Bố mẹ gọn gàng hay bừa bộn dạy con thông minh hơn? Câu trả lời khác với những gì chúng ta nghĩ

Mới đây, trên một diễn đàn về gia đình có bài đăng với câu hỏi "Bạn nghĩ một gia đình gọn gàng hay bừa bộn có nhiều khả năng nuôi dạy con thông minh hơn?" Thoạt nhìn với câu hỏi này, hầu hết chúng ta sẽ chọn đáp án đầu tiên.

Bởi ngôi nhà gọn gàng và sạch sẽ thường mang lại trải nghiệm sống thoải mái và dễ chịu. Tuy nhiên, theo phát hiện từ một nghiên cứu, những gia đình với sự lộn xộn vừa phải thường có khả năng nuôi dạy trẻ thông minh và xuất sắc.

Vậy điều này diễn ra như thế nào? Trên thực tế, có 3 lý do đằng sau đó, nhưng nhiều bố mẹ dễ dàng bỏ qua.

Lộn xộn vừa phải là nơi ươm mầm cho sự sáng tạo

Trẻ em luôn có thể nghĩ ra đủ loại trò tinh quái trong một môi trường bừa bộn. 

Ví dụ, một chồng báo cũ có thể được gấp thành đủ loại đồ vật nhỏ kỳ lạ, hay vài chai nhựa được xây thành một lâu đài. Ngay cả bụi ở các góc phòng và bức tường trắng cũng có thể trở thành "vật liệu" cho trí tưởng tượng phong phú của trẻ.

Trên thực tế, điều này không phải là ngẫu nhiên mà có cơ sở khoa học. Nghiên cứu theo dõi "Môi trường gia đình và sự phát triển của trẻ em" của Đại học Minnesota kéo dài 20 năm phát hiện, trẻ em lớn lên trong những ngôi nhà bừa bộn vừa phải đạt điểm cao hơn 37% trong các bài kiểm tra về khả năng sáng tạo.

"Hiệu ứng nhầm lẫn" trong tâm lý học cũng chỉ ra, khi môi trường không được sắp xếp chặt chẽ, não bộ của trẻ sẽ có xu hướng "suy nghĩ phân kỳ". Trẻ cần chủ động quan sát, liên tưởng và thử nghiệm nhiều khả năng khác nhau. Chính sự khám phá vô định này là chìa khóa cho sự nảy nở của sáng tạo.

Ngược lại, nếu một ngôi nhà quá gọn gàng và sạch sẽ thì thực chất đang được quản lý theo cách "vô trùng". Đồng thời, phương pháp này còn quản lý và kiểm soát hành vi của trẻ. Giống như trẻ dọn dẹp phòng cẩn thận mỗi ngày, cố gắng đảm bảo phòng sạch sẽ.

Trong trường hợp này, cảm giác về trật tự sẽ tăng lên một cách vô hình, và tính tự chủ, mong muốn khám phá, sáng tạo dễ bị kìm hãm. Theo thời gian, tư duy của trẻ bị định hình bởi quy tắc "phải làm điều này" và dần mất đi khả năng tạo ra trật tự từ sự hỗn loạn.

Lộn xộn vừa phải là nơi ươm mầm cho sự sáng tạo.

Môi trường bừa bộn là nơi rèn luyện tư duy logic

Nếu trẻ luôn sống trong môi trường bừa bộn, liệu có học được cách dọn dẹp không?

Thực tế, quá trình phát triển trí thông minh không chỉ là tuân theo các quy tắc, mà tìm ra các khuôn mẫu trong sự hỗn loạn và chủ động tạo ra trật tự.

Lý thuyết phát triển nhận thức của nhà tâm lý học phát triển Piaget nêu rằng, trẻ từ 2 đến 7 tuổi đang ở giai đoạn tiền vận hành. Hiểu đơn giản, trẻ cần hiểu được logic của thế giới thông qua các hoạt động cụ thể.

Nếu trẻ luôn được bố mẹ "dọn dẹp cho" sẽ khó có cơ hội thực hành và học logic sắp xếp. 

Vì vậy, khi ngôi nhà ở trạng thái "bán hỗn loạn", trẻ sẽ chủ động nghĩ rằng "Đồ chơi nào luôn được chơi cùng nhau?" "Có thể xếp chúng lại với nhau được không?" "Hoặc có nên sắp xếp truyện tranh theo kích thước không?"

Môi trường bừa bộn là nơi rèn luyện tư duy logic.

