Phụ nữ Nam Bộ giữ lửa cho nghề gốm vì “Tiếng nói của đất”

Đến tham dự có bà Nguyễn Thị Bạch Mai, Thành uỷ viên, Phó Trưởng ban thường trực Ban Dân vận Thành uỷ; Bà Trần Thị Phương Hoa, Phó Chủ tịch Hội liên hiệp Phụ nữ TP Hồ chí Minh. Bà Nguyễn Thị Thắm, Giám đốc Bảo tàng Phụ nữ Nam Bộ cùng đại diện lãnh đạo các Bảo tàng Vĩnh Long, Cần Thơ, Long An, Bà Rịa – Vũng Tàu, Bảo tàng lịch sử TP Hồ Chí Minh, Bảo tàng Quân khu 7, Bảo tàng chứng tích chiến tranh, Bảo tàng TP Hồ Chí Minh, Bảo tàng Tôn Đức Thắng, Bảo tàng Hồ Chí Minh (chi nhánh TP Hồ Chí Minh), Bảo tàng Mỹ thuật và 150 cán bộ hội viên phụ nữ TP Thủ Đức, Hội liên hiệp Phụ nữ Quận 10, các chiến sỹ lực lượng vũ trang: Bộ tham mưu quân khu 7, Lữ đoàn 125 Hải quân, Trường ĐH Trần Đại Nghĩa.....

Các lãnh đạo cắt băng khai mạc

Nghề làm gốm ở Việt Nam có lịch sử lâu đời hàng vạn năm từ thời kỳ nguyên thuỷ, thời đồ đá, đến thời kim khí ngày nay và là nghề tồn tại lâu đời nhất trong các làng nghề. Nghề làm gốm trải dải các vùng miền đất nước với vô vàn sự đa dạng về mẫu mã, chất men, hoạ tiết... mỗi sản phẩm là một tác phẩm được làm ra từ những người thợ cần cù, chịu khó, từ những đôi bàn tay khéo léo, tinh xảo với trí tưởng tượng phong phú, nhân văn.

Gốm Bàu Trúc

Đồ dùng bằng gốm là phần không thể thiếu trong đời sống con người, từ những đồ ngự dụng (đồ cho vua chúa dùng) cho đến đồ dân dụng ở mỗi địa danh làm gốm đều có nét tiêu biểu về tạo hình, về men trên cốt gốm, về hình vẽ trên từng sản phẩm làm phong phú thêm bản đồ phát triển gốm Việt.

Bà Nguyễn Thị Thắm, Giám đốc Bảo tàng Phụ nữ Nam Bộ

Trao đổi với Vietnam Traveller, bà Nguyễn Thị Thắm, Giám đốc Bảo tàng chia sẻ “Mục đích của việc tổ chức trưng bày giới thiệu gốm của các làng nghề khu vực phía Nam là “Tiếng nói của đất” nơi người dân làm nghề gốm sinh sống, họ dành cả cuộc đời để gìn giữ, bảo tồn nghề ông cha để lại, đặc biệt người phụ nữ giữ vai trò rất quan trọng. Bảo tàng Phụ nữ Nam Bộ luôn cố gắng kết nối, giới thiệu để mọi người hiểu hơn về các làng nghề, hiểu hơn sự tần tảo của phụ nữ Nam Bộ, qua đó thúc đẩy việc sản xuất, thương mại, tạo thêm điểm du lịch cho các địa phương giúp đời sống của các gia đình được ổn định, kinh tế phát triển”.

Phụ nữ Chăm làm gốm (Ảnh internet)

Trong sự phát triển nghề gốm, sự đóng góp công sức của người phụ nữ rất lớn. Làm gốm không chỉ là công việc để mưu sinh mà còn là sự kế thừa đầy trách nhiệm, tâm huyết với nghề của ông cha để lại. Ở miền Nam các thế hệ phụ nữ đã lưu truyền và gìn giữ nghề gốm rất đậm nét. Mỗi làng nghề là một địa chỉ văn hóa mang nét độc đáo riêng của phản ánh hình ảnh chân thực về người phụ nữ chân chất, chịu thương chịu khó, tận tuỵ với công việc làm gốm.

