Texas - “Ngôi sao cô đơn”

Sau khi xin ý kiến đồng chí trưởng đoàn công tác. Tổng lãnh sự quán báo nhanh một số nét cơ bản trước khi đoàn có buổi làm việc với cộng đồng người Việt Nam tại đây vào sáng ngày mai. Anh cũng cho biết vắn tắt: Nơi chúng tôi đây là thành phố Houston thuộc tiểu bang Texas, có đường biên giới giáp với nhiều bang của Mexico, tình hình an ninh ở đây không được tốt, nạn trộm cướp vẫn thường xảy ra nhất là về đêm.

Texas là tiểu bang đông dân thứ hai, có diện tích lớn thứ hai trong số 50 tiểu bang của Hợp chủng quốc Hoa Kỳ và là tiểu bang lớn nhất trong số 48 tiểu bang liền kề (trừ tiểu bang Hawaii và Alaska nằm ngoài lãnh thổ Hoa Kỳ). Với diện tích 696 nghìn km2, nếu xét về diện tích thì Texas rộng hơn 10% so với Pháp và lớn gần gấp đôi Đức, Nhật Bản hay Việt Nam. Đứng thứ 27 trong số các đơn vị hành chính cấp quốc gia, dân số xấp xỉ 29 triệu người. Texas có biệt danh là Lonestate (Ngôi sao cô đơn) nhằm biểu thị Texas từng là một nước cộng hòa độc lập và nhắc nhở đến cuộc đấu tranh giành độc lập của Texas từ Mexico. Hình ảnh “Ngôi sao cô đơn” có thể nhìn thấy rõ trên Bang Kỳ và Bang Huy của Texas hiện nay. Đất đai của tiểu bang này chủ yếu là thảo nguyên, rừng, đồng bằng và bờ biển, chỉ 10% là hoang mạc và có mối liên hệ với các hoang mạc miền Tây Nam. 

Về phương diện văn hóa, lịch sử. Texas là sự pha trộn ảnh hưởng của miền Nam, miền Tây và Tây Nam. Ngoài văn hóa truyền thống được hình thành từ TK XIII, XIV, việc nhập cư đã biến Texas thành một nồi nung chảy các dòng văn hóa từ khắp thế giới. Texas ghi dấu mạnh trong văn hóa đại chúng Hoa Kỳ và quốc tế, gắn liền với hình ảnh cao bồi thể hiện trong phim viễn Tây và nhạc đồng quê  miền Tây.

Một góc thành phố Houston - bang Texas

Cộng đồng người Việt tại Texas

Là một tiểu bang lớn, với nền văn hóa đa dạng, Texas thu hút sự quan tâm của nhiều cộng đồng người gốc Á đến định cư. Trong đó có cộng đồng người Việt, nhất là tại các thành phố lớn như: Austin (Thủ phủ của tiểu bang), Houston (thành phố lớn và sầm uất nhất Texas), Dallas (trung tâm kinh tế), San Antonio (thành phố lịch sử, văn hóa du lịch...).

Hiện nay con số người Việt tại Texas, có khoảng 200 ngàn người và tăng trung bình mỗi năm 15%. Làn sóng định cư tại Texas chủ yếu từ trước và sau 1975. Tuy nhiên, trước đó từ những năm 1960, 1970 đã có một số lượng người Việt sang đây sinh sống và học tập. Trong thời gian gần đây đã có một số lượng người Việt từ Việt Nam sang học tập và làm việc, cũng như sự dịch chuyển từ những nơi khác về đây, trong đó có cả từ bang California, nơi người Việt tập trung đông nhất. 

Số lượng sinh viên Việt Nam tại Texas, theo số liệu có khoảng 4.750 người (chiếm 5,8%) trong tổng số 82 nghìn sinh viên nước ngoài tại Texas, sinh viên Việt Nam chủ yếu theo học các ngành dễ tìm công việc ở các trường đại học Texas tại Austin, Arlington, Dallas, Đại học Texas A&M, đại học Rice... Đại học Hous là một tiểu bang có hệ thống giáo dục rất tốt, các trường cao đẳng, hệ thống các trường phổ thông cũng thu hút sự quan tâm đăng ký tham gia của học sinh Việt Nam. Nhất là ở một số trường danh giá như SI.Thomas Episcopal school, ST Agnes Academy, The Kimkaid school...

