Khoảng 80% bố mẹ Việt có tâm lý tin người lạ hơn con

Nhà xã hội học nổi tiếng Trung Quốc, Vương Vĩ Quang từng nói: "Sự tự tin và trưởng thành của trẻ không phải nhờ đòn roi mà được nuôi dưỡng từ sự tôn trọng, hiểu biết và tin tưởng". Điều này có nghĩa rằng, niềm tin và sự tôn trọng từ người lớn, đặc biệt là bố mẹ có ảnh hưởng cũng như mang tính quyết định rất lớn đến quá trình phát triển lành mạnh của con.

Trên thực tế, có không ít bậc phụ huynh trong quá trình nuôi dạy con cái thường mang tâm lý tin người lạ hơn đứa trẻ của mình, lấy lý do là vì con còn nhỏ nên nhận thức chưa hoàn thiện. 

Khi không được bố mẹ tin tưởng, trẻ sẽ bị ảnh hưởng mạnh mẽ về cảm xúc và tâm lý (Ảnh minh hoạ).

Tuy nhiên một sự thật mà bố mẹ cần biết trước đó là, khi trẻ không được tôn trọng, không được lắng nghe và thấu hiểu, sẽ có rất nhiều tác động tiêu cực đến mọi mặt của con trong hành trình trưởng thành, quan trọng nhất là về tâm lý và tính cách.

Vậy những ảnh hưởng đó là gì? Chuyên gia Tâm lý Nguyễn Ngọc Vui sẽ có lời giải đáp cụ thể và sâu sắc dưới đây dành cho các ông bố bà mẹ. Đồng thời đưa ra những lời khuyên, góp ý hữu ích từ góc nhìn chuyên môn trong vấn đề này để giúp những bậc phụ huynh sớm nhận ra mặt lợi mặt hại, và kịp thời điều chỉnh cách nuôi dạy con phù hợp trước khi quá muộn.

Thạc sĩ Tâm lý, Giảng viên Khoa Tâm lý học, Trường Đại học KHXH&NV ĐHQG - TPHCM.

Theo quan điểm của chuyên gia, tại sao nhiều bậc bố mẹ có tâm lý tin người lạ hơn con cái?

Tôi nghĩ rằng, điều này phụ thuộc vào tâm thế mang tính văn hoá của người Việt Nam. Hầu hết họ đều dành sự tôn trọng đối với những người lớn tuổi, còn với con cái thì bố mẹ nào cũng tin rằng, vì mình sinh ra con, mình là người dạy con nên sẽ hiểu được đứa trẻ chưa có đủ nhận thức, kinh nghiệm để có thể khiến bố mẹ tin tưởng hơn so với người lớn.

Một lý do khác đó là bố mẹ luôn ở bên cạnh trẻ mỗi ngày nên chắc chắn sẽ biết được điểm yếu của con, và khi nhìn những người lạ có thành tính xuất sắc, bố mẹ đôi khi sẽ chỉ nhìn thấy "ánh hào quang" của họ. Đó cũng là nguyên nhân chi phối mạnh mẽ, khiến bố mẹ dễ chọn tin tưởng người lạ hơn là con mình.

Tâm lý "tin người lạ" của bố mẹ có thể ảnh hưởng đến việc giáo dục và nuôi dạy con cái như thế nào?

Tuỳ vào độ tuổi của trẻ mà sẽ dẫn đến những mức độ ảnh hưởng khác nhau trong vấn đề này.

Đối với trẻ còn nhỏ, việc bố mẹ chọn chỉ tin tưởng con nhà người ta, hoặc tin người lạ mà không tin mình sẽ có thể khiến trẻ hình thành cảm giác không được bảo vệ, không được yêu thương.

Tuy nhiên đối với trẻ ở độ tuổi dậy thì, thông thường con sẽ rất cần được bố mẹ công nhận và tôn trọng. Thế nhưng nếu bố mẹ vẫn giữ tâm lý tin người lạ thì rất dễ khiến trẻ bị tổn thương, thậm chí có xu hướng nổi loạn.

Bởi vì theo quy luật tâm lý thì khi trẻ cảm thấy thất vọng, trẻ sẽ hình thành phản ứng ngược, nghĩa là làm những hành động trái với mong muốn của bố mẹ để gây chú ý. Vậy nên sự thật khi bố mẹ quá bảo thủ, luôn nghi ngờ con cái và chỉ tin người lạ thì điều này sẽ ảnh hưởng rất sâu sắc đến nhiều mặt của đứa trẻ.

Đâu là những phản ứng, diễn biến tâm lý có ở trẻ khi gặp phải tình huống "bố mẹ tin người lạ hơn tin mình"?

Tôi tin rằng, mọi đứa trẻ khi nhận thấy bố mẹ có biểu hiện tin người lạ hơn tin mình thì sẽ đều rất buồn, thất vọng và tủi thân, ảnh hưởng mạnh mẽ đến tinh thần, cảm thấy suy sụp về niềm tin dành cho bố mẹ của mình.

Hơn nữa, việc bố mẹ không bao giờ nghe con nói, không dành sự tôn trọng cho con mà chỉ dành điều đó cho người ngoài thì mối quan hệ giữa bố mẹ và con cái rất dễ rạn nứt.

Vấn đề về giao tiếp trong gia đình chắc chắn sẽ gặp nhiều trở ngại, con cái sẽ tìm cách hạn chế và khép mình lại trong một thế giới riêng, không cho phép bố mẹ bước vào thế giới đó.

Sự tin tưởng của bố mẹ có tác động tích cực ra sao đối với hành trình trưởng thành và phát triển của trẻ?

Theo nhiều nghiên cứu, phần lớn những giá trị thấp của đứa trẻ đều được định hình từ phong cách nuôi dạy của bố mẹ. Khi bố mẹ không cho trẻ cảm nhận được rằng, lời nói của mình có giá trị, bố mẹ tin tưởng con, cảm thông và chấp nhận giá trị của con thì trẻ sẽ có xu hướng tâm lý cho rằng bản thân rất tồi tệ.

Vì thế mà tôi tin rằng, trên hành trình nuôi dạy, sự tin tưởng của bố mẹ có tác động rất tích cực đến cách con cái nhìn nhận giá trị của bản thân.

Và khi con trẻ nhìn thấy được giá trị của mình, con sẽ tự tin thể hiện tiếng nói, quan điểm và góc nhìn bản thân trong mọi hoàn cảnh, với mọi đối tượng thay vì chỉ biết khép nép, sợ hãi và nhận định sai về chính mình.