3 điều hay bố mẹ dạy là ''lớp áo giáp'' bảo vệ con suốt đời, mang may mắn cho cả gia đình

Trong quá trình trưởng thành của trẻ, bố mẹ không khỏi lo lắng con gặp phải những rủi ro, nên liên tục nhắc nhở chú ý đến sự an toàn. 

Nhận thức về an toàn không phải là bản năng bẩm sinh, mà là kỹ năng sinh tồn cần được bồi dưỡng một cách khoa học. Khi trẻ hiểu rõ về an toàn, sẽ biết cách bảo vệ bản thân trong các tình huống khác nhau.

Do đó, nắm vững 3 nguyên tắc cốt lõi có thể giúp trẻ thiết lập nhận thức an toàn có hệ thống, chuyển từ bảo vệ thụ động sang bảo vệ chủ động. Đây được ví như lớp áo giáp bảo vệ trẻ lớn lên khỏe mạnh cả về thể chất và tinh thần.

Nhắc nhở về trẻ những rủi ro có thể xảy ra

Nền tảng của hành vi an toàn trong việc xây dựng hệ thống này là khả năng nhận diện rủi ro. Theo lý thuyết về sự phát triển nhận thức của trẻ em, giai đoạn từ 7 đến 12 tuổi là một thời điểm quan trọng để thiết lập hệ thống phán đoán rủi ro. Trong giai đoạn này, trẻ bắt đầu phát triển khả năng tư duy trừu tượng, có thể hiểu rõ hơn về những nguy hiểm tiềm ẩn trong môi trường xung quanh.

Bố mẹ cần dạy một cách có hệ thống các phương pháp nhận diện cơ bản. Một trong những cách hiệu quả là dạy trẻ dự đoán rủi ro bằng cách quan sát các chi tiết về môi trường.

Chẳng hạn, trẻ cần học cách nhận biết những tình huống có thể dẫn đến tai nạn như trượt ngã trên đường, nguy hiểm tiềm ẩn trong các con hẻm tối, hay không đến gần các biển báo như "nguy hiểm điện áp cao" và "không được chạm vào" cũng rất quan trọng.

Điều này có thể tăng cường chức năng đánh giá rủi ro của vỏ não trước trán, một phần của não bộ có vai trò quan trọng trong việc xử lý thông tin và ra quyết định. Khi trẻ được luyện tập thường xuyên, tốc độ phản ứng tăng lên tới 40% khi đối mặt với các mối đe dọa tiềm ẩn. 

Bên cạnh việc dạy lý thuyết, bố mẹ nên tạo ra những tình huống thực tế để trẻ thực hành nhận diện rủi ro. Ví dụ, trong các chuyến đi chơi, hãy khuyến khích trẻ quan sát và nhận xét về môi trường xung quanh, tìm kiếm những dấu hiệu nguy hiểm và thảo luận về cách xử lý nếu gặp phải tình huống không an toàn.

Biết xử lý trong các tình huống khẩn cấp

Khả năng an toàn thực sự được phản ánh trong việc ra quyết định trong các trường hợp khẩn cấp. 

Nghiên cứu tâm lý chia phản ứng khẩn cấp thành ba giai đoạn: Phán đoán bình tĩnh, đánh giá rủi ro và lựa chọn kế hoạch. Mỗi giai đoạn này đều quan trọng trong việc giúp trẻ phát triển khả năng định hình phản ứng phù hợp. 

Bố mẹ nên giúp trẻ phát triển các chiến lược phản ứng theo thứ bậc. Đối với các rủi ro nhẹ, tự bảo vệ là ưu tiên hàng đầu. Ví dụ, khi gặp một con chó lạ, trẻ nên học cách đứng yên và không làm bất ngờ con vật, thay vì chạy trốn hoặc gây sự chú ý. Điều này giúp giảm thiểu nguy cơ bị tấn công và giữ an toàn cho bản thân.

Khi đối mặt với nguy hiểm vừa phải, trẻ cần biết kích hoạt hệ thống trợ giúp. Hãy dạy trẻ ghi nhớ các tình huống sử dụng số điện thoại khẩn cấp và cách liên lạc với người lớn hoặc dịch vụ cứu hộ. 

Biết xử lý trong các tình huống khẩn cấp.

Trong các tình huống nguy hiểm nghiêm trọng, hãy tuân theo nguyên tắc "bảo vệ tính mạng là trên hết". Ví dụ, trong tình huống như hỏa hoạn, việc từ bỏ tài sản và thoát hiểm nhanh chóng là điều cần thiết. Hãy dạy trẻ nhận biết các lối thoát hiểm và cách sử dụng hiệu quả. Sự chuẩn bị này không chỉ giúp trẻ bảo vệ bản thân, có thể cứu sống chúng trong những tình huống khẩn cấp.

Thông qua đào tạo mô phỏng tình huống, các chiến lược phản ứng này có thể được chuyển đổi thành "phản ứng tự động" của não. Hãy tạo ra các tình huống giả lập, từ việc hướng dẫn trẻ cách thoát khỏi hỏa hoạn đến việc phản ứng trước các tình huống đe dọa khác.

Các thí nghiệm cho thấy tỷ lệ phản ứng khẩn cấp chính xác đối với trẻ em được đào tạo đã tăng 62%. Điều này chứng tỏ, khi trẻ đã được trang bị kiến thức và kỹ năng cần thiết, sẽ cảm thấy tự tin và có khả năng bảo vệ bản thân tốt hơn.

Dạy trẻ hiểu về ý thức trách nhiệm an toàn

Cốt lõi của giáo dục an toàn là thiết lập ranh giới hành vi. Lý thuyết học tập xã hội chỉ ra rằng trẻ cần xác định rõ ràng ranh giới của "những gì có thể làm" và "những gì không thể làm".

Bố mẹ nên giúp con mình thiết lập 3 lớp ranh giới bảo vệ: Ranh giới vật lý (không tự ý vào những khu vực lạ), ranh giới xã hội (từ chối tiếp xúc vật lý không phù hợp) và ranh giới mạng lưới (bảo vệ thông tin cá nhân).

Bằng cách xây dựng các quy tắc an toàn cho gia đình, chuyển thành các chuẩn mực hành vi cụ thể, chẳng hạn như "không được rời đi với bất kỳ ai nếu không được phép" và "không tiết lộ địa chỉ nhà". Nghiên cứu về tâm lý thần kinh cho thấy, trẻ em có ý thức rõ ràng về quy tắc,  tỷ lệ hành vi nguy hiểm thấp hơn 53%.

Dạy trẻ hiểu về ý thức trách nhiệm an toàn.

Bản chất của giáo dục an toàn là bồi dưỡng hệ thống năng lực hoàn chỉnh của trẻ về "Dự đoán nguy hiểm - phản ứng khoa học - trách nhiệm".

Bố mẹ nên tập trung vào nhận thức rủi ro cụ thể ở độ tuổi nhỏ, tăng cường đào tạo ra quyết định ở độ tuổi đi học và nâng cao nhận thức về trách nhiệm trong thời kỳ vị thành niên.

Các chuyên gia giáo dục chỉ ra rằng, trẻ em được đào tạo an toàn có hệ thống sẽ cải thiện khả năng tự bảo vệ mình khi trưởng thành.

Khi trẻ thực sự nắm vững các quy tắc an toàn này, dường như tạo ra lớp áo giáp tự bảo vệ mình trên con đường phát triển.