Nhiều sinh viên Việt Nam cũng đã rất trưởng thành sau khi tốt nghiệp, trở thành các chuyên gia, kỹ sư có uy tín, doanh nghiệp có uy tín hàng đầu trong một số lĩnh vực như kỹ thuật dầu khí, công nghệ thông tin, không gian vũ trụ, các lĩnh vực tài chính tại Texas, là nơi có trụ sở NASA...,Texas mang đến nhiều cơ hội cho sinh viên Việt Nam, phấn đấu cống hiến và thành đạt. Có thể khẳng định đóng góp của cộng đồng người Việt Nam tại Texas cũng đã góp phần quan trọng cho những thành công trong ngành hàng không vũ trụ (tại NASA), ngành chế tạo các sản phẩm quân sự công nghệ cao, trong nghiên cứu và điều trị y khoa.

Đặc biệt, người Việt sống và làm việc tại đây đều yên tâm trong đời sống sinh hoạt, không có sự kì thị, cộng đồng người Việt cũng đang dần tham gia nhiều hơn vào chính trường tại các tiểu bang, các thành phố lớn như Houston trở thành hạ nghị sĩ, thành viên Hội đồng thành phố …

Tuy vậy, người Việt dù ở đâu trong hoàn cảnh nào, luôn đề cao việc gìn giữ truyền thống và bản sắc văn hóa của mình. Chính vì thế mà trong hàng ngàn năm đô hộ Bắc thuộc, nhưng văn hóa Việt Nam không hề bị mất đi, cộng đồng người Việt tại Mỹ nói chung, Texas nói riêng, luôn ý thức việc giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc. Ở đây cộng đồng người Việt tại Texas có khu Việt Nam tại Houston rộng lớn, nơi đây tiếp tục mở các lớp dạy tiếng Việt hàng tuần ở tại các gia đình, có cả những lớp luyện thi... Đóng góp xây dựng một số cơ sở tín ngưỡng đình, chùa khang trang, tiêu biểu là Chùa Ông Bốn ở Houston... Tổ chức các sinh hoạt lễ hội truyền thống đón Tết cổ truyền, các liên hoan ẩm thực truyền thống của người Việt...

Buổi sớm dậy muộn sau đêm đầu tiên tại Texas, tôi vẫn tranh thủ dành 30 phút dạo bộ, cũng là vừa để ngắm quang cảnh thành phố. Tất nhiên tôi phải tính toán và xác định kỹ tọa độ, lưu ý các chỗ rẽ để lúc quay lại không bị lạc như đã từng bị lạc ở  Philadelphia, khi tham dự một khóa học ở đây hơn một năm trước. 

Bữa sáng buffet với nhiều món ăn Âu, Á đủ để chúng tôi lựa chọn. Có điều bữa sáng có trong giá phòng nghỉ mà mỗi người vẫn phải chi 7 USD cho bồi bàn, đây gọi là tiền tip. Ở  Mỹ và một số nước châu Âu, khách hàng thường phải chi trả ngoài hóa đơn thanh toán cho người phục vụ, tôi  đã quen với văn hóa này nên cũng không bận tâm, nhưng 7 USD tương đương với 150 nghìn ở trong nước, đủ cho 3 bát phở ngon cho 3 người.                                 

Phải nói luôn ở Mỹ cũng như châu Âu, giờ làm việc buổi sáng thường bắt đầu từ 9h, 10h. Vì vậy, trước giờ gặp gỡ, trao đổi với các kiều bào, tôi được một bạn gái ở cơ quan Lãnh sự đưa đi ghé thăm một khu trung tâm thương mại ở Houston, thăm một số công trình kiến trúc hiện đại ở đây. Tranh thủ mua sắm một chút quà kỷ niệm cho bạn bè, người thân rồi quay về khách sạn đúng giờ, cả đoàn có buổi, tiếp xúc và làm việc với nhiều đại diện bà con kiều bào ở đây.

Cùng tham dự có Trưởng cơ quan đại diện Việt Nam tại Texas, một số cán bộ nhân viên. Tôi gặp lại chị Kim Oanh - Việt kiều Mỹ tham gia chuyến đi Trường Sa trước đó. Trưởng đoàn công tác thông báo khái quát về tình hình phát triển kinh tế xã hội trong nước, thành tựu nổi bật trong những năm gần đây, chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước về đối ngoại đa phương, đa dạng hóa các quan hệ quốc tế. Việt Nam muốn làm bạn với tất cả các nước trên cơ sở bình đẳng hợp tác hai bên cùng có lợi, tôn trọng lẫn nhau, không can thiệp vào công việc nội bộ của nhau, tôn trọng độc lập, chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ của nhau... 

