Rau mọc dại đầy Việt Nam nay là đặc sản, Trung Quốc ví là "rau trường sinh", trồng 2 tháng cho thu hoạch

Rau dớn còn được gọi với nhiều cái tên khác như ráng song, quần rau, dớn rừng, dớn nhọn, thái quyết…, tên khoa học Diplazium esculentum, thuộc họ Dớn (Athyriaceae). Cây thường cao từ khoảng 0,5 – 1m, thân và rễ ngắn, mọc thành từng khóm um tùm.

Điểm nhận biết rõ nhất nằm ở phần lá, lá non hình lông chim 1 lần, lá già 2 lần, mọc so le. Các lá mọc so le, trong đó lá chét phía dưới có cuống, còn lá chét phía trên bám trực tiếp vào cuống chính.

Nếu lật mặt dưới lá dớn, có thể dễ dàng nhìn thấy những ổ bào tử nhỏ, tròn, màu vàng sáng nằm dọc theo gân phụ. Đây cũng là chi tiết giúp phân biệt rau dớn với dương xỉ.

Rau dớn là loài đặc biệt ưa ẩm, thường mọc tự nhiên tại các bìa rừng, ven suối, khe nước ở miền núi phía Bắc và dọc dãy Trường Sơn như Hà Giang, Lào Cai, Lạng Sơn, Quảng Ngãi,… Từ một loại rau dại gắn liền với bữa ăn của đồng bào miền núi, ngày nay rau dớn đã trở thành món đặc sản được người thành thị săn lùng vì độ giòn, vị ngọt thanh và hương thơm rất riêng. Chỉ với vài thao tác chế biến đơn giản như xào tỏi, luộc chấm mắm, làm nộm hay nấu canh, rau dớn đã cho ra những món ăn tròn vị, mang hương núi rừng đậm nét.

Điều khiến rau dớn được nhiều người trân quý không chỉ nằm ở hương vị độc đáo mà còn bởi những tác dụng mà nó mang lại. Theo Đông y, rau dớn có tính mát, thường được dùng để thanh nhiệt, lợi tiểu, hỗ trợ tiêu hóa… Ở Trung Quốc, rau dớn còn được ưu ái gọi là “rau trường sinh”, hàm ý về khả năng hỗ trợ sức khỏe lâu dài khi sử dụng đều đặn.

Theo dân gian, rau dớn được xem như “món tẩm bổ” cho phụ nữ sau sinh. Nước sắc từ thân và lá giúp lưu thông khí huyết, còn lớp nhớt tự nhiên của rau lại được cho là có tác dụng nhuận tràng nhẹ. Nhiều gia đình còn có thói quen phơi khô rau dớn để hãm trà, hoặc trữ dùng dần để xào, luộc tùy mùa.

Không chỉ dừng lại ở kinh nghiệm dân gian, một số nghiên cứu hiện đại cũng bắt đầu quan tâm đến giá trị dinh dưỡng của loại rau rừng này, ghi nhận lượng chất xơ dồi dào cùng nhiều khoáng chất có lợi. Sự kết hợp giữa hương vị độc đáo, tính ứng dụng cao trong ẩm thực và những lợi ích sức khỏe đã khiến rau dớn trở thành đặc sản được nhiều người ưa chuộng.

Cách trồng và chăm sóc rau dớn ngay tại nhà

Vì được nhiều người ưa chuộng nên từ một loại rau mọc dại ở núi rừng, hiện nay nhiều gia đình đã trồng rau dớn trong vườn nhà với mục đích kinh doanh hoặc phục vụ bữa cơm gia đình. Thời vụ trồng linh hoạt quanh năm, mùa nóng hay mùa lạnh đều có thể trồng rau dớn được.

Phương pháp nhân giống rau dớn hiệu quả nhất hiện nay là tách mầm hoặc tách khóm từ cây mẹ khỏe mạnh. Đầu tiên, chọn những khóm rau dớn ít nhất 2-3 năm tuổi, phát triển tốt, không sâu bệnh. Dùng dao sắc hoặc dụng cụ làm vườn tách nhẹ nhàng từng mầm hoặc khóm nhỏ để tránh làm tổn thương rễ. Sau khi tách, ươm các mầm hoặc khóm trong bầu đất nhỏ hoặc nơi ẩm, có bóng râm để cây con phục hồi và phát triển rễ chắc trước khi trồng cố định.

Vốn là rau mọc dại nên rau dớn có sức sống mạnh mẽ, thích nghi tốt với nhiều điều kiện thời tiết. Tuy nhiên, muốn rau phát triển tốt, thu hoạch số lượng nhiều thì bạn nên chú ý tới những yếu tố sau:

- Đất trồng: Đất trồng rau dớn không quá cầu kỳ. Nên trồng trong đất tơi xốp, giàu mùn, giữ ẩm tốt, có thể làm luống cao vừa phải để dễ chăm sóc. Nếu trồng trong chậu, nên chọn chậu có lỗ thoát nước phía dưới, có đường kính và chiều sâu tối thiểu 30cm để cây có đủ không gian phát triển hệ rễ.

- Ánh sáng: Rau dớn ưa bóng râm, không thích ánh nắng trực tiếp gay gắt. Nếu trồng ở nơi quá nắng, lá dễ bị cháy xém, cây sinh trưởng kém. Vì thế, nên trồng rau dớn ở nơi có ánh sáng tán xạ như dưới tán cây lớn, gần bức tường hướng Bắc.

- Tưới nước: Rau dớn ưa ẩm, vì thế cần tưới nước thường xuyên, đặc biệt là trong những ngày nắng nóng. Duy trì độ ẩm đều đặn cho đất nhưng lưu ý tránh để bị úng nước.

- Bón phân: Nên bón phân nhiều lần trong năm thay vì bón một lần với lượng lớn. Bạn có thể dùng phân chuồng hoai mục hoặc phân NPK để bón cho rau. Sau khi bón phân, nên vun nhẹ đất, lấp phân lại để giúp rễ hấp thụ dần.

Sau khoảng 2-3 tháng trồng, rau dớn thường sẽ cho thu hoạch lứa đầu tiên. Lưu ý, chỉ thu hoạch những ngọn non hoặc phần lá bánh tẻ còn cuộn tròn, có độ giòn khi bẻ. Nếu dai khi bẻ thì đó là thân già, nên bỏ đi. Sau khi thu hoạch khoảng 7-10 ngày, cây sẽ tiếp tục ra ngọn mới.