NSND Trịnh Thúy Mùi: “Sân khấu phải bắt đầu từ khán giả”

PV: Sân khấu với rất nhiều thành phần sáng tạo, nhiều vấn đề cần quan tâm nhưng Hội Nghệ sĩ Sân khấu Việt Nam đặt khán giả lên ưu tiên hàng đầu trong chiến lược phát triển. Lý do nào vậy, thưa bà?

NSND Trịnh Thúy Mùi: Đơn giản, khán giả là một thành phần của sân khấu!

"Khán giả là một thành phần của sân khấu"

PV: Nhưng sân khấu cũng còn những thành phần khác, ví dụ như kịch bản được coi như “có bột mới gột nên hồ”?

NSND Trịnh Thúy Mùi: Ưu tiên hàng đầu cho thành phần này không có nghĩa lơ là những thành phần khác của sân khấu. Sân khấu chúng tôi dù dàn dựng bao nhiêu vở, dù hay đến mấy  nhưng không có khán giả, vở diễn không đi vào trong công chúng thì coi như… chưa có vở diễn! Thực tế nhiều năm qua, sân khấu nhất là sân khấu công lập dường như chưa quan tâm tới khán giả như một thành phần quan trọng để hoàn thành tác phẩm.

PV: Tôi nghĩ khi các đơn vị sân khấu dàn dựng xong, được duyệt và cấp phép biểu diễn là tác phẩm đã hoàn thành?

NSND Trịnh Thúy Mùi: Mỗi vở diễn sân khấu như một công trình, một dự án như xây chợ, làm sân vận động chẳng hạn. Duyệt, cấp phép là sự công nhận về độ an toàn và khả năng sử dụng nhưng vì lý do nào đó không có người đến thì không thể gọi đấy là chợ hoặc sân vận động. Thực tế nhiều năm gần đây có nhiều tác phẩm có giá trị song công chúng chưa biết đến do thiếu thông tin. Và phải nói là công tác truyền thông quá yếu.

PV: Lý do, thưa bà?

NSND Trịnh Thúy Mùi: Kinh phí đầu tư xây dựng tác phẩm mới chỉ tính đến các thành phần sáng tạo mà quên thành phần khán giả. Ngay hàng hóa tiêu dùng trong cuộc sống khi sản xuất cũng tính đến bao bì, quảng cáo huống sân khấu là loại hàng hóa đặc biệt.Các doanh nghiệp không thiếu những cuộc giao lưu với khách hàng về sản phẩm làm ra song sân khấu dựng vở xong, vé chưa bán được, kinh phí đâu để giao lưu và quảng bá. Chưa kể vở diễn sân khấu cũng cần treo băng rôn, phát tờ rơi trên đường phố như các chương trình đại nhạc hội hay cách làm của sân khấu, điện ảnh tư nhân.

Thông tin về vở diễn là thông tin những hoạt động xã hội dân quan tâm trên các phương tiện thông tin đại chúng cho dân biết. Như trên truyền hình chẳng hạn trước đây có mục “Đi đâu? Xem gì?” nay không thấy nữa.

NSND Trịnh Thúy Mùi

PV: Đúng là ngồi đây, tối muốn đi xem sân khấu cũng chả biết xem ở đâu thật vì thiếu thông tin. Tuy nhiên, bà có cho rằng sân khấu chưa hay nên thưa vắng khán giả?

NSND Trịnh Thúy Mùi: (cười) Không đi xem làm sao biết hay hay dở. Tuy nhiên, phải công nhận kịch mục sân khấu gần đây ít vở diễn đi thẳng vào những vấn đề hôm nay mà công chúng quan tâm, mong muốn để tìm thấy họ trong đó, thay vào là kịch bản cũ, có quá nhiều đề tài lịch sử.

PV: Tổ chức nghề nghiệp đã thấy song vẫn để hiện tượng này tồn tại?

NSND Trịnh Thúy Mùi: Hội Sân khấu không phải cơ quan quản lý. Nhiều địa phương trao giải VHNT mang tên danh nhân tỉnh thành mình hay đầu tư tham gia liên hoan sân khấu thường yêu cầu nói về địa phương. Thơ, họa, nhạc có thể đáp ứng còn đề tài hiện đại trong sân khấu trước yêu cầu này quả là sự thách đố khi cốt lõi vở diễn là con người. Thế là đề tài lịch sử như sự thích ứng, rõ được nhân vật mang tính địa phương! Hiện trong các trại sáng tác, chúng tôi động viên và ưu tiên kịch bản về đề tài đương đại.

