Những câu chuyện về Cụm tình báo H.63 anh hùng

Cuốn sách Kể chuyện Cụm tình báo H.63 anh hùng (Nxb Tổng hợp TP Hồ Chí Minh, 2023, 2024) được đông đảo bạn đọc háo hức đón nhận vì lần đầu tiên sách hé lộ một cách tường tận về tập thể anh hùng H.63 - một mạng lưới tình báo hoạt động xuất sắc trong lòng địch mà tất cả các thành viên đã hoạt động an toàn tuyệt đối và không hề bị lộ cho tới ngày 30/4/1975 miền Nam hoàn toàn giải phóng, nhưng Cụm phải chịu tổn thất lớn là 27 chiến sĩ tình báo đã hy sinh, 12 chiến sĩ bị thương tật vĩnh viễn, trong đó có ông Tư Cang - Cụm trưởng, để bảo vệ an toàn cho điệp viên Phạm Xuân Ẩn leo cao trong lòng địch.

Trước đây, Cụm tình báo huyền thoại H.63 còn ít được nhắc đến trên sách báo, phần lớn chỉ tập trung vào điệp viên hoàn hảo Phạm Xuân Ẩn là hạt nhân của Cụm, mà chưa nói đến tập thể và nhiều thành viên khác, như những điệp viên và giao liên tình báo, những người cung cấp tin tức, và cách họ hoạt động trong lòng địch. Những câu chuyện trong cuốn sách không chỉ có giá trị lịch sử mà còn mang tính chân thật, hấp dẫn như truyện phi hư cấu, thu hút nhiều đối tượng độc giả, nhất là lớp trẻ.

Tác giả cuốn sách Nguyễn Quang Chánh, suốt 5 năm tìm gặp các nhân chứng lịch sử như ông Tư Cang và hầu hết các thành viện của Cụm, đã khắc họa chân thực sự dũng cảm phi thường, mưu trí của những chiến sĩ tình báo biết hy sinh hạnh phúc gia đình, tình ruột thịt cha mẹ, anh em, vợ chồng, nén chặt nỗi đau chia ly với những người thân để hoạt động ngay trong lòng địch, sống giữa kẻ thù mà vẫn kiên định một lòng chiến đấu vì độc lập, tự do của Tổ quốc. Đó là những điệp viên như Đại tá quân báo Nguyễn Văn Tàu, bí danh Tư Cang, người chỉ huy Cụm tình báo H.63, điệp viên hoàn hảo Phạm Xuân Ẩn, bà Tám Thảo - “bông hồng thép” của tình báo Việt Nam, và những người giao liên dũng cảm, mưu trí như cô Hai Ánh, cô Nguyễn Thị Ba, cô Hai Kiên và nhiều người khác. Những chiến công của họ không thể đo lường bằng con số hay bằng danh hiệu, bởi họ đã đánh đổi cả danh dự, cả danh tính thật của mình để hoàn thành nhiệm vụ. 

Ông Tư Cang, người chỉ huy Cụm tình báo H.63, khi còn là anh thanh niên 17 tuổi cách đây 80 năm đã cùng đồng bào Nam Bộ đứng lên “đi theo tiếng kêu sơn hà nguy biến” của Việt Minh tham gia kháng chiến. Ông làm chiến sĩ quân báo tại quê nhà Bà Rịa - Vũng Tàu từ năm 1947 đến 1954 rồi tập kết ra Bắc mà không gặp được vợ con để chia tay.

Bà Tám Thảo và ông Tư Cang năm 2006, khi ông Tư Cang nhận danh hiệu Anh hùng lực lượng nhân dân vũ trang.

Bảy năm làm quân báo ở miền Bắc với biệt tài bắn súng lục giỏi cả hai tay, một lòng trung thành với Tổ quốc, ông được cấp trên tín nhiệm  giao nhiệm vụ làm chính trị viên đại đội đặc công Sư đoàn 338. Sau đó cuối năm 1961, ông được điều động về miền Nam chiến đấu ở chiến trường B2, Nam Bộ. Tháng 5/1962, ông được phân công làm Cụm trưởng Cụm tình báo H.63.

Suốt cuộc đời gần 80 năm làm quân báo, ông Tư Cang luôn tâm niệm với chính bản thân mình và làm tư tưởng cho mỗi thành viên mà mình phụ trách là “phải bước qua sự sợ hãi của cái chết để chiến đấu”, ông còn tâm sự thật lòng với anh em rằng, khi bước chân vô Cụm tình báo này thì mọi người hãy khắc cốt ghi tâm 4 chữ “coi như chết rồi”, lỡ có bị địch bắt thì đừng khai báo, phản bội tổ chức. Bản thân ông Tư Cang khi được điều động sống và hoạt động trong thành ngay sát gần gia đình mình, chỉ vài bước chân là có thể ghé thăm vợ con, nhưng ông đã nén chặt tình riêng không ghé thăm vì phải giữ an toàn cho bản thân mình và cho chính người thân để giữ mạch máu giao thông chuyển tài liệu mật an toàn, không đổ bể.

