4 thói quen xấu trẻ lặp lại hàng ngày đang dần "đánh cắp" trí thông minh, giảm tập trung khi học

Thời thơ ấu là giai đoạn nhạy cảm, quan trọng cho sự phát triển của não bộ, và những trải nghiệm đầu đời của trẻ có tác động định hình đến phát triển trí não.

Một số thói quen hành vi có vẻ bình thường nhưng vô tình ảnh hưởng đến sự phát triển não bộ, thậm chí gây ra hệ quả không thể khắc phục cho tương lai.

Vì vậy, các chuyên gia liệt kê những thói quen xấu dễ bị bỏ qua, bố mẹ nên nhìn nhận lại hướng dẫn trẻ cách tránh những “cạm bẫy” này.

Thói quen ăn uống xấu

Thói quen ăn uống kém cũng có thể ảnh hưởng trực tiếp đến não.

Trong số đó, ba loại phổ biến nhất là:

Đầu tiên, ăn quá nhiều trong thời gian dài có thể dẫn đến xơ vữa động mạch não, lão hóa não sớm và suy giảm trí tuệ.

Thứ hai, bỏ bữa sáng khiến lượng đường trong máu của một người thấp hơn bình thường, dẫn đến não không được cung cấp đủ chất dinh dưỡng.

Các học giả tại Hoa Kỳ đã từng tiến hành thử nghiệm nhóm trên hơn 1.000 học sinh. Kết quả cho thấy, so với những học sinh không ăn sáng, những học sinh trong nhóm ăn sáng có thành tích học tập tốt, tập trung và ít bị ốm hơn. Ăn sáng đầy đủ mỗi ngày có thể giúp trẻ khởi động lại não bộ và cơ thể với đầy năng lượng.

Thứ ba, ăn quá nhiều đồ ngọt làm giảm lượng protein cao và nhiều loại vitamin, dẫn đến tình trạng suy dinh dưỡng của cơ thể.

Hồi hải mã là phần não tham gia nhiều nhất vào quá trình hình thành trí nhớ liên tưởng và chế độ ăn nhiều đường có thể làm hỏng chức năng của hồi hải mã, từ đó ảnh hưởng đến trí nhớ của trẻ.

Ngoài ra, một số loại đồ ăn vặt ưa thích của trẻ thường chứa nhiều đường, chất béo và muối.

Những thực phẩm này không có giá trị dinh dưỡng, chứa chất béo, màu nhân tạo và chất bảo quản, sẽ ảnh hưởng trực tiếp hoặc gián tiếp đến sự chú ý, hành vi và khả năng học tập của trẻ.

Trong giai đoạn phát triển não bộ quan trọng thói quen ăn uống lành mạnh và bổ sung dinh dưỡng hợp lý đặc biệt quan trọng.

Vì vậy, bố mẹ hãy làm gương về việc ăn uống lành mạnh và tuân thủ ba bữa ăn thường xuyên. Thay thế đồ ăn vặt bằng nhiều loại đồ ăn nhẹ lành mạnh như trái cây tươi, rau và các loại hạt.

Trẻ cần được rèn thói quen ăn uống lành mạnh.

Thiếu ngủ

Nhiều chức năng của não phụ thuộc vào thời gian ngủ để phục hồi.

Theo "Sách trắng quốc gia về giấc ngủ khỏe mạnh của Trung Quốc năm 2022", thời gian ngủ trung bình của học sinh tiểu học/trung học cơ sở/trung học phổ thông chỉ là 7,65/7, 48/6,5 giờ và hơn 60% học sinh từ 6 đến 18 tuổi ngủ 8 giờ hoặc ít hơn.

Khi trẻ không ngủ đủ giấc, sự phát triển não bộ sẽ bị ảnh hưởng ở một mức độ nhất định.

Đầu tiên là giảm trí nhớ và suy nghĩ chậm. Hồi hải mã giống như ngân hàng trí nhớ ngắn hạn của não, có chức năng lưu trữ những ký ức mới. Ngủ đủ giấc có thể giúp hồi hải mã sắp xếp và chuyển giao ký ức, do đó giải phóng không gian lưu trữ, thiết lập lại khả năng ghi nhớ của não và phục hồi khả năng học tập.

