Bố mẹ kiệt sức bởi áp lực nuôi con tài giỏi, chuyên gia nói dạy kiểu này hiệu quả hơn

Trong xã hội hiện đại, việc nuôi dạy con trở thành một thách thức lớn đối với nhiều bậc phụ huynh. Áp lực từ nhiều phía không chỉ ảnh hưởng đến trẻ mà còn khiến bố mẹ cảm thấy kiệt sức. Nhu cầu nuôi dạy con cái trở thành những người tài giỏi, xuất sắc trong học tập và cuộc sống đã tạo ra một áp lực không nhỏ, dẫn đến những hệ lụy tâm lý cho cả gia đình.

Nhiều phụ huynh thường cảm thấy cần phải đầu tư nhiều thời gian và công sức vào việc học hành của con, từ các lớp học thêm đến những hoạt động ngoại khóa, nhằm giúp trẻ có nền tảng vững chắc cho tương lai. Việc lo lắng rằng nếu không làm như vậy, con sẽ bị tụt lại so với bạn bè.

Ảnh minh họa.

Khi rơi vào trường hợp này, nhiều trẻ cảm thấy không đủ khả năng để đáp ứng kỳ vọng, dẫn đến những cảm giác thấp thỏm, lo âu... Sự thiếu hụt trong việc kết nối cảm xúc giữa bố mẹ và con cái có thể tạo ra khoảng cách lớn trong mối quan hệ gia đình.

Tuy nhiên, nếu bố mẹ có thể thay đổi cách nhìn nhận và tiếp cận việc nuôi dạy con một cách linh hoạt và tích cực hơn, thì không chỉ trẻ em mà cả bậc phụ huynh sẽ có cơ hội phát triển khỏe mạnh và hạnh phúc hơn. Sự thành công không chỉ nằm ở thành tích học tập mà còn ở việc xây dựng những giá trị nhân văn và mối quan hệ gia đình bền chặt.

Để giảm bớt áp lực và kiệt sức, cần thiết phải có một cách tiếp cận cân bằng hơn trong việc nuôi dạy. Bố mẹ nên nhận thức rằng việc nuôi dạy trẻ không chỉ là về thành tích học tập mà còn bao gồm việc phát triển kỹ năng sống, sự tự tin và khả năng giao tiếp.

Về vấn đề này, chuyên gia tâm lý Quang Thị Mộng Chi đưa ra những phân tích, nhận định hữu ích, giúp bố mẹ giảm áp lực khi nuôi dạy, trẻ cũng được hỗ trợ tốt hơn về mặt tinh thần.

Vì sao dẫn đến tình trạng kiệt sức của bố mẹ trong việc nuôi dạy con cái trở nên tài giỏi? 

Tình trạng kiệt sức của bố mẹ trong việc nuôi dạy con cái trở nên tài giỏi là kết quả của nhiều nguyên nhân đan xen, bao gồm áp lực xã hội, kỳ vọng cá nhân quá cao, lịch trình dày đặc, thiếu sự hỗ trợ, và sự bỏ quên sức khỏe bản thân. Trong xã hội hiện đại, sự cạnh tranh gay gắt cùng áp lực từ mạng xã hội với những hình ảnh về các gia đình “hoàn hảo” khiến nhiều phụ huynh cảm thấy bắt buộc phải đầu tư toàn bộ thời gian, công sức để con cái không bị “tụt hậu.”

Thêm vào đó, kỳ vọng lớn lao về việc con cái phải thành công vượt trội và nỗi sợ thất bại càng làm tăng áp lực cho bố mẹ. Việc sắp xếp một lịch trình dày đặc với nhiều lớp học thêm, hoạt động ngoại khóa khiến bố mẹ không có thời gian nghỉ ngơi, nhất là khi phải cân bằng giữa công việc và chăm sóc con cái. 

Nhiều gia đình còn thiếu sự chia sẻ trách nhiệm giữa các thành viên hoặc sự hỗ trợ từ bạn bè, cộng đồng, khiến mọi gánh nặng đổ dồn lên một người, thường là mẹ. Đáng lo ngại hơn, bố mẹ thường bỏ qua sức khỏe tinh thần và thể chất của bản thân khi đặt nhu cầu của con cái lên hàng đầu. Ngoài ra, việc thiếu kiến thức về phương pháp giáo dục phù hợp và quản lý thời gian cũng dẫn đến cảm giác quá tải và mất phương hướng. 

