Góp ý Dự thảo các Văn kiện Đại hội XIV của Đảng: Chú trọng tư duy quản lý mở và khuyến khích sáng tạo

Trước hết, có thể nói dự thảo văn kiện Đại hội lần này thể hiện tính nhất quán khi nhấn mạnh vai trò của văn hóa, con người trong phát triển đất nước. Lĩnh vực văn hóa được xem là một trong những điểm nhấn đặc biệt, thể hiện sự phát triển sâu sắc trong tư duy lý luận và định hướng chiến lược của Đảng đối với con người và văn hóa Việt Nam trong giai đoạn mới. Dự thảo các Văn kiện trình Đại hội Đảng lần thứ XIV đang nhận được sự quan tâm, hưởng ứng, đóng góp sôi nổi của cán bộ, đảng viên trong đội ngũ văn nghệ sĩ. Đây là sự kiện chính trị hết sức quan trọng, nhằm tập hợp trí tuệ của toàn xã hội, đóng góp cho định hướng chiến lược phát triển của đất nước ta trong kỷ nguyên mới.

NSND Trịnh Thúy Mùi - Phó Chủ tịch Liên hiệp các Hội Văn học nghệ thuật Việt Nam, Chủ tịch Hội Nghệ sĩ sân khấu Việt Nam đóng góp ý kiến vào dự thảo các văn kiện Đại hội lần thứ XIV của Đảng ở mảng văn hóa, sâu hơn đó là văn học nghệ thuật, đặc biệt hơn nữa là nghệ thuật sân khấu.

Đảng ta đã khẳng định văn hóa có vai trò và vị trí hết sức quan trọng và đề ra những yêu cầu, nhiệm vụ mới cho lĩnh vực văn hóa trong sự nghiệp phát triển đất nước, những quan điểm mới của Đảng về văn hóa tại dự thảo văn kiện Đại hội XIV cũng nằm trong tổng thể chiến lược phát triển kinh tế - xã hội của đất nước với nhiều định hướng mới, đánh dấu bước nhảy vọt về tư duy phát triển, khi dự thảo văn kiện đã cập nhật các quan điểm, mục tiêu, quyết sách chiến lược đột phá của Bộ Chính trị từ cuối năm 2024 đến nay trên nhiều lĩnh vực: khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia; hội nhập quốc tế; xây dựng thể chế; phát triển kinh tế tư nhân…Đây cũng là yêu cầu, nhiệm vụ đặt ra cho lĩnh vực văn hóa phải chủ động, thích ứng, đổi mới sáng tạo và có các giải pháp phù hợp để thực hiện các nhiệm vụ về: phát triển văn hóa số; kinh tế văn hóa; kinh tế di sản; công nghiệp văn hóa; chủ động, tích cực hợp tác, quảng bá hình ảnh đất nước, giá trị văn hóa và con người Việt Nam ra thế giới. Bên cạnh việc bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống, xây dựng môi trường văn hóa lành mạnh, văn minh gắn với xây dựng, hoàn thiện con người mới Việt Nam xã hội, lần đầu tiên, những khái niệm mới như “kinh tế di sản” hay công nghiệp văn hóa, văn hóa số được đề cập một cách đậm nét, cũng như nhấn mạnh “phát triển toàn diện con người Việt Nam trong hệ giá trị thời đại mới” trong Dự thảo Văn kiện… tất cả đã thể hiện quyết tâm phát triển mạnh mẽ, toàn diện văn hóa, con người Việt Nam của Đảng ta...  Dự thảo lần này khẳng định văn hóa phải trở thành trụ cột phát triển ngang hàng với kinh tế, chính trị, xã hội.

Điểm mới nữa là dự thảo lần này xác định rõ ràng một hệ giá trị toàn diện gồm: hệ giá trị quốc gia, hệ giá trị văn hóa, hệ giá trị gia đình và chuẩn mực con người Việt Nam đồng bộ với “xây dựng và phát triển nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc”. Đây là lần đầu tiên Đảng nhấn mạnh khung hệ giá trị có tính hệ thống và đồng bộ với nền văn hóa, làm căn cứ để vận dụng, triển khai vào thực tiễn cuộc sống. Đồng thời, dự thảo văn kiện cũng nhấn mạnh: “Phát triển toàn diện con người Việt Nam về đạo đức, trí tuệ, ý thức dân tộc, trách nhiệm công dân, năng lực sáng tạo, thẩm mỹ, thể lực, kỹ năng sống, kỹ năng nghề nghiệp”.

Chúng tôi tâm đắc với tinh thần của văn kiện là coi văn hóa là nền tảng tinh thần của xã hội, là sức mạnh nội sinh, động lực và hệ điều tiết phát triển đất nước”, tham gia điều hòa, định hướng, giải quyết vấn đề của xã hội theo hướng phát triển bền vững.

Bước vào kỷ nguyên mới, văn học nghệ thuật đang đối diện với nhiều thách thức về nghề nghiệp và cao hơn là vấn đề văn hóa của một dân tộc đang chuyển mình.

Từ thực tiễn, tôi cho rằng dự thảo có thể nhấn mạnh rõ hơn vai trò của văn học nghệ thuật trong việc hình thành nhân cách, bồi đắp tâm hồn con người Việt Nam hiện đại, đồng thời có những định hướng, giải pháp sát sao, cụ thể hơn nữa bối cảnh mới, như: xây dựng nhằm phát huy vai trò của văn hóa nghệ thuật dân tộc chiến lược Bảo tồn những giá trị tinh hoa của nghệ thuật dân tộc, xây dựng chiến lược phát triển văn học nghệ thuật; phục vụ đời sống cộng đồng.

Văn kiện cũng cần quan tâm làm rõ phải cụ thể hóa, giám sát công tác thể chế hóa chủ trương của Đảng (hiện nay nhiều cơ chế đang hết sức xa rời cuộc sống) để phát huy vai trò của các lực lượng sáng tạo, bổ sung và xây dựng lại cơ chế đào tạo, bồi dưỡng, trọng dụng, và tôn vinh sự cống hiến của những văn nghệ sĩ tài năng.

Cần chú trọng tư duy quản lý mở và khuyến khích sáng tạo; không nên chỉ đặt nặng hình thức, giải thưởng mà phải hướng đến xây dựng những tác phẩm có tầm tư tưởng, có chiều sâu nhân văn, có sức lan tỏa trong xã hội.

Người dân là đối tượng thụ hưởng văn học nghệ thuật, văn nghệ sĩ là chủ thể tham gia, sáng tạo, phản biện, đồng hành. Cần phải thiết kế cơ chế chính sách để khuyến khích văn nghệ sĩ có tài năng thực chất, tạo điều kiện cho văn nghệ sĩ có cơ hội để tham gia thực chất vào các vấn đề phản biện xã hội.

Về tinh thần đổi mới tư duy, đổi mới cách làm. Chủ trương của Đảng phải được đồng bộ với và thông suốt tới từng cơ quan đơn vị đặc biệt là các cơ quan quản lý nhà nước để chuyên nghiệp hóa, quy chuẩn hóa và thống nhất, để không có tình trạng sợ hãi trách nhiệm, chồng chéo, quá nhiều thủ tục hoặc vừa đá bóng vừa thổi còi từ khâu quản lý nhà nước gây bức xúc cho người dân.

Được như vậy thì văn hóa mới thực sự là động lực cho sự phát triển bền vững đất nước.