Tuy nhiên, tình trạng thiếu ngủ mãn tính sẽ cản trở quá trình này, ngăn không cho hồi hải mã tạo chỗ cho những ký ức mới, cuối cùng dẫn đến mất trí nhớ.

Nhiều chức năng của não phụ thuộc vào thời gian ngủ để phục hồi.

Thứ hai, trẻ sẽ trở nên mất tập trung, thiếu nhiệt tình trong học tập, tính chủ động và ý chí học tập sẽ giảm sút, từ đó làm giảm hiệu quả học tập. Chúng ta dễ nhận rằng trẻ thường xuyên đi ngủ muộn sẽ khó có thể làm được nhiều việc đòi hỏi sự tập trung cao độ vào ngày hôm sau.

Giấc ngủ ngon là sự đảm bảo cho sức khỏe thể chất và tinh thần của trẻ. Như Shakespeare đã nói, "Giấc ngủ thoải mái là sự chăm sóc nhẹ nhàng và lâu dài mà thiên nhiên dành cho con người."

Khi trẻ ngủ đủ giấc, có thể học và phát triển tốt.

Sau đây là cách thực hiện:

- Sắp xếp thời gian làm việc và nghỉ ngơi hợp lý: Đảm bảo thời gian ngủ đủ giấc và thiết lập thói quen làm việc và nghỉ ngơi đều đặn.

- Tạo môi trường ngủ tốt: Giữ phòng ngủ yên tĩnh, tối và mát mẻ, chọn bộ đồ giường thoải mái.

- Thói quen nhận biết đến giờ đi ngủ: Tránh chơi các thiết bị điện tử trước khi đi ngủ. Hãy thực hiện các hoạt động thư giãn như đọc sách, nghe nhạc nhẹ,... để tránh sự phấn khích quá mức.

Thiếu tập thể dục

Nhiều bậc phụ huynh có quan niệm rằng tập thể dục chỉ là trò chơi và lãng phí thời gian và năng lượng. Tuy nhiên, tập thể dục có mối quan hệ trực tiếp với não bộ.

"Tăng cường cơ bắp và cải thiện sức khỏe tim mạch chỉ là những tác dụng cơ bản nhất của việc tập thể dục. Tác dụng quan trọng nhất của việc tập thể dục là tăng cường hoặc cải thiện não bộ. Tập thể dục cung cấp một kích thích độc đáo cho cơ thể và kích thích này tạo ra một môi trường cho não bộ giúp não bộ sẵn sàng, mong muốn và có khả năng học hỏi."

Lấy việc chơi bóng rổ làm ví dụ, nó đòi hỏi đôi mắt nhanh, chuyển động cơ thể nhanh và phối hợp, não phải suy nghĩ nhanh và đưa ra phán đoán. Chuỗi hành động này có thể thúc đẩy sự tích hợp các chức năng của não.

Hãy khuyến khích trẻ vận động thường xuyên.

Có thể nói, tập thể dục giúp cơ thể khỏe mạnh, trẻ hiểu và ghi nhớ thông tin, cải thiện khả năng học tập, não bộ ở trạng thái tốt nhất.

Đối với một số trẻ năng động và không thể ngồi yên, việc thiếu vận động sẽ dẫn đến năng lượng dư thừa không có nơi giải tỏa, khiến trẻ khó tập trung vào việc học.

Bố mẹ nên giúp trẻ hình thành thói quen vận động, thúc đẩy sự phát triển não bộ thì khả năng tiếp thu sẽ trở nên mạnh mẽ hơn.

- Bố mẹ nên khuyến khích trẻ tham gia nhiều hình thức thể thao khác nhau như chạy, bơi, chơi bóng,... 

- Mọi bài tập đều phải lấy sự an toàn làm tiền đề. Khi lựa chọn hình thức tập luyện, cần cân nhắc đến độ tuổi, nhận thức, tần suất và cường độ của trẻ.

"Nghiện" điện thoại, TV, Ipad

Trong thời đại kỹ thuật số này, các thiết bị điện tử trở thành một phần không thể thiếu trong cuộc sống của trẻ.