Để giảm bớt tình trạng kiệt sức này, bố mẹ cần học cách ưu tiên sức khỏe bản thân, giảm kỳ vọng phi thực tế, tôn trọng khả năng và sở thích của con, đồng thời chia sẻ trách nhiệm với người khác và tái cân bằng cuộc sống gia đình. Việc tìm kiếm sự hỗ trợ từ giáo viên, chuyên gia, hoặc cộng đồng cũng là giải pháp hiệu quả giúp hành trình nuôi dạy con trở nên nhẹ nhàng và bền vững hơn.

Công nghệ và mạng xã hội có tác động gì trong việc gia tăng áp lực cho bố mẹ khi nuôi dạy con thời hiện đại? 

Công nghệ và mạng xã hội đã làm gia tăng đáng kể áp lực cho bố mẹ trong việc nuôi dạy con cái thời hiện đại, tạo ra nhiều thách thức cả về tinh thần lẫn thực tế. Trên mạng xã hội, hình ảnh về những gia đình “hoàn hảo,” những đứa trẻ “thần đồng,” và các phương pháp giáo dục được lý tưởng hóa liên tục xuất hiện, khiến bố mẹ cảm thấy mình chưa đủ tốt hoặc đang tụt lại phía sau.

Sự so sánh này trở thành một nguồn áp lực lớn, khi phụ huynh lo lắng rằng con mình phải đạt được thành tích tương đương hoặc thậm chí là vượt trội so với con của người khác để không bị “thua cuộc” trong xã hội.

Đồng thời, mạng xã hội và internet cung cấp lượng thông tin khổng lồ, nhưng không phải lúc nào cũng đáng tin cậy. Phụ huynh dễ bị “quá tải thông tin,” hoang mang trước những lời khuyên mâu thuẫn hoặc thậm chí áp dụng sai phương pháp nuôi dạy, dẫn đến mất thời gian, công sức và cảm giác thất vọng.

Bên cạnh đó, sự phát triển nhanh chóng của công nghệ trong đời sống trẻ em đặt thêm gánh nặng lên vai bố mẹ. Việc kiểm soát thời gian sử dụng thiết bị như điện thoại, máy tính bảng hay đảm bảo con tiếp cận nội dung phù hợp trở thành một nhiệm vụ khó khăn.

Áp lực phải trang bị cho con các kỹ năng công nghệ từ sớm, như lập trình, học trực tuyến, hay kỹ năng STEM, khiến nhiều gia đình phải đối mặt với căng thẳng về tài chính và thời gian.

Mạng xã hội cũng làm giảm không gian riêng tư, khi bố mẹ cảm thấy bị giám sát hoặc chịu sự phán xét từ cộng đồng về cách họ nuôi dạy con. Không chỉ vậy, nhiều phụ huynh còn chịu áp lực phải “khoe” thành tích của con trên mạng xã hội để phù hợp với chuẩn mực của xã hội hiện đại.Tóm lại, công nghệ và mạng xã hội vừa mang lại lợi ích vừa tạo thêm áp lực không nhỏ cho bố mẹ.

Để giảm thiểu những tác động tiêu cực, phụ huynh cần tiếp cận thông tin một cách có chọn lọc, tránh so sánh con cái với người khác và đặt kỳ vọng phù hợp với khả năng thực tế của con. Đồng thời, việc ưu tiên sự cân bằng trong đời sống gia đình và tập trung vào giá trị cốt lõi sẽ giúp bố mẹ giảm bớt gánh nặng tinh thần, tạo môi trường nuôi dạy lành mạnh hơn cho con cái.

Thay vì đặt mục tiêu dạy con tài giỏi, bố mẹ nên rèn giũa cho con kỹ năng, thói quen nào để có thể tự thân phấn đấu và phát triển? 

Thay vì đặt mục tiêu phải nuôi dạy con thành người tài giỏi theo tiêu chuẩn xã hội, bố mẹ nên tập trung rèn luyện cho con những kỹ năng và thói quen thiết thực để con tự thân phấn đấu và phát triển một cách toàn diện và bền vững. 

Trước hết, kỹ năng tự học là yếu tố quan trọng, giúp con biết cách tìm kiếm thông tin, phân tích, đánh giá và ứng dụng kiến thức vào thực tế. Bố mẹ nên khuyến khích con đặt câu hỏi, tự nghiên cứu, và khám phá những lĩnh vực mới thông qua việc đọc sách hoặc tham gia các trải nghiệm thực tế.

Bên cạnh đó, kỹ năng quản lý thời gian giúp con biết lập kế hoạch, sắp xếp công việc theo thứ tự ưu tiên và duy trì cân bằng giữa học tập, vui chơi và nghỉ ngơi, tránh tình trạng làm việc hoặc học tập quá tải.Khả năng thích nghi và giải quyết vấn đề cũng cần được xây dựng để con biết đối mặt với khó khăn, bình tĩnh phân tích tình huống, và tìm ra giải pháp phù hợp thay vì né tránh.

