Khám phá bí ẩn: Con cả và con thứ ai thông minh hơn?

Một nghiên cứu được thực hiện tại Hoa Kỳ, Vương quốc Anh và Đức cho thấy, trẻ lớn có chỉ số IQ cao hơn các em.

Trong gia đình có từ hai con trở lên, đôi khi bố mẹ vô thức nhận ra sự khác biệt giữa các con, trong đó có trí thông minh. Những điều này có thể diễn ra một cách tự nhiên trong cuộc sống hàng ngày, chẳng hạn như khi bố mẹ nhận thấy trẻ học nhanh hơn hay có khả năng giải quyết vấn đề tốt hơn đứa còn lại.

Điều này cũng được dẫn chứng trong một nghiên cứu khoa học, được thực hiện bởi hơn 20.000 người ở 3 quốc gia cho thấy, người con lớn thường đạt điểm cao hơn các em trong bài kiểm tra IQ.

Khám phá bí ẩn: Con cả và con thứ ai thông minh hơn? - 1

Khám phá bí ẩn: Con cả và con thứ ai thông minh hơn? - 2

Con cả có trí thông minh cao hơn các em?

Một nghiên cứu xuyên quốc gia năm 2015 đã chọn tổng cộng 20.186 mẫu từ Hoa Kỳ, Vương quốc Anh và Đức, tất cả đều là những gia đình có từ 2 đến 4 con.

Nghiên cứu đo lường sự khác biệt về mức độ thông minh giữa anh chị em có thứ tự sinh khác nhau giữa các gia đình khác nhau và trong cùng một gia đình, đồng thời so sánh đặc điểm tính cách của anh chị em có thứ tự sinh khác nhau dựa trên “Lý thuyết nhân cách Big Five” của tâm lý học.

Trong các nghiên cứu ở cùng một gia đình và các gia đình khác nhau, người ta thấy thứ tự sinh có tác động đáng kể đến trí thông minh, với mức độ thông minh giảm nhẹ khi thứ tự sinh tăng lên.

Trong đó, nghiên cứu trên các gia đình khác nhau cho thấy con trai cả có 52% khả năng có chỉ số IQ cao hơn con thứ hai.

Khám phá bí ẩn: Con cả và con thứ ai thông minh hơn? - 3

Biểu đồ thứ tự sinh.

Biểu đồ trên cho thấy thứ tự sinh có ảnh hưởng đáng kể đến trí thông minh, sự cởi mở trong trải nghiệm, nhưng không ảnh hưởng đến các đặc điểm tính cách như tính hướng ngoại, tính ổn định về cảm xúc, tính dễ chịu hoặc tính tận tâm.

Tất nhiên, đứa con lớn nhất có chỉ số IQ cao hơn không có nghĩa là những trẻ sinh sau kém thông minh hơn.

Mặc dù nghiên cứu đã xác nhận tác động của thứ tự sinh đối với chỉ số IQ, nhưng tác động này tương đối yếu và không thể đơn giản quy cho thứ tự sinh.

Một số nghiên cứu khác cũng chỉ ra rằng sự khác biệt này rõ ràng hơn ở thời thơ ấu và theo thời gian, đặc biệt là ở tuổi trưởng thành, sự khác biệt có thể thu hẹp lại hoặc biến mất.

Suy cho cùng, mức IQ không chỉ bị ảnh hưởng bởi yếu tố di truyền, mà còn rừ môi trường, giáo dục, sự nuôi dưỡng của bố mẹ...

Khám phá bí ẩn: Con cả và con thứ ai thông minh hơn? - 4

Vậy tại sao con cả có IQ cao hơn?

Nghiên cứu nêu trên cũng đưa ra một số giải thích đằng sau.

Lợi thế về IQ của đứa con lớn nhất có liên quan đến mô hình nuôi dạy từ sớm của bố mẹ.

Trong quan niệm gia đình truyền thống và mô hình nuôi dạy, con cả nhận được nhiều sự quan tâm trong những năm đầu đời và thường gánh vác những kỳ vọng của bố mẹ.

Kỳ vọng này có thể chuyển thành sự khuyến khích và hỗ trợ nhiều hơn, từ đó thúc đẩy việc học tập và phát triển nhận thức.

Trong một gia đình, người con cả thường phải đảm nhận nhiều trách nhiệm hơn, chẳng hạn như chăm sóc các em nhỏ và làm “gương” về lời nói và hành động. 