PV: Với thực trạng như trên, Hội Nghệ sĩ Sân khấu Việt Nam có biện pháp cụ thể gì để sân khấu, nhất là sân khấu công lập sáng đèn thường xuyên?

NSND Trịnh Thúy Mùi: Trước hết, “tiên trách kỷ, hậu trách nhân” các vở diễn sân khấu cần nói những điều dân nghĩ, dân mong và Hội ưu tiên các kịch bản và vở diễn về đề tài đương đại  trong việc tổ chức trại sáng tác và xét Giải thưởng hàng năm.

Tuy nhiên, để tác phẩm đến với công chúng một cách nhanh và rộng khắp không thể bỏ qua khâu truyền thông và báo chí là phương tiện quan trọng làm cầu nối giữa sân khấu và khán giả. Hiện có nhiều phóng viên tốt nghiệp đại học khoa báo chí phụ trách chuyên mục Văn học nghệ thuật nói chung và sân khấu nói riêng, chúng tôi mong họ là những “nhà phê bình” sân khấu và sẽ có những đợt dài ngày mời họ giao lưu với các nhà hoạt động sân khấu có uy tín và kinh nghiệm để hiểu sâu hơn về sân khấu, thực sự “quất cho con ngựa sân khấu” lồng lên qua phương tiện thông tin đại chúng.

Sân khấu là một hoạt động xã hội và hoạt động xã hội nào cũng cần cả xã hội đồng lòng cùng tham gia. Ngay phạm vi một xã, huyện hay cơ quan cũng có hiện tượng “cán bộ nào, phong trào ấy”. Điện đường trường trạm hay văn hóa, thể thao, lãnh đạo quan tâm lĩnh vực nào thì lĩnh vực đó phát triển …

Ảnh minh họa

PV: Bà có mong sân khấu được như xưa khi lãnh đạo cao cấp thường xem vở diễn, hay sân khấu như sân cỏ hôm nay có nhiều lãnh đạo dự khán?

NSND Trịnh Thúy Mùi: (Cười) 

PV: Xin hỏi thẳng, liệu sân khấu hướng tới khán giả sẽ có chuyện chạy theo thị hiếu khán giả và rồi sân khấu đánh mất thiên chức thiêng liêng của mình chỉ còn những vở diễn giải trí cho tiêu bữa cơm chiều?

NSND Trịnh Thúy Mùi: Tôi không lo điều này bởi xã hội càng phát triển, nhu cầu thưởng thức sân khấu càng cao và đa dạng. Sân khấu phục vụ dân cần đáp ứng mọi nhu cầu của công chúng kể cả nhu cầu giải trí. Tất nhiên không phải tất cả khán giả  đến với nhà hát đều là để giải trí khi mà sân khấu vốn là nơi tẩy rửa tâm hồn. Hàng ngày chúng ta phải tắm rửa thì tâm hồn cũng phải được tắm rửa, đó là nhu cầu của con người.

Điều quan trọng là mỗi đơn vị sân khấu  tìm được khán giả của mình với phong cách riêng như mỗi tờ báo, chuyên mục của báo các bạn có lượng độc giả riêng của mình.

PV: Còn với Hội Nghệ sĩ Sân khấu Việt Nam, thưa bà?

NSND Trịnh Thúy Mùi: Là thắp lên ngọn lửa tình yêu trong mỗi công chúng và tạo ra một lực lượng khán giả tiềm năng đó là các cháu thiếu nhi.Các cháu như tờ giấy trắng trước những game, phim ảnh bạo lực thì sân khấu phải chiếm lĩnh được tình yêu của các cháu. Trước mắt, Hội đã có cuộc vận động viết và dựng tác phẩm sân khấu cho thiếu nhi. Sắp tới sẽ có Liên hoan sân khấu với những tác phẩm cho các cháu thiếu niên, nhi đồng và điều này sẽ thường xuyên như bên văn học có văn học thiếu nhi.

PV: Xin cảm ơn bà về cuộc đối thoại đầy cởi mở và thẳng thắn này. Chúc Hội Nghệ sĩ Sân khấu Việt Nam có những tác động hiệu quả để sân khấu chúng ta mãi đi vào lòng công chúng trong nỗi khát khao và tự hào.

Lưu Thủy (thực hiện)

Những "nữ thuyền trưởng" văn học nghệ thuật "vững tay chèo"

Vừa là nghệ sĩ, vừa đảm đương vai trò lãnh đạo, quản lý, họ - những "nữ thuyền trưởng" trong ngành văn học nghệ...