Muốn mỗi ngày bớt quát mắng, 4 thói quen giúp con sống nề nếp, ngoan vâng lời

“Dậy đi con, sắp muộn rồi!”, “Làm bài tập ngay đi, đừng mải chơi nữa!”, “Đồ chơi lại vứt khắp nhà, sao con không dọn?”. Nếu bố mẹ nhận thấy mình lặp lại những câu này mỗi ngày, nghĩa là đang mắc kẹt trong vòng xoay quen thuộc của quát mắng, căng thẳng, sau đó lại đâu vào đấy.

Thực tế, những năm đầu tiểu học chính là giai đoạn vàng để xây dựng thói quen cho trẻ. nếu bố mẹ nắm đúng nguyên tắc, trẻ hoàn toàn có thể hình thành nề nếp mà không cần tiếng quát mắng hay cáu gắt.

Theo đó, có 4 điểm mấu chốt cần ghi nhớ, khi hiểu và áp dụng đúng, sẽ nhận thấy việc nuôi dạy con nhẹ nhàng hơn.

Quản lý thời gian

Buổi sáng, nhiều trẻ tỉnh dậy giống như một “chú lười nhỏ”, mất tận nửa tiếng chỉ để mặc quần áo, rửa mặt và đánh răng.

Khi làm bài tập, con lại bồn chồn, nhìn ngang ngó dọc, biến một tiếng bài tập thành… ba tiếng.

Trước khi ra ngoài chơi, con xin “thêm 5 phút nữa”, năm phút kéo dài thành hai, ba lần mà vẫn chưa chịu quay về.

Điều này thực ra có cơ sở khoa học. Theo thuyết tự điều chỉnh trong tâm lý học phát triển, sự “chậm chạp” của trẻ không phải do cố tình trì hoãn mà do khái niệm về thời gian còn mơ hồ và khả năng tự quản lý chưa hoàn thiện. Trẻ đơn giản là chưa biết “nhanh là bao lâu” hay “chậm là bao nhiêu”.

Để giúp con làm chủ thời gian, bố mẹ có thể áp dụng những cách trực quan và vui vẻ:

Hình dung thời gian biểu

Cùng con tạo một lịch trình:

- 7:00 thức dậy.

- 7:30 ăn sáng.

- 8:00 tới trường.

Sử dụng hình ảnh, màu sắc hoặc icon để con dễ nhìn – dễ nhớ – dễ làm theo.

Dùng đồng hồ cát để “cảm nhận” thời gian

Khi con mặc quần áo hoặc làm bài tập, hãy đặt đồng hồ cát 10 - 15 phút và nói: “Nếu con làm xong trước khi cát chảy hết, con sẽ có một phần thưởng nhỏ nhé!” Đây là cách giúp trẻ cảm nhận thời gian đang trôi một cách trực tiếp.

Trò chơi thời gian

Biến nhiệm vụ thành thử thách:

- “Dọn đồ chơi trong 10 phút!”

- “Mặc quần áo trong 5 phút!”

Sau đó khen cụ thể: “Hôm nay con nhanh hơn hôm qua 2 phút, tuyệt lắm!”

Thông qua những hoạt động nhỏ này, trẻ dần học cách quản lý thời gian, tự chủ và hình thành thói quen đúng giờ một cách tự nhiên.

Sắp xếp đồ vật

Đồ chơi sau khi chơi xong nằm vương vãi khắp nhà, biến phòng khách thành một “bãi chiến trường”.

Sách vở lẫn lộn trong cặp, mỗi lần cần tìm lại giống như đang “đi săn kho báu”.

Quần áo thì bị vứt mỗi nơi một chiếc, khiến tủ đồ chẳng khác gì một “cửa hàng tạp hóa”.

Theo thuyết giai đoạn nhạy cảm về trật tự trong tâm lý học phát triển, trẻ nhỏ rất cần xây dựng cảm giác trật tự bên trong. Việc sắp xếp đồ đạc giúp trẻ biết phân loại, bồi dưỡng trách nhiệm và khả năng tự quản lý.

Để hỗ trợ trẻ, bố mẹ có thể biến việc dọn dẹp thành những hoạt động thú vị:

Chơi cùng con: Phân loại đồ chơi vào hộp màu xanh, sách vào hộp màu vàng, quần áo vào giỏ đỏ. Các hộp màu được dán nhãn giúp trẻ nhớ vị trí và dễ dàng trả đồ về đúng chỗ.

Thử thách sắp xếp: Mỗi tuần chọn một ngày sắp xếp, chẳng hạn sáng Chủ nhật tổ chức mini game: “Xem ai dọn nhanh – gọn – đúng chỗ nhất!”. Sau đó, hãy khen con cụ thể: “Hôm nay con xếp đồ chơi thẳng hàng rồi, nhìn rất dễ tìm!”

Tự làm – tự chịu trách nhiệm: Để con tự sắp xếp cặp sách, gấp quần áo, dọn bàn học. Bố mẹ hướng dẫn nhẹ nhàng: “Con nghĩ mình nên để sách vở thế nào để mai dễ lấy nhất?”