Các nhà nghiên cứu Đại học Amsterdam ở Hà Lan tiến hành một thí nghiệm, họ yêu cầu hai nhóm trẻ từ 3-5 tuổi sống trong những môi trường khác nhau.

Một nhóm giữ mọi thứ hoàn toàn gọn gàng, trong khi nhóm còn lại cho phép sự bừa bộn vừa phải. Một tháng sau, kết quả cho thấy, những trẻ trong nhóm bừa bộn vừa phải có khả năng phân loại tốt, sẵn sàng giải quyết vấn đề theo tổ chức và có kỹ năng tư duy logic mạnh hơn.

Điều này cho thấy, sự bừa bộn ở nhà là điểm khởi đầu để trẻ thực hành chuyển từ hỗn loạn sang trật tự. Ví dụ, trong quá trình tìm kiếm đồ chơi và phân loại sách tranh, trẻ lặng lẽ học cách tóm tắt, so sánh và giải quyết vấn đề.

Đồng thời, trong quá trình thực hành và khám phá này, não bộ sẽ nhận được các mức độ kích thích khác nhau, thúc đẩy mạnh mẽ sự phát triển tiềm năng và trí thông minh. Và đây chính là cốt lõi hỗ trợ cho việc cải thiện trí thông minh.

“Hỗn loạn không hoàn hảo”: Tạo ra nguồn năng lượng tiềm ẩn của an ninh

Nhiều người nhận định rằng nếu nhà cửa quá bừa bộn, trẻ dễ trở nên "hư hỏng". Trên thực tế, đây có thể là sự hiểu lầm.

Nghiên cứu tâm lý cho thấy, ngôi nhà quá ngăn nắp có thể khiến trẻ rơi vào tình trạng "lo lắng về sự hoàn hảo", từ đó dễ hình thành tâm lý nổi loạn.

Nghiên cứu "Căng thẳng gia đình và hành vi của trẻ" tại Đại học California, Berkeley đã theo dõi 500 gia đình và phát hiện, trong những gia đình mà bàn học phải sạch sẽ, đồ chơi không được phép mang ra phòng khách, thậm chí cả vỏ bọc ghế sofa cũng không được nhăn, khả năng trẻ phát triển theo khuynh hướng ám ảnh cưỡng chế cao gấp 2,3 lần so với trẻ  trong những gia đình bình thường.

Lý do cho điều này là sự ngăn nắp quá mức về cơ bản phản ánh mong muốn kiểm soát của bố mẹ. Trẻ em thường vô thức nghĩ rằng nếu làm bẩn, bố mẹ sẽ không vui. Áp lực tiềm tàng này dần tiêu tốn năng lượng tâm lý và giảm đi cơ hội phát triển.

Ngược lại, một ngôi nhà hơi bừa bộn mang lại cảm giác thư giãn. Ví dụ, gối trên ghế sofa bị cong vênh, cốc nước trên bàn cà phê không được đặt thẳng, và thậm chí trẻ vẽ lên tường cũng không sao.

Cảm giác an toàn chính là "nhiên liệu tâm lý" giúp trẻ thông minh hơn.

Sự khoan dung và chấp nhận này sẽ khiến trẻ cảm thấy tự tin rằng, mình được thử nghiệm, mắc sai lầm và trưởng thành.

Cảm giác an toàn này chính là "nhiên liệu tâm lý" giúp trẻ thông minh hơn.

Theo thời gian, trẻ sẵn sàng thử thách những điều mới mẻ và dám đưa ra những ý tưởng khác biệt, vì được phép làm hỏng hoặc mắc lỗi để trưởng thành.

Tất nhiên, cần lưu ý rằng việc nhà cửa bừa bộn không phải là điều tốt. Xét cho cùng, một môi trường quá lộn xộn sẽ khiến trẻ thiếu ý thức về quy tắc và thậm chí ảnh hưởng đến khả năng tập trung. Do đó, cách nuôi dạy khôn ngoan chính là tìm ra sự hỗn loạn có trật tự.

Ví dụ, đặt ra các quy tắc cơ bản, hay tạo cho trẻ không gian để khám phá và vui chơi.

Bố mẹ biết cách kết hợp sự thư giãn và căng thẳng, cho phép trẻ tự do khám phá trong khi học cách tổ chức và tuân theo các quy tắc. Bằng cách này, não bộ trẻ được nuôi dưỡng tốt và có không gian rộng hơn để phát triển.