Những chủ trương, chính sách đối với bà con kiều bào, tạo điều kiện tốt nhất cho kiều bào được mua nhà ở trong nước, về quê hương đầu tư tham gia các hoạt động sản xuất kinh doanh đúng pháp luật... Đồng chí trưởng đoàn cùng chúng tôi trả lời nhiều câu hỏi, giải pháp những băn khoăn, thắc mắc của bà con...

Tiệc nhẹ thân mật cùng bà con ngay tầng 1 của khách sạn, chúng tôi chụp với nhau những bức hình lưu niệm, rồi chia tay đầy lưu luyến. Buổi chiều tôi tranh thủ tham quan, tìm hiểu thêm về Texas và thành phố Houston, tại một số địa điểm nổi tiếng. 

Trải nghiệm khó quên tại Trung tâm vũ trụ Houston

Đây là nơi có trụ sở của NASA, vì thế chúng tôi chọn Space Center Houston - Trung tâm vũ trụ Houston, là điểm tham quan đầu tiên. Đây thực sự là một khu phức hợp lớn. Chúng tôi cùng đi bộ qua bản sao tàu con thoi Independence, cùng chiếc tàu sân bay khổng lồ được đặt ở đó, cùng một bản sao trạm vũ trụ đầu tiên của Mỹ Skylab, nơi đây còn có một tảng đá được người Mỹ đưa về từ mặt trăng. Bên cạnh đó, còn rất nhiều hiện vật liên quan đến việc chinh phục không gian vũ trụ của NASA, qua đây hiểu thêm việc NASA đang triển khai chương trình du lịch đến sao Hỏa, theo ý tưởng của Tổng thống John F.Kennedy. Kính nể bộ óc của những con người thông tuệ, đã làm nên những điều phi thường, khám phá những hành tinh ngoài trái đất.

Đến trải nghiệm Trung tâm vũ trụ Houston, muốn được thử du hành ra ngoài bầu khí quyển như thế nào thế nên, tôi đã ngồi vào ghế và  được mô phỏng chuyến bay theo như nhân viên giới thiệu là y như thật, rồi cùng xem quy trình phóng tên lửa với đầy đủ âm thanh, máy tạo khói, không khí nóng như thật. Chúng tôi cùng vào bên trong tàu con thoi, chứng kiến cuộc sống, làm việc của các phi hành gia trong không gian, ăn uống, tắm rửa, nghiên cứu khoa học như thế nào, chiêm ngưỡng tên lửa thật, các modun chỉ huy về đào tạo, về máy móc cho các phi hành gia... Ra khỏi trung tâm, chúng tôi không quên ghé cửa hàng quà tặng, mua một chiếc bánh sandwich kem đá khô, ăn thử món ăn vặt thông thường của các phi hành gia trong không gian. 

Khu bảo tàng Houston với nhiều kiệt tác nghệ thuật

Có tất cả 19 bảo tàng nằm trong khu vực xinh đẹp này, phần lớn trong số này là miễn phí cho công chúng tham quan. Trong đó được biết có một số bảo tàng nổi bật như Bảo tàng Mỹ thuật, Bảo tàng Khoa học tự nhiên, Bảo tàng nghệ thuật đương đại, Bảo tàng Holocaust, nơi bộ sưu tập Menil. 

Với kiến trúc ấn tượng, cùng với vô số các kiệt tác của các danh họa thế giới. Bảo tàng Mỹ thuật Houston là một trong những bảo tàng lớn nhất tại Mỹ. Nơi đây có 62.000 tác phẩm nghệ thuật đa dạng, của hầu hết mọi châu lục và các thời đại, từ cổ đại đến hiện đại, là kiệt tác của các bậc thầy như: John Singer Sargent, Henri Matisse, đến các họa sĩ Scandinavia, được bố trí trong nhiều tòa nhà của khu bảo tàng, nơi đây là một khu phức hợp văn hóa lớn nhất ở vùng Tây Nam.

Bắt đầu bước vào chúng tôi đã có cái cảm giác khá lạ lẫm bởi kiến trúc độc đáo của nó, với những mảng tường kính qua vườn điêu khắc được nghệ sỹ, kiến trúc sư nổi tiếng người Mỹ gốc Nhật IsamaNoquchi thiết kế. Bắt gặp các tác phẩm điêu khắc nổi tiếng của Matisse và AuqusteRodin... rồi qua một đường hầm nối các phòng trưng bày, bắt gặp những bộ sưu tập hội họa, điêu khắc, các kiệt tác của châu Âu trong đó có những tác phẩm trưng bày ở Paris. 