Nhà tình báo Phạm Xuân Ẩn, hạt nhân của Cụm H.63, người được CIA và báo chí phương Tây ngưỡng mộ, được Giáo sư sử học người Mỹ Larry Berman trong cuốn sách của mình gọi là “điệp viên hoàn hảo”, đã đánh đổi sự an toàn của bản thân trong suốt hơn 15 năm đã chuyển tới tổng hành dinh gần 500 tài liệu mật, trong đó những tài liệu tối quan trọng giúp lãnh đạo làm thay đổi tình hình, tạo ra bước ngoặt của cuộc chiến đầy cam go của dân tộc. Ông có thể sống một cuộc đời an nhàn như một nhà báo quốc tế nổi tiếng, nhưng ông đã chọn con đường gian khổ và bí mật để cống hiến cho đất nước.

Điệp viên hoàn hảo X6 Phạm Xuân Ẩn

Phạm Xuân Ẩn là phóng viên duy nhất người Việt của tạp chí Time trong suốt 11 năm, một trong những người thạo tin nhất ở Sài Gòn những năm 1960 - 1970 đã chuyển cho cách mạng nhiều tài liệu có ý nghĩa quyết định sự thành bại của cả một chiến dịch, góp phần làm nên những chiến thắng lịch sử, như trận Ấp Bắc năm 1963, Tết Mậu Thân 1968, Đường 9 Nam Lào năm 1971, nhờ đó quân dân ta đã đập tan “Chiến tranh đặc biệt”, “Chiến tranh cục bộ”, “Việt Nam hóa chiến tranh” của đế quốc Mỹ.

Với tình yêu nước nồng nàn thường trực trong trái tim mình, điệp viên X6 Phạm Xuân Ẩn đã nhiều ngày đêm làm việc không biết mệt mỏi, đánh máy đến tận nửa đêm những tài liệu mật quân sự có khi dài đến hàng trăm trang, sau đó ông chụp micro phim cuộn tròn, đưa giao liên chuyển đến mạng lưới tình báo địa đạo Củ Chi, rồi từ Củ Chi được đưa về Sở chỉ huy của quân giải phóng. Những tin vắn thì ông Ẩn dùng mực vô hình viết nhanh gửi ra cho miền Bắc. 

Cuốn sách cũng làm nổi bật sự dũng cảm, mưu trí, khôn khéo của các chiến sĩ tình báo Cụm H.63, như trường hợp bà Tám Thảo - “ bông hồng thép” của tình báo Việt Nam, người giao liên nội đô đầu tiên thường xuyên nhận tài liệu từ ông Ẩn để đưa về cứ - bà thông minh, xinh đẹp nhưng cuộc đời bà là những tháng năm chấp nhận nguy hiểm cận kề để kịp thời đưa tin tức quan trọng cho cách mạng. Cô giao liên Tám Thảo trước đây, nay đã ngoài 90 tuổi, nhớ lại, cô đã phải thót tim như thế nào khi mạo hiểm đi xe đò chuyển ra cứ 24 cuộn phim của Phạm Xuân Ẩn ghi toàn bộ kế hoạch “Chiến tranh đặc biệt” của Mỹ. Khi xe đến trạm gác Hóc Môn thì tụi lính bắt tất cả hành khách xuống xe để khám xét, cô Tám Thảo đã bình tĩnh, mưu trí, khôn khéo làm bộ cười duyên bắt chuyện với tên chỉ huy khiến bọn lính tưởng cô là người quen của sếp nên cô đã thoát không bị khám xét. Vụ chuyển trót lọt 24 cuộn phim về sau này được đánh giá quý hơn vàng, có 1 tỷ đô la cũng không mua được tài liệu này. 

Những câu chuyện tình báo chân thật không hề hư cấu không chỉ truyền cảm hứng về lòng yêu nước, mà còn giúp thế hệ trẻ hiểu rằng tự do hôm nay có được là nhờ sự hy sinh không quản nguy hiểm đến tính mạng mình của biết bao người đi trước dám xả thân vì độc lập tự do của Tổ quốc, vì cuộc sống yên bình của mỗi gia đình hôm nay. Đó là những con người sống trong bóng tối, nhưng sự hy sinh của họ tỏa sáng đã góp phần tạo nên một cuộc sống tươi đẹp, hạnh phúc cho dân tộc.

Hoạt động của Cụm tình báo H.63 không hề đơn độc, họ sống và chiến đấu trong lòng địch, được nhân dân yêu thương, đùm bọc, tạo mọi điều kiện an toàn cho hoạt động thầm lặng. Tình báo Việt Nam chúng ta, như lời kể của ông Tư Cang, người chỉ huy cụm H.63, là tình báo của nhân dân, dựa vào dân để tồn tại và hoạt động. Đằng sau những điệp viên chúng ta cài cắm trong lòng địch là cả một đường dây giao liên tình báo được tổ chức chặt chẽ, bám vào dân để chuyển giao các thông tin tối mật từ các điệp viên, các chỉ thị quan trọng từ sở chỉ huy. Chiến công của tình báo là chiến công chung của tập thể, bên cạnh các điệp viên tình báo thì những người giao liên tình báo đều xứng đáng là những người anh hùng. Có thể nói, Tình báo Việt Nam gắn bó chặt chẽ với nhân dân, là một mẫu hình của tình báo nhân dân. 

