Đôi điều về cuốn sách: "Bí mật tuổi trăng tròn"

Ban đầu nhìn vào tựa đề, tôi nghĩ đến Nói với tuổi hai mươi của thầy Thích Nhất Hạnh, và tranh bìa lại chợt liên tưởng đến Bí mật sức mạnh tuổi vị thành niên (The Secret to Teen Power) về các chủ đề thuộc lứa tuổi này. Nhưng không, đây là cuốn khảo sát những tác phẩm văn xuôi thiếu nhi từ thế kỷ hai mươi đến thời điểm hiện tại về phương diện xúc cảm giới tính - thể hiện qua những rung động đầu đời. Hẳn vì vấn đề ít nhiều thuộc vùng “nhạy cảm” nên Nxb ghi là dành cho lứa tuổi 13+. 

Mỗi thời kỳ của đất nước, trẻ em và người lớn được trải nghiệm cuộc sống theo cách khác nhau. Văn hoá đọc từ gia đình đến nhà trường, từ trẻ con đến người lớn dường như là chủ đề khá được quan tâm. Với thời đại công nghệ thông tin thì việc đọc như thế nào và đọc gì càng cần được chọn lọc. Chữ và chữ, chữ lướt qua điện thoại, máy tính, chữ tràn ngập facebook, chữ rót ra từ những trang thơ tình, tin nhắn, báo cáo khoa học, hướng dẫn, giải thích, lý giải, lập luận. Đọc chữ của người quen hay đọc chữ của người nổi tiếng, đọc để giải trí hay làm giàu kiến thức.  Văn hoá đọc của bạn, con cái, người thân, gia đình, thì sao? Suy nghĩ một tí xem nhé. Bạn và họ thuộc tuýp người nào? Tập trung vào yoga thể dục, thức ăn, môi trường, văn nghệ, thẩm mỹ, làm đẹp, khoa học, thời cuộc, báo chí, mỹ thuật, lướt facebook? Có người biến đọc sách và những sở thích, điều họ quan tâm thành thói quen, tận hưởng, đắm chìm, thương yêu sầu nhớ, tưởng tượng, đúc kết, thực hành. Có người chỉ lo cơm áo gạo tiền, xây đắp các mối quan hệ, không đọc viết gì nhưng xem, chơi game, nghe nhạc và không có mối quan tâm nào cụ thể. 

Dù bạn là ai, trẻ con hay người lớn, làm công việc gì, giàu hay nghèo, vô tư hay thâm trầm, thuộc tuýp người nào, sở thích gì đi nữa, bản thân bạn là một tâm hồn, một đoá hoa hướng dương, một mặt trời rạng ngời toả sáng. Bạn đầy sắc màu theo hướng riêng của mình, và luôn là một cá thể đặc biệt, hãy nhớ điều đó. Thật ra tôi nói như thế cũng an ủi và động viên tôi và cả bản thân bạn nữa đấy. Tôi an ủi động viên bởi chúng ta dù sao cũng chỉ là một người bình thường, bận rộn cơm áo gạo tiền. Chúng ta đều ý thức về một sự hạn hẹp mặt nào đó, chúng ta biết giới hạn của bản thân dù rằng chúng ta luôn muốn hướng đến những điều tốt đẹp nhất.  

Bạn đừng lo lắng quá nếu mình bỏ lỡ một cơ hội, ăn uống ngủ nghỉ sinh hoạt thiếu khoa học, không có một tri kỷ, chưa từng đọc một cuốn sách hay, và chưa kịp nói lời tử tế hoặc ngợi khen ai đó, đừng lo lắng, duyên lành sẽ đến một sớm mai. Cái duyên ấy một ngày nắng đẹp đã đến với tôi. Nhà văn Ngô Thảo đưa tập sách này và bảo tôi đọc cho vui, đúng lúc đang được nghỉ hai tuần chẳng đi du lịch hay đi đâu được trong những ngày bệnh dịch. 