Ở một phòng trưng bày khác, lại có những kiệt tác của thế kỷ XX và XXI, cùng với các bộ sưu tập của bảo tàng từ Nam Mỹ, châu Á và châu Phi với những tác phẩm vô giá. Khu vực này còn có nhiều di vật, tác phẩm điêu khắc và trạm trổ tinh xảo bằng vàng thật rất ấn tượng. Nó được mệnh danh là bộ sưu tập lớn nhất của loại hình này trên thế giới. 

Được biết đây còn là nơi tổ chức nhiều triển lãm quốc tế, thu hút hàng loạt các tác phẩm của Picasso gửi trực tiếp từ bảo tàng ở New York, bộ sưu tập chân dung của Tây Ban Nha, các kiệt tác của Parado trên website của bảo tàng luôn có lịch các buổi triển lãm nằm ngoài bảo tàng: Bộ sưu tập Bayou Bend và vườn nhà Rienzi, cả hai đều cách khu khuôn viên này 8km, đó là những tác phẩm nghệ thuật trang trí và các tác phẩm của châu Mỹ, châu Âu nằm trong bộ sưu tập chính của bảo tàng này.

Tác giả bài viết cùng với đại diện kiều bào ở Texas

Thăm vườn thú Houston 

Cảm giác đầu tiên về một môi trường sống lý tưởng cho các loài động vật đến với tất cả chúng tôi khi đến đây. Với diện tích 22ha, là nơi sinh sống của hơn 6.000 loài động vật quý hiếm, nổi bật là các loài tê giác, rồng komodo, cá sấu trắng, báo đốm Mỹ, gấu xám và hươu cao cổ Masai chỉ có ở rừng châu Phi. Vì không có nhiều thời gian nên chúng tôi chỉ lựa chọn một vài khu chính ghé thăm, còn lại chúng tôi chỉ xem trên mô hình và tìm hiểu qua những người quản lý. Xem vài trò biểu diễn chuyên nghiệp, những bài huấn luyện đẳng cấp do các huấn luyện viên thực hiện với cá heo, sư tử hay cá sấu trắng... chúng tôi cũng mua một vài gói thức ăn cho hươu cao cổ ăn, checkin một số kiểu ảnh với các chú hươu cao cổ duyên dáng, chúng không hề nhút nhát khi ăn rau diếp ngay trên tay chúng tôi.

Khu vực bò sát trong nhà với nhiều loài vật kì dị mà lần đầu chúng tôi nhìn thấy, rồi ghé khu vực thủy cung có công viên vui chơi trong nước, rồi bể chèo xuồng và cầu trượt. Ngoài ra còn có phòng chiếu phim 4D với những hiệu ứng đặc biệt, như bong bóng sương mù và núi thơm, trăng, gió... Giống như một số công viên ở Nha Trang. Tuy nhiên ở Mỹ hiện đại và đồ sộ hơn rất nhiều lần.

Khám phá nghệ thuật đường phố Houston

Là một loại hình nghệ thuật chưa được công chúng biết đến nhiều. Thậm chí thường bị bỏ qua, nhưng nghệ thuật đường phố ở Houston, hay những gì mà nhiều người biết đến là Graffiti, nổi bật với một số tên tuổi hàng đầu của giới nghệ thuật đường phố khắp nước Mỹ và trên thế giới như: COFE2 và GONZO247 của Houston những bức tranh tường đầy màu sắc, tô điểm cho những không gian lớn khác nhau trong thành phố. Nó còn có giá trị xứng đáng để thu hút người ta dành thời gian chiêm ngưỡng nó. 

Người được coi là phụ trách của nghệ thuật đường phố Houston là một nghệ sĩ lôi cuốn được công chúng gọi là GONZO 247, ông là nghệ sĩ đường phố nổi tiếng nhất của thành phố, là tác giả bức tranh tường khổng lồ “Houston được truyền cảm hứng”. Ở góc phố Travis và Preston..., cùng nhiều công trình tranh tường khác nhỏ hơn nằm rải rác trên các tuyến phố.

