5 câu trẻ hay nói cho thấy cảm giác an toàn đang rạn nứt, bố mẹ đừng vội phớt lờ

Nhiều phụ huynh luôn cố gắng mang đến cho con điều kiện vật chất tốt nhất, nhưng đôi khi lại vô tình quên mất một nhu cầu quan trọng hơn: bồi đắp cảm xúc và xây dựng cảm giác an toàn.

Thực tế, cảm giác an toàn của trẻ giống như một bông hoa trong nhà kính, cần được nuôi dưỡng bằng sự quan tâm, hiện diện và thấu hiểu của bố mẹ. Trẻ chưa thể diễn đạt phức tạp như người lớn, vì vậy “ngôn ngữ” của trẻ chính là những tín hiệu cảnh báo trực tiếp nhất.

Nếu trẻ thường xuyên nói ra 5 điều, đừng xem nhẹ, cho thấy cảm giác an toàn của con đang giảm đi và cần bố mẹ chú ý kịp thời.

"Mẹ ơi, đừng đi" - Nỗi lo lắng khi xa cách

Mỗi khi mẹ chuẩn bị đi làm hay chỉ ra ngoài một lát, con lại ôm chặt lấy chân, khóc nấc lên và gọi không ngừng: “Mẹ ơi, đừng đi!”. Dù đã quen với trường mẫu giáo, đôi lúc con vẫn bất ngờ chống đối, không muốn rời mẹ. Nhiều bố mẹ nghĩ rằng con “bám víu”, “không tự lập”, nhưng thực chất đây là một dấu hiệu rất bình thường của việc thiếu cảm giác an toàn.

Trong thế giới nhỏ của trẻ, bố mẹ chính là điểm tựa duy nhất. Khi trẻ không chắc liệu mẹ có quay về, hoặc không hiểu bao lâu nữa mẹ sẽ về, nỗi sợ hãi sẽ xuất hiện. Điều này càng rõ ở trẻ dưới 3 tuổi, chưa có khái niệm rõ ràng về thời gian. 

Ở những thời điểm như vậy, điều trẻ cần không phải là tách rời đột ngột hay những câu dọa nạt kiểu “Con mà khóc, mẹ không thương nữa”. Thay vào đó, hãy cúi xuống ôm con, trấn an bằng lời nói nhẹ nhàng: “Mẹ đi làm, chiều mẹ sẽ về chơi với con nhé.”

Lời hứa rõ ràng giúp trẻ cảm thấy an tâm, bớt lo lắng, tin rằng dù mẹ đi đâu, vẫn luôn quay về với con.

"Con không thể làm được, con không đủ giỏi" - Bất lực đằng sau sự tự ti

Dù là xếp hình, tô màu hay thử một môn thể thao mới, đứa trẻ vừa nhìn thấy thử thách đã vội nói: “Con không làm được… Con dở lắm…” Điều này bắt nguồn từ việc thiếu tự tin do cảm giác bất an.

Một đứa trẻ với cảm giác an toàn mạnh mẽ sẽ tin rằng mình có thể thử, có thể sai, và dù kết quả thế nào, bố mẹ vẫn yêu thương và đồng hành. Ngược lại, những trẻ thiếu an toàn lại mang nỗi sợ thất bại, bởi sâu trong tiềm thức nghĩ rằng: “Nếu làm không tốt, bố mẹ sẽ thất vọng và không còn yêu con nữa.”

Vì vậy, khi con chần chừ hoặc từ chối thử sức, bố mẹ tránh nói những lời làm tổn thương như “vô dụng”, “nhát gan”, cũng không nên vội vàng làm thay con. Điều trẻ cần lúc này là sự kiên nhẫn và bảo đảm cảm xúc yêu thương từ bố mẹ.