Chính những trách nhiệm bổ sung này có thể khiến đứa con lớn tỏ ra trưởng thành và bảo thủ hơn trong một số tình huống nhất định, hoặc có nhiều khả năng tỏ ra "ngớ ngẩn" và "không linh hoạt".

Nói cách khác, đứa trẻ đã hình thành những khuôn mẫu hành vi nhất định bằng cách nhận trách nhiệm quá sớm, điều này không liên quan trực tiếp đến chỉ số IQ nhưng ảnh hưởng đến hiệu suất hành vi.

Các nghiên cứu khác đã phát hiện ra rằng, trẻ sinh sau có mức độ hành vi ủng hộ xã hội cao hơn.

Xuất phát từ hai lý do:

- Trẻ sinh sau có hạch hạnh nhân lớn hơn trong não, điều này liên quan đến sự dẻo dai về tinh thần, tức là khả năng thích ứng và phục hồi tốt khi đối mặt với căng thẳng và nghịch cảnh. Tổng khối lượng amygdala của não có mối tương quan tích cực với điểm số thang điểm xã hội

- Sự kết nối chức năng giữa hạch hạnh nhân bên phải và vỏ não trước trán bên phải (DLPFC) trong não của trẻ sinh muộn tăng lên đáng kể.

Mối liên hệ này liên quan đến khả năng điều chỉnh cảm xúc và có thể điều chỉnh, bù đắp cảm xúc khi trẻ thích nghi với những tình huống căng thẳng.

Khám phá bí ẩn: Con cả và con thứ ai thông minh hơn? - 5

Trong vùng được ánh xạ [vỏ não trước trán bên phải (DLPFC)], tình trạng anh chị em có ảnh hưởng nhẹ và đáng kể đến kết nối chức năng BLA bên phải (FC) khi kiểm soát độ tuổi, giới tính (trái) và tình trạng kinh tế xã hội (phải).

Nghiên cứu cũng chỉ ra rằng những đứa trẻ sinh ra sau này thích nghi với nghịch cảnh bằng cách tăng cường hành vi thân thiện với xã hội, đây cũng là một chiến lược sinh tồn trong những gia đình đông con.

Vì vậy, đứa con thứ hai lớn lên cùng anh chị em từ khi còn nhỏ, bước vào một môi trường xã hội phức tạp sớm hơn, trải qua quá trình “huấn luyện” xã hội tự nhiên.

Việc giải quyết nhiều mối quan hệ trong gia đình (anh chị em, bố mẹ,...) cũng cải thiện ngược lại các kỹ năng xã hội và mối quan hệ của con thứ hai. Trong mối quan hệ mạng lưới phức tạp, trẻ học cách cân bằng mối quan hệ với anh chị và bố mẹ.

Nhiều kiểu hành vi được quan sát thấy ở anh chị lớn khiến đứa con giữa linh hoạt, dễ thích nghi với các quy tắc.

Khả năng giải quyết xung đột giúp con thứ hai thoải mái hơn khi tiếp xúc với thế giới bên ngoài.

Khám phá bí ẩn: Con cả và con thứ ai thông minh hơn? - 6

Trẻ cũng có xu hướng hài hước, đáng yêu hơn để giảm bớt căng thẳng trong gia đình hoặc để thu hút sự chú ý.

Thực tế, dù là con cả, con thứ hai, hay thứ ba, thứ tư... thì tính cách của cần được bố mẹ nuôi dưỡng và uốn nắn phù hợp.

Việc hình thành nhân cách của trẻ là một quá trình lâu dài, còn chịu ảnh hưởng sâu sắc của di truyền, không khí gia đình, phong cách nuôi dạy và môi trường xã hội.

Mỗi đứa trẻ đều được sinh ra và chăm sóc bởi tình yêu thường. Vì vậy, bố mẹ nên chấp nhận sự khác biệt của con. Ví dụ, bố mẹ nên  kiên nhẫn nếu con lớn quá ương ngạnh, trong khi đứa con thứ hai thông minh cần được hướng dẫn nhằm phát huy tài năng đúng cách.