Và tôi đọc tập sách này, nhiều chữ lắm, nhưng đọc vì được người quen giới thiệu và vì sách viết cho tuổi trăng non, khảo sát một phương diện còn ít được chú ý, là những xúc cảm giới tính, nhất là nhửng rung động đầu đời của tuổi mới lớn qua những thời kỳ lịch sử khác nhau, viết bởi một tiến sĩ - phó khoa giáo dục mầm non trường Đại học Sư phạm Huế, ngành tôi chuyên và yêu thích. Nhưng, tôi đã bị cuốn hút vào đó, tôi muốn bạn cùng thưởng thức nó. Vì sao? 

Tác giả của chúng ta lại là một cô gái trẻ, rất trẻ, rất xinh, có một vị trí công việc đáng ngưỡng mộ. Một cô giáo tiến sĩ với tâm hồn mộng mơ, được nuôi dưỡng bằng những trang sách và lớn lên với những tác phẩm văn học trong nước và thế giới viết cho lứa tuổi của cô. Sau bao năm xa đất nước, tôi nhận ra rằng thế hệ trẻ bây giờ có đầy đủ cơ hội, dinh dưỡng, điều kiện và tố chất để có thể phát triển toàn diện từ thể chất đến tinh thần, từ sức lực đến trí lực. Cô gái ấy, đã cày bừa trên cánh đồng chữ, đã vất vả chắt lọc, phân loại, sắp xếp, phân tích, phát minh, tìm ra hướng chủ đạo và giáo dục trong các tác phẩm chọn lọc; cho bạn, cho tôi và con cái của chúng  ta. Tôi không biết cô ấy đã lớn lên như thế nào, nhưng tôi có thể hình dung cô nâng niu từng cuốn sách và ngấu nghiến chúng ra sao. Chắc chắn là cô đọc nhiều và xuất thân từ một gia đình có văn hoá đọc cao. Tôi cảm thông cho bạn và tôi vì mình không được như thế nhưng con cái chúng ta biết đâu có thể đi đúng hướng và thành công như cô ấy.

Bởi vì bạn là người lớn và là người Việt. Trong quá trình trưởng thành, bạn đã nghe về tác giả này tác phẩm kia, phim này vở kịch nọ. Bạn đã từng trải qua một tuổi thơ dịu dàng hay dữ dội, bình yên hay nhiều sóng gió. Nếu may mắn, bạn được đọc nhiều nghe nhiều xem nhiều và vì bạn lớn lên cùng thời kỳ với các tác phẩm ấy, những truyện ngắn truyện dài dành cho tuổi mới lớn. Nếu không may, bạn chỉ nghe mà chẳng bao giờ đọc gì cả, nhưng ít ra ‘Tôi Thấy Hoa Vàng Trên Cỏ Xanh”và Nguyễn Nhật Ánh đối với bạn nghe cũng quen quen đúng không? Và nếu bạn chẳng đọc gì thì tập sách này sẽ giúp bạn hướng cho con mình và những bạn trẻ xung quanh có một cái nhìn tổng quát về nên đọc gì và kho tàng văn học Việt dành cho trẻ em là không ít. Chắc chắn bạn sẽ tìm thấy mình và tuổi thơ của mình trong tập sách này, bạn sẽ cười khùng khục hay rơm rớm nước mắt, bạn sẽ cảm thông, rộng lượng hơn, yêu môi trường và quan tâm đến con trẻ. 

Nếu bạn có rất nhiều sách, không nhiều lắm và thậm chí chẳng có cuốn nào thì bạn lại càng cần phải có cuốn này. Tập sách ra đời 2018, không biết đã vào tay những ai và những ai đã thật sự đọc nó nhưng tôi ngạc nhiên vì nó không được đề cập đến nhiều lắm, bốn năm bài báo trên mạng vẫn chưa đủ cho sự quảng bá đáng có (Cũng khó vì sách nhiều quá). Một số vấn đề chính được đề cập như: xúc cảm giới tính trẻ nhìn từ góc nhìn Tâm lý học và Phân tâm học, bức tranh nhiều mảnh ghép của văn xuôi thiếu nhi hiện đại qua nhiều giai đoạn, nghệ thuật biểu đạt cảm xúc, không gian nghệ thuật, diễn ngôn nghệ thuật, những thông điệp đa tầm, những điều kỳ diệu, định hướng ý nghĩa. Nghe có vẻ khô khan kiểu như sách dạy làm người. Nhưng không phải thế đâu nhé. 

