USD mất giá mạnh, các nước châu Á đang quay lưng với đồng bạc xanh

Các nước châu Á đang muốn giảm phụ thuộc vào đồng USD

Các chuyên gia kinh tế nhận định rằng những chính sách khó lường từ Mỹ, đặc biệt trong nhiệm kỳ của Tổng thống Donald Trump, cùng với sự suy yếu của đồng USD trong thời gian gần đây đã thúc đẩy các quốc gia châu Á xem xét lại vai trò của đồng bạc xanh trong nền kinh tế của họ.

Tỷ trọng của USD trong dự trữ ngoại hối toàn cầu đã giảm từ hơn 70% vào năm 2000 xuống còn 57,8% vào năm 2024. Đồng thời, chỉ số USD Index đã giảm hơn 8% từ đầu năm 2025 đến nay, cho thấy sự mất giá đáng kể của đồng tiền này.

Một nguyên nhân quan trọng khác là nhận thức ngày càng rõ ràng rằng đồng USD có thể bị Mỹ sử dụng như một công cụ gây áp lực trong các cuộc đàm phán thương mại hoặc áp đặt trừng phạt. Điều này khiến các nước cân nhắc lại việc giữ tỷ trọng quá cao của USD trong danh mục đầu tư quốc gia.

Các nước châu Á đang giảm dần sự phụ thuộc với USD

Ông Mitul Kotecha, chiến lược gia trưởng tại Barclays khu vực châu Á, nhấn mạnh rằng đây không còn là câu chuyện mới, nhưng “giọng điệu” đã thay đổi – từ sự ngưỡng mộ chuyển thành dè chừng.

ASEAN và các nền kinh tế châu Á đang làm gì để giảm vai trò của USD?

Trong năm 2024, Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) đã chính thức công bố kế hoạch kinh tế chiến lược cho giai đoạn 2026–2030, trong đó cam kết thúc đẩy thanh toán thương mại bằng đồng nội tệ và tăng cường kết nối hệ thống thanh toán trong khu vực.

Theo các chuyên gia của Bank of America, hai xu hướng chính thúc đẩy phi đô la hóa ở ASEAN là: cá nhân và doanh nghiệp đổi lại tiền tiết kiệm USD sang tiền nội tệ, và các nhà đầu tư lớn gia tăng các biện pháp phòng ngừa rủi ro tỷ giá (hedging).

Không chỉ ASEAN, nhóm BRICS – gồm Trung Quốc, Ấn Độ và một số quốc gia đang phát triển khác – cũng đã phát triển các hệ thống thanh toán độc lập với SWIFT và tích cực thúc đẩy thương mại song phương bằng đồng nội tệ, đặc biệt là đồng nhân dân tệ.

Chuyên gia Andy Ji của ITC Markets cho biết các nền kinh tế có độ mở thương mại cao như Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc và 10 nước ASEAN sẽ chứng kiến mức giảm nhu cầu USD rõ rệt nhất trong thời gian tới.

Nhà đầu tư châu Á đang bảo vệ mình khỏi rủi ro tỷ giá như thế nào?

Một trong những biểu hiện rõ ràng nhất của làn sóng phi đô la hóa là việc các nhà đầu tư tổ chức châu Á – như quỹ hưu trí, công ty bảo hiểm nhân thọ – đẩy mạnh hoạt động phòng ngừa rủi ro tỷ giá (FX hedging).

Theo Nomura, việc phòng ngừa này chủ yếu diễn ra khi nhà đầu tư bán USD và mua lại đồng nội tệ hoặc các đồng tiền thay thế khác, qua đó làm giảm giá trị USD và tăng sức mạnh cho các đồng tiền châu Á như yen Nhật, won Hàn và Đài tệ.

Tỷ lệ hedging của các công ty bảo hiểm nhân thọ Nhật Bản đã tăng từ 44% lên 48% trong tháng 4–5/2025. Ở Đài Loan (Trung Quốc), tỷ lệ này ước tính lên đến 70%.

Ông Craig Chan, chuyên gia chiến lược toàn cầu tại Nomura, cho rằng đây là một chuyển biến rõ ràng của các nhà đầu tư có tư duy dài hạn, khi họ tìm cách bảo toàn giá trị tài sản trong bối cảnh USD mất ổn định.

Liệu đồng USD có đánh mất vị trí thống trị toàn cầu?

Dù có nhiều dấu hiệu phi đô la hóa, phần lớn chuyên gia cho rằng vị thế bá chủ toàn cầu của đồng USD chưa thể bị lật đổ trong một sớm một chiều.

Ông Cedric Chehab, kinh tế trưởng tại BMI, cho rằng quá trình này mới chỉ ở giai đoạn chu kỳ, chưa mang tính cấu trúc. Chỉ khi Mỹ lạm dụng công cụ trừng phạt hoặc buộc các quỹ đầu tư nội địa chuyển hướng mạnh mẽ sang tài sản trong nước, khi đó mới có thể nói đến một cuộc chuyển dịch thực sự.

Đồng USD hiện vẫn chiếm hơn 50% trong các hóa đơn thương mại toàn cầu và là đồng tiền có thanh khoản tốt nhất, thị trường trái phiếu và tín dụng phát triển sâu rộng nhất.

Ông Peter Kinsella từ Union Bancaire Privée lưu ý rằng USD đã từng yếu đi nhiều lần trong lịch sử, nhưng chưa bao giờ mất vị thế là đồng tiền dự trữ quốc tế. Tuy vậy, ông cũng dự báo vai trò dự trữ của USD sẽ tiếp tục giảm dần và vàng có thể là tài sản hưởng lợi lớn nhất từ quá trình này.