Dễ dàng nhận thấy, sau giờ học tập trung chơi trò chơi trên điện thoại di động. Thậm chí, trẻ dưới 2 tuổi mở chính xác phần mềm video trên trang điện thoại di động, bận rộn vuốt màn hình bằng những ngón tay nhỏ.

Mặc dù các thiết bị điện tử mang lại sự tiện lợi và giải trí, nhưng cũng có nguy cơ ảnh hưởng đến sự phát triển não bộ của trẻ.

Nếu trẻ nhỏ dành quá nhiều thời gian xem TV hoặc chơi điện thoại, tổn thương não của trẻ sẽ nghiêm trọng hơn nhiều so với người lớn thích chơi điện thoại di động.

Việc sử dụng quá nhiều màn hình điện tử có thể ảnh hưởng đến tính toàn vẹn của các bó sợi chất trắng, nơi chịu trách nhiệm kết nối các vùng khác nhau của não và cấu trúc tổ chức quan trọng ảnh hưởng đến khả năng ngôn ngữ, đọc, viết và nhận thức ở trẻ.

Theo chuyên gia Elizabeth Kilby, "Từ khi sinh ra đến 5 tuổi, các tế bào thần kinh não của trẻ thiết lập một số lượng lớn các kết nối và đường dẫn thần kinh, với tốc độ gấp đôi sau 5 tuổi. Sau đó, các kết nối thần kinh bị cắt tỉa, các đường dẫn thường được sử dụng được củng cố và những đường dẫn ít được sử dụng dần biến mất hoặc bị "cắt tỉa".

Nếu trẻ làm đi làm lại một việc, chẳng hạn như chơi điện thoại, thì con đường duy nhất được củng cố liên quan đến các hoạt động kỹ thuật số, các kết nối thần kinh hỗ trợ việc học trong tương lai không được xây dựng đủ sâu hoặc đủ rộng. 

Các thiết bị điện tử mang lại sự tiện lợi, nhưng cũng ảnh hưởng đến phát triển não bộ của trẻ.

Nếu trẻ em lướt màn hình điện thoại trong thời gian dài, não sẽ phát triển theo hướng chỉ biết nhìn và liên tục chuyển đổi đối tượng chú ý thay vì tập trung, não sẽ khó có thể xử lý thông tin một cách sâu sắc. Việc tiếp nhận thụ động lượng thông tin khổng lồ cũng ảnh hưởng đến tư duy độc lập, tư duy phản biện và khả năng giải quyết vấn đề.

Biểu hiện cụ thể là trẻ không ngồi yên, thiếu kiên nhẫn, dễ mất tập trung khi ngồi trong lớp, quen với cách truyền tải thông tin nhanh và khó có thể bình tĩnh để tiếp thu sâu một số kiến ​​thức nhàm chán.

Trẻ em ngày nay đang phải đối mặt với những thay đổi mới mỗi ngày. Đây là sự tiến bộ của thời đại, nhưng cũng là thách thức, bố mẹ cần tìm ra ranh giới để trẻ tận hưởng sự tiện lợi mà công nghệ mang lại, đồng thời học cách kiềm chế. 

- Hãy cùng trẻ đặt ra các quy tắc khi sử dụng thiết bị điện tử, không sử dụng chúng 1 giờ mỗi ngày, không sử dụng thiết bị điện tử 1 giờ trước khi đi ngủ,...

- Giúp trẻ lựa chọn nội dung chất lượng cao phù hợp với lứa tuổi như chương trình giáo dục, phim tài liệu,... cùng xem và tương tác với trẻ.

- Hãy làm phong phú thêm cuộc sống của trẻ, nuôi dưỡng sở thích, khuyến khích tham gia các hoạt động ngoài trời, thể thao,...

- Bố mẹ nên giảm thời gian sử dụng thiết bị điện tử, dành nhiều thời gian hơn cho con, tham gia vào trò chơi tương tác giữa các thành viên.

Trẻ em chỉ có một cơ hội để trưởng thành, và giai đoạn quan trọng của sự phát triển não bộ càng quý giá hơn. Hãy giúp trẻ tránh xa những thói quen xấu, tạo ra môi trường phát triển lành mạnh và hạnh phúc.