiện tượng giảm sút này cho thấu đáo.

Giải thưởng Tác giả Trẻ năm nay được trao cho tiểu thuyết “Nhân sinh kép: sống hai cuộc đời” của tác giả Đức Anh, qua tác phẩm này, Ban Giám khảo cho rằng đây là tác giả có can đảm, có ý thức tìm kiếm cho mình một lối đi cá biệt - điều vô cùng quan trọng trong sáng tạo nghệ thuật.

Tác giả Đức Anh nhận giải Tác giả Trẻ năm 2023.

Giải thưởng nhà văn nữ ấn tượng năm 2023 được trao cho nhà văn Lê Thị Kim – Thành phố Hồ Chí Minh và nhà văn Trần Thị Trường – Thành phố Hà Nội.

Trao giải thưởng nhà văn nữ ấn tượng năm 2023.

Thay mặt những tác giả được nhận giải thưởng Hội nhà văn năm 2023, nhà văn Nguyễn Một bày tỏ: “Nhận giải thưởng này, chúng tôi cảm thấy vô cùng tự hào nhưng cũng đầy trách nhiệm. Chúng tôi sẽ không ngừng nỗ lực, tiếp tục viết nên những câu chuyện đầy ý nghĩa chứa đựng tâm trạng của đời sống của thời đại chúng ta đang sống để làm cầu nối giữa con người với con người, làm cho thế giới trở nên gần gũi và yêu thương hơn. Tôi tin rằng, qua mỗi trang sách, con người có thể hiểu nhau hơn, thông cảm và chia sẻ với nhau nhiều hơn”.

Nhà văn Nguyễn Một chia sẻ tại buổi lễ.

Nhân dịp này, Hội Nhà văn Việt Nam cũng tổ chức tổng kết Cuộc vận động sáng tác văn học viết về đề tài thiếu nhi đợt 1. Tính đến ngày 15/6/2023, hạn cuối của đợt 1 cuộc vận động, Ban Tổ chức đã nhận được 246 tác phẩm tham dự, trong đó ở thể loại thơ có 102 tác phẩm, ở thể loại văn xuôi có 144 tác phẩm. Sau nhiều phiên họp của Hội đồng Sơ khảo, tới Hội đồng Chung khảo, qua kết quả bỏ phiếu, đã có 16 tác phẩm đoạt giải thưởng, bao gồm: 1 giải A cho tác phẩm văn xuôi, 2 giải B cho 1 tác phẩm văn xuôi và 2 tập thơ, 5 giải C, trong đó có 3 tác phẩm văn xuôi và 2 tác phẩm thơ, 7 giải khuyến khích với 4 tác phẩm văn xuôi và 3 tác phẩm thơ. Trong tổng số các tác phẩm đoạt giải đợt 1 này, thì có 5 tác phẩm đã in thành sách còn lại là ở dạng bản thảo.

Trao giải A giải thưởng Cuộc vận động sáng tác văn học viết về đề tài thiếu nhi, đợt 1 cho tác giả Dương Thị Thảo Nguyên.

Theo Ban Tổ chức, chặng đầu của cuộc vận động đã mang tới những thành công nhất định, số lượng các tác giả tham gia đông đảo với sự trải rộng khắp các vùng miền, có nhiều tác giả là người Việt Nam hiện đang sinh sống hoặc học tập, công tác tại nước ngoài cũng nhiệt tình tham dự. Độ tuổi tác giả tham dự khá phong phú, cao nhất là tác giả Huỳnh Sanh Châu 95 tuổi, thấp nhất là Kul Nguyễn, 10 tuổi.

Về nội dung cũng như hình thức thể hiện, có thể thấy sự phong phú mà văn học viết cho thiếu nhi có thể chạm tới. Đó là cách viết hết sức đa dạng, sinh động, giàu mỹ cảm với sự pha trộn của nhiều hình thức thể loại, thoát khỏi sự câu nệ vào các quy chuẩn, cũng như những khuôn sáo, để tiến đến sự diễn đạt, truyền đạt tốt nhất, chính xác nhất.

Huyền Thương

Thi ca trong bản hoà âm muôn màu về đất nước

Điểm nhấn của Ngày Thơ Việt Nam lần thứ 22 là Đêm thơ mang tên "Bản hòa âm đất nước"- Một không gian thơ ca huyền...