Gốm Bàu Trúc

Bàu Trúc được xem là một trong số rất ít những làng gốm cổ ở Đông Nam Á nơi còn giữ lại cách thức sản xuất thô sơ từ ngàn xưa. Trải qua bao thế hệ “mẹ truyền con nối”, nghề gốm và nghệ thuật gốm vẫn là một trong những nghề chính của người Chăm làng Bàu Trúc. Những người thợ gốm Bàu Trúc với đôi tay tài hoa đã khéo léo gửi “tâm hồn mình” vào trong từng thớ đất, từng nét hoa văn mang đậm bản sắc văn hóa, tín ngưỡng của cộng đồng dân tộc Chăm Ninh Thuận.

Gốm Tri Tôn

Gốm Khmer Tri Tôn – An Giang lại mang trong mình chất dân dã, bình dị và là hiện thân cho nền văn hóa Khmer. Phụ nữ là những người nắm giữ các kĩ thuật làm gốm, do đó nghề chủ yếu là do mẹ truyền dạy. Gốm Tri Tôn từ cách làm cho đến kiểu dáng đều đơn giản nhưng chất liệu đất, kỹ thuật trộn đất với nước và sự khéo léo của bàn tay nữ nghệ nhân Khmer đã cho ra đời các sản phẩm hữu dụng, bền đẹp thể hiện đúng bản tính mộc mạc, chân chất con người nơi đây. Thời hưng thịnh, các sản phẩm của gốm Tri Tôn, An giang có mặt khắp khu vực đồng bằng sông Cửu Long, xuất sang Campuchia và các nước lân cận.

Gốm Lái Thiêu

Gốm Lái Thiêu hình thành vào năm 1860, trải qua hơn 160 năm phát triển gốm Lái Thiêu đã nổi tiếng khắp nơi và trở thành một trong những trung tâm gốm sứ vùng Nam bộ- là một trong những dòng gốm mang phong cách Nam Bộ, đánh dấu giai đoạn phát triển lịch sử của nghệ thuật gốm tại miền Nam tạo ra vẻ đẹp độc đáo và điêu luyện về hình dáng, màu men và nghệ thuật trang trí. Sự đa dạng về chủng loại sản phẩm, phong phú về hình dáng, bố cục nội dung trang trí, gốm Lái Thiêu mang đậm chất hội hoạ lẫn dân gian tạo nên đặc thù của dòng gốm thôn quê; những nét chạm khắc chìm nổi của mây trời, hoa lá bung nở… nói thay tiếng lòng của người thợ gốm. Các sản phẩm của gốm Lái Thiêu có mặt trong sinh hoạt gia đình, từ trong gian bếp đến bàn thờ tổ tiên, từ trong nhà vườn cho đến các quán hàng nước. Trải qua bao biến cố thăng trầm, nghề gốm Lái Thiêu vẫn giữ được nét đẹp truyền thống và sắc thái riêng của mình.

Tiếng nói của đất hay tiếng nói của những người phụ nữ với những nỗ lực gìn giữ những giá trị văn hóa dân tộc trong xã hội hiện đại ngày nay. Họ là những tấm gương điển hình vượt khó khăn để gắn bó với nghề gốm, giúp chúng ta hiểu được giá trị sản phẩm cũng như đồng cảm với những tâm tư, niềm đam mê của người phụ nữ khi lưu giữ làng nghề truyền thống.

Sự ẩn chứa tâm hồn của con người qua các sản phẩm từ đất, là những cung bậc cảm xúc mà Bảo tàng Phụ nữ Nam Bộ muốn mang đến cho người xem, đồng thời mang thông điệp quảng bá, bảo tồn các làng nghề gốm truyền thống, tôn vinh vẻ đẹp bình dị, mộc mạc trong lao động hàng ngày của người phụ nữ Việt Nam. Chuyên đề “Tiếng nói của Đất” chính thức khai mạc và mở cửa đón khách vào lúc vào lúc 8 giờ 30 phút ngày 12 tháng 5 năm 2023 (số 200 – 202 Võ Thị Sáu, phường Võ Thị Sáu, Quận 3, thành phố Hồ Chí Minh.

Ngọc Diệp

Ngôi nhà thứ hai của các con tôi

Sau Nguyên tiêu Quý Mão 2023, tôi phải chuyển nhà thuê lần thứ ba, kể từ khi làm mẹ. Bất đắc dĩ, bởi mỗi lần dọn, chuyển,...