Tự ý điều chỉnh đơn thuốc, người đàn ông 50 tuổi tổn thương nặng ở vùng kín

Trong thời gian vừa qua, Khoa Điều trị bệnh da nam giới – Bệnh viện Da liễu Trung ương đã liên tục tiếp nhận các trường hợp bệnh nhân ngộ độc methotrexate. Đây đều là những trường hợp do uống thuốc sai liều, sai lịch, gây ra biểu hiện ngộ độc methotrexate cấp tính phải nhập viện điều trị.

Trường hợp bệnh nhân nam, hơn 50 tuổi, mắc bệnh lichen phẳng (một trong những bệnh thuộc nhóm bệnh da có sẩn và bong vảy), tự ý uống thuốc với liều 10 mg/ngày trong 5 ngày liên tục thay vì 10 mg/tuần theo hướng dẫn trong đơn thuốc. Sau 5 ngày sử dụng thuốc, các tổn thương rát đỏ, phù nề, đau rát vùng sinh dục – hậu môn xuất hiện, nhưng bệnh nhân vẫn tự ý mua thêm uống tiếp trong 5 ngày với liều tương tự. Khi tổn thương tiến triển nặng hơn, bệnh nhân phải đến Bệnh viện Da liễu trung ương để điều trị.

Vết tổn thương của bệnh nhân do sử dụng thuốc sai cách. 

Tại bệnh viện, bệnh nhân được chỉ định làm một số xét nghiệm cận lâm sàng, kết quả cho thấy men gan tăng gấp 4 lần bình thường. Qua thăm khám và kiểm tra các kết quả xét nghiệm cận lâm sàng khác, ThS. BSNT. Lê Thu Hằng, Khoa Điều trị bệnh da nam giới Bệnh viện Da liễu Trung ương nhận định, bệnh nhân bị ngộ độc methotrexate cấp tính.

Bs CKII. Đặng Bích Diệp, Khoa điều trị bệnh da nam giới, Bệnh viện Da liễu Trung ương cho biết, bác sĩ cũng điều trị cho 2 trường hợp, một là bệnh nhân nam, trên 50 tuổi mắc bệnh vảy nến thể mảng được chỉ định MTX 10 mg/tuần, nhưng tự ý uống 10 mg/ngày liên tục trong 4 tuần, dẫn tới tình trạng ngộ độc thuốc methotrexate với biểu hiện trợt loét và hoại tử da – niêm mạc lan rộng, suy tủy dẫn đến giảm tiểu cầu và bạch cầu tiến triển nhanh, nguy cơ nhiễm trùng toàn thân.

Trường hợp thứ hai cũng là bệnh nhân nam, gần 20 tuổi, mắc bệnh vảy phấn dạng lichen và đậu mùa cấp tính, không tuân thủ phác đồ điều trị theo chỉ định của bác sỹ, có giai đoạn dùng MTX 5 mg/ngày liên tục trong 2 tuần, dẫn đến loét miệng, buồn nôn, xuất hiện bọng nước trên da.

Các bệnh nhân trên đều được các bác sỹ khoa Điều trị bệnh da nam giới, Bệnh viện Da liễu Trung ương thống nhất phương án điều trị bằng cách bù dịch, đảm bảo kiềm hóa nước tiểu, bổ sung acid folic đường uống và duy trì hàng ngày cho đến khi công thức máu hồi phục; sử dụng các yếu tố tạo máu, yếu tố kích thích bạch cầu hạt khi bạch cầu dưới 0,5 G/L  và điều trị kháng sinh phối hợp với các trường hợp có biểu hiện nhiễm trùng tại da, niêm mạc và các cơ quan khác.

Đồng thời, các bệnh nhân cũng được chăm sóc điều dưỡng toàn diện các thương tổn da và niêm mạc, bao gồm chăm sóc làm sạch tổn thương, đắp gạc, thay băng hàng ngày. Bên cạnh đó, nhân viên y tế của khoa truyền thông giáo dục sức khỏe cho các bệnh nhân và người nhà người bệnh nhằm nâng cao nhận thức của người bệnh và người nhà về tác hại của việc không tuân thủ hướng dẫn điều trị.

Kết quả điều trị các bệnh nhân hồi phục tốt, toàn trạng ổn định, da và niêm mạc lành, hết biểu hiện rối loạn tiêu hóa, tình trạng suy tủy, suy gan cải thiện tốt.

Methotrexate (MTX) là thuốc có tác dụng điều hòa miễn dịch, giảm viêm thường được sử dụng trong da liễu để điều trị các bệnh vảy nến, viêm da cơ địa, bệnh tự miễn, bệnh da viêm, do nó khá an toàn, hiệu quả và chi phí thấp. 

BSCKII. Quách Thị Hà Giang, Trưởng khoa điều trị bệnh da nam giới, Bệnh viện Da liễu Trung ương khuyến cáo, ngộ độc MTX là một cấp cứu nội khoa có thể gây tử vong, thường liên quan đến việc dùng thuốc không đúng lịch hoặc kèm các yếu tố nguy cơ làm tăng tích lũy thuốc.

Để tránh nguy cơ ngộ độc MTX, người bệnh cần lưu ý:

Đọc kỹ đơn thuốc: MTX luôn dùng hàng tuần, không bao giờ là hàng ngày.

Tuân thủ đúng chỉ định của bác sỹ: không tự ý thay đổi liều hoặc nghe theo người khác hướng dẫn.

Tái khám định kỳ: xét nghiệm máu, kiểm tra gan, thận, theo dõi an toàn thuốc.

Cảnh giác dấu hiệu cảnh báo: loét miệng, trợt loét da, sốt, mệt mỏi bất thường cần đến ngay cơ sở y tế.