3 kiểu khen này là "lời độc" làm tổn thương trẻ, 99% bố mẹ từng làm điều thứ 3

Thí nghiệm của giáo sư tâm lý học Carol Dweck cho thấy, bố mẹ khen ''Con thông minh" ''Con giỏi quá'' có thể phá hủy tư duy phát triển.

"Con thật tuyệt vời" đang âm thầm làm tổn thương trẻ. Giáo sư Brummelman Đại học Amsterdam cũng tiến hành một thí nghiệm, khi bố mẹ nói với đứa trẻ có lòng tự trọng thấp rằng "Con vẽ đẹp hơn tất cả những bạn khác", trẻ sẽ trở nên lo lắng hơn - "Lần sau con vẽ không đẹp thì sao?" Lời khen càng cường điệu, trẻ càng sợ thất bại.

Điều này giống như việc bơm một quả bóng bay, nhưng quên rằng một ngày nào đó nó sẽ nổ tung. Thông thường bố mẹ nghĩ rằng "Lời khen = sự tự tin", nhưng tâm lý học đã chứng minh, lời khen sai lầm giống như một viên đạn phủ đường, ngọt ngào trong ngắn hạn, nhưng cay đắng dài hạn.

Lời khen ngợi kiểu này sẽ khiến trẻ "nghiện" học tập chăm chỉ

Đổi "Con thật tuyệt vời" thành "Mẹ thấy..."

Nghiên cứu cho thấy lời khen cụ thể, nêu rõ lý do trẻ được khen, giúp trẻ tham gia nhiều hơn vào việc học, tăng sự tham gia trong lớp học, giảm hành vi gây rối và tập trung hơn vào việc hoàn thành nhiệm vụ, kích hoạt "mạch nỗ lực" trong não trẻ.

Lời khen cụ thể tốt nhất là sự đánh giá cao chân thành xuất phát tự nhiên từ trái tim.

Ví dụ:

“Con nhảy đẹp quá!”

Khen đúng: "Lúc nãy khi con xoay người, đầu gối thẳng và tiếp đất nhẹ nhàng, đây có phải là kết quả của việc luyện tập nửa tiếng mỗi ngày không?"

Khi trẻ nghe được những chi tiết, trẻ sẽ nghĩ: "Nỗ lực của mình đã được ghi nhận!" Sự công nhận này mạnh hơn gấp 100 lần so với một lời khen chung chung. 

Khen ngợi sự chăm chỉ, không phải tài năng

Thí nghiệm của Dweck: Hai nhóm trẻ đang giải các bài toán, một nhóm được khen là "thông minh" và nhóm còn lại được khen là "chăm chỉ". "Nhóm thông minh" bỏ cuộc khi gặp phải một bài toán khó, trong khi "nhóm chăm chỉ" ngày càng trở nên can đảm hơn, vì không phải lo lắng mất đi danh hiệu "thông minh".

Khi trẻ em được khen ngợi vì những nỗ lực, điều đó thúc đẩy tiếp tục cố gắng, thử thách và vượt qua khó khăn. Khi trẻ được khen ngợi vì trí thông minh hoặc tài năng thiên bẩm, có thể tránh cố gắng vì lo lắng rằng mình không thông minh hoặc không có khả năng như người khác nghĩ.

Hãy thử những cụm từ sau:

"Con đã chủ động viết lại bản thảo bài luận ba lần. Thái độ không bao giờ bỏ cuộc như vậy thật tuyệt!"

“Mặc dù câu đố rất khó, nhưng con đã thử bảy phương pháp và cuối cùng đã thành công! Đây chính là tinh thần của một nhà khoa học.”

Vui mừng vì tiến bộ, không phải kết quả

Thật thú vị khi thấy trẻ giành được giải thưởng hoặc đạt điểm cao trong kỳ thi, nhưng đừng quên công sức bỏ ra để đạt được kết quả đó. Thành công là kết quả của phẩm chất hay kỹ năng? Bố mẹ có thể khen ngợi trẻ vì nỗ đã bỏ ra cho mục tiêu của mình, nhưng cũng nên ghi nhận những gì trẻ đã đạt được cho đến nay.

Tiến bộ là phần thưởng tốt nhất. Các chuyên gia ví điều này như leo núi, nếu nhìn chằm chằm vào đỉnh núi sẽ khiến đôi chân bạn yếu đi, nhưng đếm "300 bước đã leo" sẽ khiến bạn tràn đầy hy vọng.

Hãy cẩn thận! 3 kiểu khen ngợi này đang nuôi dưỡng đứa trẻ có "trái tim thủy tinh"

Lời khen so sánh 

"Em là người thông minh nhất lớp!" "Lớp chúng ta sẽ không thể giành chức vô địch nếu không có em!" - Những lời này sẽ khiến trẻ cảm thấy: Giá trị của mình phụ thuộc vào việc đánh bại người khác.

Cách tiếp cận đúng: "Hôm nay em đã chủ động giúp bạn A giải câu hỏi. Cô rất vui khi em hòa đồng với các bạn!" (Tập trung vào hành vi hơn là thứ hạng)

Mặc dù so sánh đôi khi có thể thúc đẩy trẻ, nhưng cũng dễ phản tác dụng. Những so sánh như vậy gợi ý với trẻ rằng chỉ xứng đáng được khen ngợi khi luôn dẫn đầu. Nghiên cứu cho thấy rằng khi trẻ được khen ngợi thông qua so sánh, sẽ mất động lực khi lợi thế cạnh tranh giảm đi.

Kiểu khen ngợi này cũng gửi thông điệp đến trẻ rằng, mục tiêu là đánh bại những đứa trẻ khác, thay vì trau dồi kỹ năng hoặc đóng góp vào hoạt động nhóm.

Khi trẻ em dồi kỹ năng hoặc hoàn thành nhiệm vụ, điều thực sự nên làm là nhìn vào bên trong để phát triển bản thân (hoặc vươn ra bên ngoài và hợp tác với người khác).

Dự đoán quá mức về tương lai

“Con rất có năng khiếu, tương lai chắc chắn sẽ trở thành nhà khoa học!” - Nếu trẻ thất bại, sẽ tự nghi ngờ rằng “Mình không phù hợp với nghề này”.

Thay thế bằng: "Con vừa dành nửa giờ để xem kiến ​​di chuyển tổ của chúng. Tập trung như thế này khiến mọi thứ trở nên thú vị!"

Sự cường điệu về mặt cảm xúc

"Đây là bức tranh đẹp nhất mà mẹ từng thấy, giống như Picasso tái sinh vậy!" - Trẻ sẽ nghĩ: "Mẹ có nói dối con không?"

Vì vậy, hãy hạn chế cường điệu về cảm xúc trong lời khen.  mạnh của sự thật mạnh mẽ hơn:

Mẹ có thể thay bằng "Bầu trời xanh trong bức tranh này làm mẹ nhớ đến cảnh hoàng hôn trên biển. Con nghĩ ra tông màu này như thế nào?"

Lời khen ngợi không phải là một câu thần chú, mà là ánh sáng chiếu vào trái tim đứa trẻ.

- Không phải “Con hoàn hảo”, mà là “Mẹ thấy mọi nỗ lực của con”.

- Không phải “Con sinh ra đã thông minh”, mà là “Sự kiên trì của con thật đáng ngưỡng mộ”.

- Không phải “Con tốt hơn người khác”, mà là “Con tốt hơn chính mình ngày hôm qua”.

Lời khen chân thành sẽ tạo ra bên trong trẻ niềm tin rằng, sự phát triển quan trọng hơn kết quả và quá trình quý giá hơn tài năng.