Cuốn sách này không thể không hay. Theo hướng đưa ra đề tài, tác giả đưa ra nhiều dẫn dắt, ví dụ, trích đoạn, kiểu đỉnh của đỉnh, bao nhiêu tinh hoa của nhiều người được tập trung lại, như một lễ hội mà khách mời toàn những bậc cao nhân, bạn được lắng nghe những câu chuyện về tuổi hoa niên với biết bao tình huống và nội tâm nhân vật khác nhau và theo nhiều tầng nhiều lớp. Bạn không cần phải đọc tất cả, nhưng bạn có thể dùng những cây bút màu ghi chú, đánh dấu vào trang sách những chỗ bạn cho là cần thiết. Nếu bạn tinh ý, thì tập sách này không chỉ là một chuyên luận khảo sát từ nhiều hệ quy chiếu về cách thể hiện cảm xúc giới tính của tuổi mới lớn của nhiều nhà văn thuộc nhiều vùng miền và hoàn cảnh , thời gian khác nhau, mà gần như là một cuốn từ điển để bạn tham khảo văn học thiếu nhi qua các thời kỳ bởi các tác giả chọn lọc, chứ không phải là một câu chuyện đọc xong bỏ xuống.Người đọc gặp ở đây cuộc họp mặt của các tác giả viết cho thiếu nhi đông đảo qua hơn một thế kỷ với nhiều biến động của lịch sử, đặc biệt đây là vùng mà các tác giả đô thị miền Nam trước 1975 sớm được hòa đồng với văn học cả nước sau ngày thống nhất.Không chỉ thế, trong ý muốn thiết lập mối quan hệ tác phẩm văn học thiếu nhi, với nhà văn, và đối tượng tiếp nhận: trẻ con và người lớn, tác giả còn gợi ý , mở hướng cho các nhà văn trong tiếp cận  và thể hiện những biến đổi tâm sinh lý của lớp tuổi mới lớn trong thời kỳ hiện đại. 

Từ công trình nhỏ nhưng khá dày công này, tôi đoán rằng tác giả sẽ liên tục cập nhật, bổ sung, mở rộng đề tài, để có thể trở thành một nhà nghiên cứu chuyên sâu về văn học thiếu nhi, một địa bàn mà số lượng đầu sách ngày càng nhiều, nhưng những người để tâm theo dõi phê bình không nhiều, nghiên cứu lại càng hiếm hơn.  

Tôi cảm thấy vô cùng tự hào và hạnh phúc, vì là người Việt. Tôi tự hào về lớp trẻ ngày nay như cô giáo tiến sĩ Thanh Tâm ( Chắc vì nhiều người trùng tên, nên phải lấy bút danh Thanh Tâm Nguyễn ) và cả một thế hệ trẻ năng động, sáng tạo và giỏi giang hơn bao giờ hết. Tôi tự hào về sự vận hành của đất nước tôi, dù còn nhiều bất cập nhưng khi đi xa bạn mới cảm nhận được đất nước nhỏ bé với số dân đông ngần ấy, đã kiên cường như thế nào, đã yêu thích văn học ra sao và văn hoá đọc cũng không thua gì đất nước phát triển khác. Đôi khi tôi tự thầm thì:  

Một chút ý kiến cá nhân, nhưng cái chính là tôi muốn bạn đọc nó, có trong tay, để xem qua, để ý thức về việc đọc sách và hướng cho con trẻ, một lứa tuổi nhạy cảm dễ lạc hướng sai đường. Và tôi cũng muốn cảm ơn người đã đưa tôi đến với tập sách này cũng như thể hiện sự ngưỡng mộ yêu mến dành cho tác giả.