Bố mẹ có thể nhẹ nhàng động viên: “Không sao đâu con, mình thử từ từ nhé. Dù chưa làm tốt thì mẹ vẫn thương con. Con cố gắng là mẹ vui rồi.” Sự ghi nhận kịp thời từ bố mẹ sẽ giúp trẻ tin vào bản thân, mạnh dạn bước ra khỏi vùng an toàn.

"Con đã làm gì sai sao?" - Sự lo lắng đằng sau việc tự trách bản thân quá mức

Khi không khí gia đình căng thẳng, bố mẹ tranh cãi, hoặc trẻ vô tình làm vỡ đồ vật, luôn thận trọng tự hỏi: "Con đã làm gì sai à?". Việc tự trách bản thân quá mức thực chất là dấu hiệu cho thấy trẻ thiếu an toàn.

Trẻ em có khả năng nhận thức hạn chế, và thường tự trách mình về mọi điều tồi tệ xảy ra xung quanh. Trẻ có thể nghĩ, "Chắc tại mình không đủ tốt nên bố mẹ mới không vui", thậm chí lo lắng bị bố mẹ bỏ rơi vì "mắc lỗi".

Lúc này, bố mẹ có thể nhanh chóng an ủi: "Đây không phải lỗi của con. Bố mẹ chỉ đang bàn bạc thôi, sẽ luôn yêu thương con". Bố mẹ cũng nên tránh nói những câu như "Nếu không phải vì con, bố mẹ đã làm thế này, thế kia", để tránh gây áp lực tâm lý không đáng có.

"Không ai thích con" - Nỗi khao khát đằng sau sự cô đơn

“Không ai thích con cả” Câu nói tưởng đơn giản này thường xuất hiện sau một mâu thuẫn với bạn bè hoặc khi trẻ cảm thấy mình không được bố mẹ quan tâm đủ. Nhưng đằng sau đó lại là nỗi khao khát được yêu thương và chấp nhận. Đây là dấu hiệu rõ ràng cho thấy cảm giác an toàn của trẻ đang bị lung lay.

Những đứa trẻ có cảm giác an toàn vững chắc thường tự tin hơn, tin rằng mình xứng đáng được yêu và dễ hòa nhập với mọi người.

Ngược lại, những trẻ thiếu cảm giác an toàn lại dễ bị ảnh hưởng bởi ánh nhìn và đánh giá từ người khác. Chỉ cần một tình huống nhỏ như bị bạn trêu chọc, từ chối chơi chung có thể lập tức phủ nhận toàn bộ giá trị của bản thân, tưởng rằng “không ai thích mình”.

Trong lúc này, bố mẹ không nên gạt đi cảm xúc của con bằng những câu như: “Con nghĩ linh tinh quá, làm gì có chuyện đó.” Những lời ấy khiến trẻ cảm thấy mình… càng không được thấu hiểu.

Thay vào đó, hãy nhẹ nhàng đến gần con, hỏi: “Con yêu, con buồn hả? Con kể cho mẹ nghe chuyện gì đã xảy ra nhé?” Sau khi lắng nghe, hãy cho con một điểm tựa cảm xúc rõ ràng: “Dù chuyện gì xảy ra, bố mẹ luôn yêu thương con. Con mãi là đứa trẻ đặc biệt nhất với bố mẹ.”

Hãy giúp trẻ nhận ra những điểm mạnh, cách kết bạn, giải quyết xung đột, để trẻ dần xây dựng lại niềm tin vào bản thân.

Cảm giác an toàn của trẻ không dễ hình thành trong một ngày, cần sự đồng hành, tôn trọng và yêu thương bền bỉ từ bố mẹ. Mỗi khi trẻ nói những câu trên, là một tín hiệu báo động con đang cần được ôm, lắng nghe và khẳng định.

Đứa trẻ cảm thấy an toàn sẽ trở nên kiên cường, tự tin và dũng cảm hơn khi bước vào cuộc đời. Và chính cảm giác an toàn ấy sẽ là “hành trang” quý giá theo con suốt chặng đường trưởng thành.