Bố mẹ làm được 2 điều này, ngay cả "đứa trẻ hư" cũng sẽ ngoan vâng lời và thông minh hơn

Mục tiêu của sự phát triển trí não trong thời thơ ấu là khám phá những điều trẻ quan tâm, dù đó là khía cạnh tốt hay xấu, mạng lưới não bộ sẽ tạo ra các kết nối. Những trải nghiệm phong phú và đa dạng giúp trẻ hình thành những mối liên kết thần kinh, hỗ trợ quá trình học hỏi và phát triển.

Vì vậy, đối với bố mẹ, điều nên làm là kích thích những kết nối có lợi trong mạng lưới não đã được kết nối, giúp trẻ tiếp tục củng cố những kết nối này. Ngoài ra, hãy tránh kích thích các kết nối có hại nhằm hạn chế tác động xấu đến quá trình phát triển trí não. Vậy cụ thể bố mẹ có thể làm gì?

Tăng cường kết nối có lợi và không kích thích những hành vi xấu

Các chuyên gia dẫn chứng bằng ví dụ, người mẹ đang bận nấu ăn ở phòng bếp, máy hút mùi đang bật nên hơi ồn ào. Lúc này, đứa trẻ đang ở trong phòng học gọi mẹ và nói điều gì đó, nhưng mẹ không nghe rõ. Trong tình huống này, đứa trẻ có thể cảm thấy bị bỏ rơi hoặc không được quan tâm, dẫn đến cảm xúc bực bội hoặc thất vọng.

Đứa trẻ liên tục nói, trong khi người mẹ đang bận nấu ăn và không thể rời đi. Thế là người mẹ nói: “Con trai, mẹ đang bận nấu ăn, máy hút mùi ồn lắm, con không nghe rõ phải không?” Câu nói này, mặc dù có ý định tốt, nhưng khi được lặp lại nhiều lần, có thể khiến trẻ cảm thấy như đang bị phớt lờ. Khi mẹ không nghe rõ cậu con trai trả lời, sự mất kiên nhẫn bắt đầu xuất hiện, và cuối cùng, mẹ bộc phát nói điều khó chịu: “Con ngốc vậy, không thể nói to lên được à!”

Câu nói này tưởng chừng như không có gì nhưng thực chất đó là lời đáp lại tâm trạng và ngôn ngữ không tốt của đứa trẻ. Đôi khi bố mẹ không làm chủ được cảm xúc và buông nhiều lời không phù hợp. Điều này vô tình kích thích hành vi xấu, có thể dẫn đến sự hình thành của những kết nối thần kinh tiêu cực trong não bộ của trẻ.

Nhiều nghiên cứu chứng minh rằng, khi trẻ tiếp nhận cảm xúc tiêu cực từ bố mẹ, ảnh hưởng đến kết nối thần kinh não bộ. Trẻ có thể trở nên nhạy cảm hơn với cảm xúc, dẫn đến việc hình thành những phản ứng không mong muốn trong các tình huống xã hội sau này. Trẻ có thể học cách đổ lỗi cho bản thân hoặc trở nên tự ti, không dám bày tỏ cảm xúc và ý kiến.

Hơn nữa, việc tiếp xúc thường xuyên với các phản ứng tiêu cực có thể dẫn đến các vấn đề về sức khỏe tâm lý trong tương lai, như lo âu hoặc trầm cảm. Điều này làm cho việc nuôi dạy trẻ trở nên phức tạp hơn, vì trẻ không chỉ học cách giao tiếp mà còn học cách cảm nhận về bản thân và mối quan hệ với những người xung quanh.

Để tránh những tình huống như vậy, bố mẹ cần phải nhận thức được cảm xúc và cách ảnh hưởng đến trẻ. Thay vì phản ứng ngay lập tức bằng sự khó chịu, bố mẹ có thể dừng lại một chút, hít thở sâu, và cố gắng thấu hiểu cảm xúc của trẻ. Một câu nói như “Mẹ xin lỗi, mẹ không nghe rõ con. Con có thể lại gần hơn hoặc nói to hơn được không?” giải quyết vấn đề tốt hơn và hạn chế kích thích kết nối xấu.

Tăng cường kết nối có lợi.

Tận dụng cơ hội để khen ngợi hiệu quả

Khen ngợi là chìa khóa để mở ra những kết nối có lợi trong não, nhưng không phải lời khen nào cũng có tác dụng. Nếu muốn lời khen có hiệu quả, bố mẹ nên tận dụng tốt cơ hội. Nói chung, những hành động khiến mọi người ngạc nhiên, có nhiều khả năng trở thành cơ hội để bộ não thiết lập các kết nối tích cực. 

Vì vậy, bố mẹ nên khen ngợi thường xuyên, đặc biệt là đối với trẻ nghịch ngợm. Việc nhận ra và khen ngợi những tiến bộ nhỏ trong những tình huống mà trẻ thường gặp khó khăn, có thể tạo ra tác động lớn.

Ví dụ, trẻ thường ngày chạy xung quanh và vào người khác ở nơi công cộng. Nhưng một hôm khi đến nhà hàng, trẻ có thể ngồi yên tĩnh trong 10 phút. Đó đã đến lúc mẹ khen ngợi. Mẹ có thể bất ngờ khen: “Hôm nay con đã ngồi yên 10 phút. Tuyệt lắm!” Điều này không chỉ giúp trẻ cảm thấy tốt về bản thân mà còn củng cố hành vi tích cực. 

Đối với trẻ đang trong giai đoạn phát triển trí não nhanh, nếu muốn trẻ ngừng làm điều xấu thay vì trách móc, hãy thường xuyên sử dụng những lời khen bất ngờ. Ví dụ, khi những điều xấu trở nên không quá tệ, hoặc khi một đứa trẻ luôn gặp rắc rối thỉnh thoảng lại trở nên lễ phép và lịch sự, những lời khen sẽ có tác dụng mạnh mẽ.

Khi trẻ làm điều xấu, việc đổ lỗi thường không có tác dụng, vì có thể trẻ đã biết trước hậu quả và chuẩn bị trước những lời bào chữa. Vì vậy, dù mẹ có thuyết giảng đến đâu, trẻ cũng không muốn nghe. 

Thay vào đó, lời khen bất ngờ sẽ làm trẻ ngạc nhiên và củng cố sự tiến bộ. Trẻ sẽ cảm thấy được công nhận và khích lệ, tạo ra động lực để tiếp tục hành vi tích cực.

Hơn nữa, khi trẻ nhận được sự khen ngợi đúng lúc, sẽ có xu hướng cảm thấy có trách nhiệm với hành động của mình, thay vì cảm giác tội lỗi vì những điều tồi tệ đã làm trước đây. Điều này giúp tạo ra những kết nối có lợi trong não bộ, hỗ trợ sự phát triển tích cực trong tâm lý và cảm xúc.

Sự khen ngợi không chỉ đơn thuần là lời nói, mà còn là công cụ mạnh mẽ để phát triển sự tự tin của trẻ. Việc tạo ra một môi trường tích cực và khuyến khích sẽ giúp trẻ phát triển lành mạnh hơn cả về trí tuệ và tính cách, xây dựng nền tảng vững chắc cho tương lai.