Thay "Con giỏi quá!" bằng 4 câu khen ngợi này hiệu quả hơn 1000 lần

Giáo sư Dweck của Đại học Stanford thực hiện thí nghiệm, những sinh viên được khen là "thông minh" có xu hướng chọn nhiệm vụ đơn giản khi đối mặt với những vấn đề khó khăn, trong khi 90% người được khen là "chăm chỉ" sẽ chủ động thử thách những câu hỏi khó hơn.

Các nghiên cứu khác cũng chỉ ra xu hướng khen ngợi đặc điểm (trí thông minh/tài năng) có thể dễ dàng khiến trẻ tự mãn và tự ti. Bởi vì khi mẹ khen con mình "Con thật tuyệt!", "Con giỏi quá!" điều đó tương đương với việc dán nhãn vĩnh viễn cho con. Khi trẻ gặp thất bại, sẽ tự nghi ngờ bản thân và nghĩ rằng "Mình không còn tuyệt vời nữa", do đó hình thành nên tư duy cố định.

Hơn nữa, lời khen chung chung có thể dẫn đến cảm giác sai lầm về giá trị, giảm sự tự tin dựa trên sự đánh giá của người khác. Hơn nữa, khen ngợi trẻ bằng cách nói "Con thông minh quá!", "Con giỏi quá!" dễ khiến trẻ bỏ qua những điều chỉnh chiến lược trong quá trình, dần trở nên quan tâm hơn đến việc mình có trông thông minh không, thay vì liệu mình có thể học được kiến ​​thức hữu ích hay không. Về sau, dễ khiến trẻ dễ trở nên lo lắng và bỏ cuộc khi đối mặt với thử thách.

“Thời điểm” khen ngợi cũng rất quan trọng. Nếu trẻ làm chủ tốt và nhận được lời khen kịp thời, sẽ tạo động lực để làm tốt hơn. Vì vậy, dưới góc nhìn từ các chuyên gia, bố mẹ nên áp dụng 4 câu khen ngợi này đúng thời điểm, sẽ giúp trẻ phát triển tư duy, hình thành thói quen tốt hiệu quả hơn so với câu "Con giỏi quá!" 

Cụ thể hóa nỗ lực của trẻ: “Mẹ nhận thấy con phối màu tranh tốt hơn lần trước rất nhiều!”

"Bố để ý thấy con đã sửa lại phần đầu bài luận 3 lần. Con trông thật ngoan khi nghiêm túc!"

"Mẹ nhận thấy con đã phân loại bút chì màu theo màu sắc. Trông thực sự dễ chịu cho mắt."

Bằng cách quan sát trẻ cẩn thận, khen ngợi nỗ lực và cho trẻ biết giỏi ở điểm nào, điều này liên tục củng cố tư duy phát triển - bất kể gặp phải khó khăn gì, trẻ đều có thể giải quyết bằng thái độ tích cực.

Trao quyền hai chiều: “Con gấp giấy đẹp lắm, có thể dạy mẹ không?”

"Giải pháp này thông minh hơn những gì bố học được. Con có thể làm giáo viên của bố trong 10 phút không?"

"Thiết kế cấu trúc truyền động này rất đặc biệt. Con có thể giải thích nguyên lý không?"

"Bộ màu tương phản này sáng tạo quá, con tư vấn hình ảnh cho mẹ nhé"

Có câu nói "Càng học sâu, càng thấy mình biết ít, càng giảng dạy nghiêm túc, càng phát hiện ra nhiều vấn đề".

Lần tới khi trẻ giải một bài toán khó, hãy thử nói "Mẹ chưa từng thấy cách giải này bao giờ! Con giảng lại mẹ xem nhé!"sẽ thấy rằng quá trình "giáo viên nhỏ" giải thích và sửa lỗi giống như việc xoay khối Rubik kiến ​​thức, mỗi lần lật lại sẽ sắp xếp lại các mô-đun tư duy.

Cách đổi vai cho phép trẻ hoàn thành quá trình lặp lại nhận thức thông qua đầu ra, có lợi cho sự phát triển hơn nhiều so với kiểu "Con thật thông minh" .

Đánh giá cụ thể: “Con đã làm điều đó như thế nào?”

Các nghiên cứu cho thấy trẻ thường xuyên tự nói chuyện chiến lược, có vỏ não trước trán hoạt động tích cực hơn. Do đó, bố mẹ cũng nên thử mô hình ngôn ngữ này để hướng dẫn trẻ tự nhận thức và trau dồi khả năng siêu nhận thức.

Khi trẻ khoe các khối lego đã lắp, hãy hỏi "Lần này con đã lắp nhanh hơn 10 phút. Con đã làm thế nào vậy?"

Lời khen tinh tế giúp trẻ từ trạng thái thụ động của sự đánh giá thành chủ thể của sự phân tích chủ động. Điều đáng kinh ngạc là trong quá trình này, đã âm thầm hoàn thành quá trình trao quyền.

Hãy để trẻ thấy được sự tiến bộ của chính mình (mức độ nhận thức), hiểu được lý do cho sự tiến bộ (mức độ phương pháp) và cuối cùng là thiết lập niềm tin cốt lõi rằng "Mình có thể làm tốt hơn bằng cách điều chỉnh các chiến lược" (mức độ giá trị).

Làm nổi bật điểm mạnh: “Mặc dù không thắng trận này nhưng đường bóng con truyền rất đẹp”

"Mặc dù chúng ta không thắng, nhưng pha cứu thua của con thật tuyệt vời!"

"Những miếng khoai tây con cắt đều hơn lần trước".

Điểm chính của cách khen này là tô đậm vào điểm mạnh và trân trọng nỗ lực của trẻ. Những lời khen cụ thể giúp trẻ nhận thức rõ hơn về những gì mình đã làm tốt, tạo ra động lực để phát triển. 

Lời khen thực sự là chìa khóa mở ra thế giới của trẻ. Khi bố thay thế "Con thật tuyệt vời" bằng tầm nhìn cụ thể, những khoảnh khắc tươi sáng sẽ kết nối thành một thiên hà thuộc về chính đứa trẻ.

Việc chỉ ra những chi tiết cụ thể trong hành động giúp trẻ hiểu rõ hơn về giá trị của mình. Chẳng hạn, khi trẻ nhận ra rằng pha cứu thua của mình không chỉ là một hành động ngẫu hứng mà còn là kết quả của việc luyện tập, trẻ sẽ cảm thấy tự hào hơn về bản thân.

Hơn nữa, việc này giúp trẻ phát triển khả năng tự đánh giá. Khi trẻ hiểu được những điểm mạnh, có thể tự phát hiện ra những lĩnh vực cần cải thiện và từ đó, lập kế hoạch cho sự phát triển cá nhân. Khen ngợi cụ thể cũng tạo ra sự gắn kết giữa bố mẹ và trẻ, củng cố mối quan hệ gia đình.