Bản dịch tiếng Nga cuốn sách “Kể chuyện cụm tình báo H.63 anh hùng”.

Vừa qua, ngày 10/4/2025 tại Trung tâm Khoa học và văn hóa Nga tại Hà Nội, bạn đọc đã vui mừng chào đón buổi ra mắt cuốn sách Kể chuyện Cụm tình báo H.63 anh hùng với hai bản tiếng Việt và tiếng Nga song song. Mọi người đã cám ơn tác giả Nguyễn Quang Chánh đã bỏ nhiều công sức gặp gỡ các nhân vật chính của Cụm tình báo H.63, nghe họ khiêm tốn kể lại từng chi tiết của những chiến công thầm lặng trong cuộc chiến tranh chống Mỹ cứu nước để viết nên cuốn sách chân thực, hấp dẫn, nhiều ý nghĩa.

Tác giả Nguyễn Quang Chánh ký tặng sách, 10/4/2025

Cuốn sách bản tiếng Việt ra mắt lần đầu từ tháng 6/2023 ở Việt Nam và chỉ ít lâu sau đó, tháng 12/2023, lần đầu tiên  trong buổi gặp ông Viacheslav Kalganov, Phó Chủ tịch Ủy ban đối ngoại Chính quyền thành phố Saint-Petersburg tại TP Hồ Chí Minh, tác giả Nguyễn Quang Chánh đã tặng sách và kể cho ông nghe về nội dung cuốn sách.

Theo đề nghị của ông V. Kalganov - người rất khâm phục những chiến công thầm lặng của tập thể H.63 huyền thoại và điệp viên hoàn hảo Phạm Xuân Ẩn, nên tháng 2/2024, Ủy ban đối ngoại Chính quyền thành phố Saint - Petersburg đã tổ chức mấy buổi hội thảo về Phạm Xuân Ẩn, và tác giả Nguyễn Quang Chánh tất nhiên được mời tham dự online. Ông V. Kalganov sau đó đã giới thiệu dịch giả Evdokia Petrunova, cựu sinh viên Khoa Đông phương học trường Đại học Tổng hợp Quốc gia Saint - Petersburg - người am hiểu tiếng Việt và có cảm tình với đất nước và văn hóa Việt Nam, nhận dịch cuốn sách từ tiếng Việt sang tiếng Nga với khối lượng gần 260 trang.

Chị Evdokia Petrunova đã dẹp hết công việc của mình để ngay lập tức bắt tay vào việc dịch và chỉ trong vòng 4 tháng (từ 6/2024 – 9/2024) chị đã dịch xong. Bản dịch được chuyển ngay đến PGS.TS văn học nghỉ hưu Ida Andreeva ở Saint - Petersburg, bà đã đọc một cách thích thú và hài lòng về bản dịch của chị với văn phong Nga rất hay khiến bà không chần chừ nhận biên tập văn học và hiệu đính miễn phí, nâng cao chất lượng bản dịch.

Bà Ida Andreeva, người từng dạy văn học Nga ở trường Đại học Tổng hợp Hà Nội những năm 1982 - 1984, ngoài việc giảng dạy cho sinh viên Việt Nam bà còn cộng tác khoa học có hiệu quả với nhiều giảng viên tiếng Nga các trường đại học ở Hà Nội và các nhà văn Việt Nam nên từ trong trái tim bà luôn lưu giữ hình ảnh đất nước và con người Việt Nam. Xuất phát từ tình yêu Việt Nam dù đã chạm tuổi 90 bà đã hoàn thành công việc biên tập và chỉnh sửa bố cục hợp lý cho cuốn sách trong thời gian kỷ lục chỉ hơn 3 tháng (9/2024 – 12/2024).

Đọc sách Kể chuyện Cụm tình báo H.63 anh hùng dành cho bạn đọc Việt Nam và cuốn Cụm tình báo huyền thoại H.63  (“Легендарная резидентура H.63”) bản tiếng Nga dành cho người Nga và người nước ngoài biết tiếng Nga, chúng ta khâm phục và tri ân các chiến sĩ tình báo Việt Nam đã chiến đấu thầm lặng trong lòng địch, góp phần quan trọng vào thắng lợi chung của cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước, giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước.

Sự kiện ra mắt cùng một lúc hai cuốn sách Cụm tình báo Việt Nam anh hùng H.63 bằng tiếng Việt và tiếng Nga được đánh giá như một hoạt động “ngoại giao nhân dân” độc đáo mang nhiều ý nghĩa trước thềm Kỷ niệm 75 năm thiết lập quan hệ ngoại giao giữa Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Việt Nam và Liên bang Nga (1950 - 2025), 50 năm ngày giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước (30/4/1975 - 30/4/2025), 80 năm chiến thắng trong cuộc chiến tranh vệ quốc vĩ đại (9/5/1945 - 9/5/2025).