Thi Thi

Tin liên quan

Tin mới nhất

Sôi động cuộc thi “Sáng tác cùng Dế” – Hồi hộp chờ đợi lễ trao giải quý

Sôi động cuộc thi “Sáng tác cùng Dế” – Hồi hộp chờ đợi lễ trao giải quý

Tháng 7/2025, Cuộc thi “Sáng tác cùng Dế” - sân chơi sáng tạo dành cho các em học sinh từ 6 đến 16 tuổi trên toàn quốc đang bước vào giai đoạn cao trào khi hàng ngàn bài dự thi đầy tâm huyết, độc đáo đã được gửi về từ khắp mọi miền đất nước. Không khí chuẩn bị cho lễ trao giải quý đang trở nên nóng hơn bao giờ hết, thu hút sự quan tâm lớn từ phụ huynh, thầy cô và đông đảo các

Đường đời, đường văn Hà Phạm Phú

Đường đời, đường văn Hà Phạm Phú

Hà Phạm Phú sinh ngày 15/9/1943 trong một gia đình nông dân ở làng Hạ Đan, xã Đan Hà, huyện Hạ Hòa, một vùng quê hẻo lánh thuộc tỉnh Phú Thọ, nên tuổi thơ của anh ít điều kiện được học hành chu đáo. Mãi đến sau ngày hòa bình lập lại mới được cắp sách đến trường, rồi khi lên học ở trường cấp III Hùng Vương, Hà Phạm Phú mới có điều kiện tiếp cận văn học. Đặc biệt, sự cuố

Giá đồng tăng kỷ lục vì thuế nhập khẩu 50% của ông Trump

Giá đồng tăng kỷ lục vì thuế nhập khẩu 50% của ông Trump

Kế hoạch áp thuế 50% lên đồng nhập khẩu của Tổng thống Donald Trump đã khiến giá đồng tăng vọt lên mức cao chưa từng thấy. Nhưng đằng sau đó là những hệ lụy có thể ảnh hưởng sâu rộng đến nền kinh tế Mỹ — từ sản xuất, xây dựng cho đến túi tiền của người tiêu dùng.

Lý tưởng, tình yêu và khát vọng cống hiến của nữ bác sĩ Đặng Thùy Trâm qua cuốn nhật ký thứ ba

Lý tưởng, tình yêu và khát vọng cống hiến của nữ bác sĩ Đặng Thùy Trâm qua cuốn nhật ký thứ ba

Cuốn sách “Đặng Thùy Trâm và cuốn nhật ký thứ ba” không chỉ là tư liệu quý mở rộng thêm những lát cắt sâu sắc về tâm hồn, lý tưởng và cuộc đời của nữ bác sĩ, liệt sĩ, Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân Đặng Thùy Trâm, mà còn là kết tinh của hành trình gìn giữ đầy tâm huyết từ những người thân trong gia đình bà. Qua từng trang viết được sưu tầm và lưu giữ công phu suốt n

Thể lệ Cuộc thi sáng tác biểu trưng (logo) Đảng uỷ Mặt trận Tổ quốc, các đoàn thể Trung ương và biểu trưng (logo) Đại hội đại biểu Đảng bộ Mặt trận Tổ quốc, các đoàn thể Trung ương lần thứ I, nhiệm kỳ 2025 - 2030

Thể lệ Cuộc thi sáng tác biểu trưng (logo) Đảng uỷ Mặt trận Tổ quốc, các đoàn thể Trung ương và biểu trưng (logo) Đại hội đại biểu Đảng bộ Mặt trận Tổ quốc, các đoàn thể Trung ương lần thứ I, nhiệm kỳ 2025 - 2030

Thiết thực chào mừng Đại hội Đảng bộ Mặt trận Tổ quốc, các đoàn thể Trung ương lần thứ nhất-nhiệm kỳ 2025-2030, thực hiện công văn số 59-CV/ĐULH ngày 15/7/2025 của Đảng uỷ Liên hiệp các Hội Văn học nghệ thuật Việt Nam về việc giao nhiệm vụ tổ chức cuộc thi. Thời báo Văn học nghệ thuật, Quỹ hỗ trợ sáng tạo Văn học nghệ thuật Việt Nam, phối hợp với Chi bộ Hội Mỹ thuật V

Ngoại hạng Anh chuyển nhượng ồ ạt: Chạy đua khốc liệt, MU có đứng ngoài cuộc?

Ngoại hạng Anh chuyển nhượng ồ ạt: Chạy đua khốc liệt, MU có đứng ngoài cuộc?

Còn đến một tháng rưỡi nữa, chuyển nhượng mùa hè mới khép lại, nhưng doanh số chuyển nhượng ở Premier League đã vượt qua mốc 1 tỷ bảng. Chưa bao giờ các CLB Anh chi tiền chuyển nhượng mạnh và nhanh như thế, tính đến thời điểm này của mùa hè. Chắc chắn sẽ còn rất nhiều bản hợp đồng “khủng” được giới thiệu từ nay đến cuối tháng 8. Mùa bóng 2025-2026 ở Premier League thật đáng