Một thói quen quan trọng khác là học cách chịu trách nhiệm với hành động và quyết định của mình, từ việc nhỏ như hoàn thành bài tập đúng hạn cho đến việc lớn như giải quyết xung đột với bạn bè. Kết hợp với điều này, bố mẹ nên giúp con phát triển tư duy tích cực, tập trung vào giải pháp thay vì phàn nàn, đồng thời rèn luyện sự kiên trì, không dễ dàng từ bỏ khi gặp thách thức, trở ngại.Kỹ năng giao tiếp và làm việc nhóm cũng đóng vai trò quan trọng trong việc giúp con xây dựng mối quan hệ lành mạnh.

Con cần học cách lắng nghe ý kiến của người khác, diễn đạt suy nghĩ của mình một cách rõ ràng và biết cách xử lý xung đột một cách khéo léo. Ngoài ra, kỹ năng tài chính cơ bản nên được rèn luyện từ sớm, giúp con hiểu giá trị của tiền bạc, biết tiết kiệm, chi tiêu hợp lý, và lập kế hoạch tài chính phù hợp cho những mục tiêu của mình.

Bố mẹ cũng cần giúp con phát triển thói quen chăm sóc sức khỏe cả về thể chất lẫn tinh thần, từ việc ăn uống lành mạnh, vận động thường xuyên đến việc quản lý cảm xúc và giải tỏa căng thẳng.Khả năng sáng tạo và sự tò mò là nền tảng để con khám phá và đổi mới. Bố mẹ nên tạo điều kiện để con thử nghiệm những ý tưởng mới, học cách nhìn nhận vấn đề từ nhiều góc độ và phát huy tư duy sáng tạo trong mọi lĩnh vực.

Cuối cùng, việc xây dựng giá trị đạo đức và lòng nhân ái sẽ giúp con trở thành một người trung thực, biết tôn trọng người khác, sẵn sàng giúp đỡ cộng đồng, và sống có mục đích. Những kỹ năng và thói quen này không chỉ giúp con tự lập mà còn tạo nền tảng để con tự tin đối mặt với mọi thử thách trong tương lai, trở thành phiên bản tốt nhất của chính mình.

Có những chiến lược nào mà bố mẹ áp dụng để giảm bớt áp lực, cảm thấy thoải mái hơn trong việc nuôi dạy con thành tài?

Để giảm bớt áp lực và cảm thấy thoải mái hơn trong việc nuôi dạy con, bố mẹ có thể áp dụng nhiều chiến lược hiệu quả. Trước tiên, cần tái định nghĩa “thành công” bằng cách tập trung vào quá trình học hỏi và phát triển của con thay vì chỉ quan tâm đến thành tích hay kết quả. Bố mẹ nên đóng vai trò là người đồng hành, lắng nghe và tôn trọng cảm xúc, ý kiến của con, giúp con tự tin khám phá thế mạnh của mình.

Đồng thời, việc ưu tiên sức khỏe tinh thần của cả gia đình rất quan trọng, bao gồm tự chăm sóc bản thân, giảm bớt lịch trình dày đặc và tạo ra một môi trường gia đình thoải mái. Phân chia trách nhiệm giữa các thành viên trong gia đình và tìm kiếm sự hỗ trợ từ bạn bè hoặc chuyên gia cũng giúp giảm tải áp lực cho bố mẹ.

Ngoài ra, thay vì chỉ khen ngợi kết quả, bố mẹ nên tập trung khích lệ nỗ lực, sự kiên trì và cách con vượt qua thử thách, đồng thời tối giản lịch trình học tập và hoạt động ngoại khóa để con có thời gian phát triển tự nhiên. Việc buông bỏ những kỳ vọng không thực tế và chấp nhận rằng mỗi đứa trẻ đều có con đường riêng sẽ giúp bố mẹ cảm thấy nhẹ nhõm hơn. Giáo dục con bằng tình yêu thương, tránh tạo áp lực và so sánh, cùng với sự linh hoạt và học hỏi không ngừng, cũng là cách giúp hành trình nuôi dạy trở nên tích cực hơn.

Quan trọng nhất, bố mẹ cần tận hưởng những khoảnh khắc vui vẻ, gần gũi bên con, xem việc nuôi dạy con là một hành trình học hỏi và trưởng thành cùng nhau, thay vì chỉ là một nhiệm vụ phải hoàn thành. Những chiến lược này không chỉ giúp giảm bớt căng thẳng cho bố mẹ mà còn tạo môi trường nuôi dạy con lành mạnh, hạnh phúc và bền vững.