Khả năng tập trung

Khi ngồi làm bài tập, nhiều trẻ cứ xoay cục tẩy, đứng lên uống nước hay “đi vệ sinh một chút”.

Trong lớp, con dễ bị thu hút bởi mọi thứ xung quanh và bỏ lỡ lời cô giáo.

Đọc sách thì lật vài trang rồi bỏ dở, chuyển sang cuốn khác mà không thể tập trung.

Theo thuyết phát triển sự chú ý trong khoa học thần kinh, trẻ nhỏ có khoảng chú ý tự nhiên rất ngắn, chỉ khoảng 15 - 20 phút. Khả năng tập trung không phải bẩm sinh, mà cần được rèn luyện có chủ đích để kéo dài dần theo thời gian.

Để giúp con xây dựng “cơ bắp chú ý”, bố mẹ có thể áp dụng những phương pháp đơn giản sau:

Trò chơi rèn sự tập trung

Hãy hướng dẫn con chơi các trò như:

- Schulte Grid (bảng số 5×5 tìm số theo thứ tự).

- Xếp hình.

- Xếp lego.

Những trò này giúp não con tăng khả năng duy trì chú ý và lọc thông tin.

Học theo nhịp phân đoạn

Khi làm bài tập, áp dụng chu kỳ 20 phút tập trung,  5 phút nghỉ: “Con học 20 phút thật nghiêm túc, xong rồi được nghỉ 5 phút.”

Cách này vừa phù hợp sinh lý chú ý, vừa giúp con biết cách kiểm soát năng lượng.

Giảm tối đa yếu tố gây xao nhãng

Tắt TV, để điện thoại xa tầm mắt, cất bớt đồ chơi, và chuẩn bị góc học tập gọn gàng, yên tĩnh.

Môi trường càng tối giản, trẻ càng dễ tập trung.

Quản lý cảm xúc

Một món đồ chơi bị lấy mất, trẻ lập tức nổi cơn giận.

Bài kiểm tra không như mong đợi, con trở nên cáu kỉnh.

Không được đáp ứng yêu cầu, trẻ ăn vạ, khóc hét giữa nhà.

Theo thuyết điều hòa cảm xúc trong tâm lý học phát triển, trẻ còn nhỏ chưa có đủ kỹ năng để tự quản lý cảm xúc mạnh. Trẻ cần được hướng dẫn để biết cách nhận diện, bộc lộ, điều chỉnh cảm xúc của mình. Điều hòa cảm xúc không phải kìm nén, mà là học cách thể hiện sao cho phù hợp.

Để giúp con làm chủ cảm xúc, bố mẹ có thể thử:

Thẻ cảm xúc

Cùng con tạo bộ thẻ đơn giản: vui – giận – buồn – sợ… Khi con bộc phát cảm xúc, hãy nhẹ nhàng yêu cầu: “Con thử chỉ xem con đang cảm thấy điều gì nhé.” Việc này giúp trẻ gọi tên cảm xúc thay vì nổi giận.

Nhật ký cảm xúc

Chuẩn bị một cuốn sổ để con vẽ hoặc viết: “Hôm nay có chuyện gì? Con cảm thấy sao?” Sau đó, bố mẹ cùng thảo luận: “Lần sau nếu gặp lại tình huống này, con có thể làm gì khác?” Đây là cách giúp con học tư duy xử lý cảm xúc.

Hít thở sâu để bình tĩnh lại

Khi con quá tức giận, hãy dạy bài tập thở 4 - 4 - 4: Hít vào 4 giây – giữ 4 giây – thở ra 4 giây.

Bố mẹ có thể nói: “Chúng ta cùng thở để cơn giận trôi đi nhé.” Thói quen này giúp trẻ tự lấy lại bình tĩnh nhanh hơn.

Thói quen tốt chính là “kho báu trọn đời” của mỗi đứa trẻ. Và những năm đầu đời lại là giai đoạn vàng để xây dựng nền tảng ấy. Khi tập trung rèn luyện 4 kỹ năng cốt lõi: quản lý thời gian, giữ gìn trật tự, khả năng tập trung và quản lý cảm xúc, trẻ có thể chuyển mình từ những “đứa trẻ trì hoãn, bừa bộn, bồn chồn, dễ nổi nóng” thành những đứa trẻ biết chủ động, gọn gàng, tập trung và giàu trí tuệ cảm xúc.

Nuôi dạy con không phải cuộc chạy đua để thấy kết quả ngay. Đó là hành trình kiên nhẫn gieo từng hạt giống nhỏ và chờ ngày con nở hoa.

Hãy bắt đầu ngay từ hôm nay, dùng trò chơi, các thử thách nhỏ và sự hướng dẫn nhẹ nhàng để con luyện tập từng thói quen tích cực. Một nền giáo dục tốt không tạo áp lực, mà tạo ra môi trường để trẻ phát triển tự nhiên, vui vẻ và trưởng thành thông qua trải nghiệm.