Sở dĩ được gọi là thành phố của nghệ thuật giải trí Houston bởi sở hữu nhiều công ty chuyên nghiệp về mọi loại hình như: Nhà hát lớn Houston, dàn nhạc giao hưởng Houston, đoàn ballet Houston, sân khấu Alley, được công chúng biết đến nhiều trong nghệ thuật biểu diễn và thị giác. Ở đây có những sân khấu lớn lên đến hơn 3000 chỗ ngồi, cùng với hệ thống trang thiết bị âm thanh hiện đại. Hàng năm thành phố này đón tiếp hàng triệu du khách tham quan, thưởng thức các loại hình nghệ thuật, gặp gỡ những thần tượng trong lòng người hâm mộ...

Bữa chiều sớm hơn mọi khi. Tổng lãnh sự  chiêu đãi đoàn ở một nhà hàng khá sang trọng. Có các món ăn truyền thống từ Việt Nam đến Mỹ Latinh, châu Á, Mexico và cả đặc sản địa phương. Mọi người cùng trò chuyện giao lưu, hát và cùng đọc thơ, kể chuyện tiếu lâm... Trưởng đoàn và Tổng lãnh sự còn yêu cầu tôi đọc tặng mỗi bạn nữ ở cơ quan lãnh sự một bài thơ, may mắn tôi nhớ đủ 4 bài, đọc tặng cho cả 4 bạn và lại rất hợp với từng bạn. Rồi chúng tôi khẩn trương rời khỏi nhà hàng, di chuyển đến sân bay để kịp đến California như đã định. Nước Mỹ thuật rộng lớn, chỉ một tiểu bang lớn cũng có diện tích gấp 3 lần nhiều quốc gia. Thế nên đi từ bang này sang bang kia chủ yếu phải đi máy bay. Trong phòng chờ sân bay, chúng tôi tranh thủ trò chuyện thêm với Tổng lãnh sự về những điều đặc biệt ở Texas. 

Tại sao người ta nói câu “Mọi thứ lớn hơn tại Texas?”, Texas nổi tiếng với chính trị và văn hóa độc lập, là một trong những tiểu bang rộng lớn và giàu có nhất Hoa Kỳ. Ngoài ra vùng đất này cũng nổi tiếng với những điều kỳ thú, độc đáo như: tiểu Bang Texas hay còn được gọi là “Ngôi sao cô đơn”, bởi nơi đây từng là một quốc gia độc lập có tên là Texasia từ 1836 – 1845. Texas có trữ lượng dầu thô lên đến 10 tỷ thùng, chiếm gần 1/3 trữ lượng của nước Mỹ, đủ để lấp đầy hơn 1.450 tòa nhà Empire State tòa nhà cao nhất ở New York.

Texas có sân vận động bóng đá trung học đắt nhất Hoa Kỳ, sân Eagle có chi phí xây dựng lên đến 60 triệu USD.

Texas có hệ thống điện lưới riêng; dắt nhầm gia súc và vẽ lên bò là vi phạm pháp luật; đứng khi uống bia được coi là bất hợp pháp. Ở Texas các cặp đôi chỉ cần thông báo công khai 3 lần, rằng họ đã là vợ chồng thì coi như đã kết hôn hợp pháp. Ở Texas có đủ súng máy đã đăng ký, để trang bị cho mọi sinh viên theo học tại trường đại học danh tiếng Harvard và Dartmouth.

Tiểu bang này có số bò chăn nuôi nhiều đến mức mà chỉ dân số của 4 bang là: California, New York, Florida và Texas mới lớn hơn số bò của Texas. Texas có đoạn đường dài 65km nối Austin và SanAntonio, có giới hạn tốc độ là 139km/h, được ghi là nơi có tốc độ  giới hạn cao nhất nước Mỹ. Nơi đây rất “miệt thị” Chính phủ ngoài bang, có tư tưởng nhìn Chính phủ Liên bang như “kẻ xâm lược”. Texas đã từng có 40 lần kiện Chính phủ Mỹ - Washington DC trong suốt 13 năm. Ở Texas trẻ con để tóc vuốt chỏm ở đỉnh đầu bị cấm, ở Texas ngựa được xem là một phương tiện giao thông, vì vậy khi cưỡi ngựa vào đêm tối phải có đèn ở đuôi ngựa.

Texas sở hữu nhiều vùng đất rộng lớn. Chính phủ Liên bang muốn đầu tư xây dựng công viên, hay công trình gì đều phải xin phép tiểu bang...

Đỗ Ngọc Dũng

Thành phố của văn chương, nghệ thuật

Sau nhiều giờ bay và transit tại Dubai chúng tôi đã đặt chân đến Edinburgh, xứ sở Vương quốc Scotland. Edinburgh cuối chiều...