Dấu hiệu trẻ tự kỷ: Bố mẹ nhận diện sớm và can thiệp kịp thời

Trẻ tự kỷ, hay còn gọi là rối loạn phổ tự kỷ (ASD), là một tình trạng phát triển thần kinh ảnh hưởng đến khả năng giao tiếp, tương tác xã hội và hành vi của trẻ.

Trong những năm gần đây, bố mẹ quan tâm đến vấn đề này ngày càng tăng, cùng với việc nhận thức về tầm quan trọng của việc phát hiện và can thiệp sớm. 

Vì vậy, việc nhận diện sớm các dấu hiệu tự kỷ là rất quan trọng, vì can thiệp sớm có thể giúp trẻ phát triển tốt hơn trong các lĩnh vực xã hội, học tập và cảm xúc.

Dấu hiệu trẻ tự kỷ ở giai đoạn sơ sinh 0-12 Tháng

Thiếu giao tiếp phi ngôn ngữ

Giai đoạn sơ sinh là thời kỳ quan trọng trong sự phát triển của trẻ, trong đó khả năng giao tiếp phi ngôn ngữ đóng vai trò thiết yếu trong việc hình thành mối quan hệ giữa trẻ và những người xung quanh.

Giao tiếp phi ngôn ngữ bao gồm các yếu tố như giao tiếp mắt, biểu cảm khuôn mặt và phản ứng với tên gọi. Sự thiếu hụt trong những khía cạnh này có thể là dấu hiệu sớm của tự kỷ.

Không nhìn vào mắt: Một trong những dấu hiệu đầu tiên mà bố mẹ có thể quan sát là việc trẻ không duy trì giao tiếp mắt. 

Thiếu biểu cảm khuôn mặt: Trẻ tự kỷ có thể không cười hoặc không phản ứng với nụ cười của người lớn, điều này cho thấy sự thiếu hụt trong việc biểu đạt cảm xúc.

Thiếu phản ứng khi được gọi tên

Một dấu hiệu khác mà bố mẹ có thể quan sát là trẻ không phản ứng khi được gọi tên. Đây là dấu hiệu cho thấy trẻ không nhận thức được sự hiện diện của người khác.

Dấu hiệu trẻ tự kỷ giai đoạn 1-2 tuổi

Giai đoạn từ 1 đến 2 tuổi là thời kỳ quan trọng trong sự phát triển ngôn ngữ và giao tiếp. Thời điểm này, trẻ bắt đầu khám phá thế giới xung quanh, phát triển các kỹ năng giao tiếp và hình thành mối quan hệ với những người khác. Tuy nhiên, trẻ tự kỷ có thể thể hiện các dấu hiệu giao tiếp hạn chế, điều này có thể ảnh hưởng lớn đến khả năng tương tác xã hội.

Trẻ khó khăn sử dụng cử chỉ tay.

Giao tiếp hạn chế

Không sử dụng cử chỉ: Trẻ thường bắt đầu chỉ tay để thể hiện sự quan tâm hoặc vẫy tay để chào hỏi. Nếu trẻ không có những hành động này, có thể phản ánh sự thiếu kết nối với môi trường xung quanh.

Khó khăn khi nói: Giai đoạn này cũng chứng kiến sự phát triển ngôn ngữ mạnh mẽ, nhiều trẻ nói được từ đầu tiên vào khoảng 12 tháng tuổi. Tuy nhiên, trẻ tự kỷ thường không đạt được các mốc phát triển ngôn ngữ này, có thể không nói một từ nào hoặc nói rất ít.

Thiếu tương tác hàng ngày

Không tham gia chơi với trẻ khác: Trẻ tự kỷ thường có xu hướng thích chơi một mình hơn là tham gia vào các hoạt động nhóm.

Không chia sẻ niềm vui: Trẻ không chia sẻ niềm vui hay điều mình thích.

Dấu hiệu trẻ tự kỷ giai đoạn 2-3 tuổi 

Đây tiếp tục là thời điểm mà trẻ phát triển mạnh mẽ về khả năng xã hội và giao tiếp. Tuy nhiên, trẻ tự kỷ thường có những hành vi lặp đi lặp lại, điều này có thể ảnh hưởng đến sự phát triển toàn diện

Hành vi lặp đi lặp lại

Thích lặp lại các hành động: Một trong những đặc điểm nổi bật của trẻ tự kỷ ở giai đoạn này là sự lặp lại các hành động hoặc trò chơi mà không có sự thay đổi. Chẳng hạn, trẻ dành thời gian dài để chơi một trò cụ thể, thực hiện cùng một động tác hoặc không muốn thử nghiệm những cách chơi mới.

Thích các quy tắc cố định: Trẻ có thể trở nên rất khó chịu khi có sự thay đổi trong thói quen hàng ngày.

Khó khăn trong việc hiểu cảm xúc

Trẻ có thể không hiểu hoặc phản ứng không phù hợp với cảm xúc của người khác, chẳng hạn, trẻ có thể không nhận ra khi nào bạn bè đang buồn hoặc không hiểu ý nghĩa của các biểu hiện như nụ cười hay nước mắt.

Khó khăn trong việc hiểu và bộc lộ cảm xúc.

Dấu hiệu trẻ tự kỷ giai đoạn 3-5 tuổi

Gặp khó khi khi trò chuyện

Trẻ tự kỷ có xu hướng sử dụng ngôn ngữ một cách bất thường, thể hiện qua việc nói theo kiểu máy móc hoặc lặp lại các câu đã nghe ở nơi khác, như từ chương trình truyền hình hoặc bài hát. Điều này làm cho trẻ khó khăn trong việc diễn đạt ý tưởng và cảm xúc của mình, không thể tham gia vào các cuộc trò chuyện tự nhiên.

Trẻ gặp khó khăn trong việc hỏi hoặc trả lời câu hỏi một cách tự nhiên.

Khi trẻ không thể diễn đạt cảm xúc rõ ràng, có thể cảm thấy bị cô lập và không được thấu hiểu.

Trẻ gặp khó khăn trong việc hỏi hoặc trả lời câu hỏi một cách tự nhiên.

Thích ở một mình

Trẻ có thể thể hiện sự không quan tâm đến việc chơi với bạn bè, và thường tìm kiếm các hoạt động một mình.

Hành vi kỳ lạ

Trẻ có thể chỉ thích một loại đồ chơi nhất định hoặc có những sở thích đặc biệt mà không phải ai cũng hiểu. Ví dụ, trẻ dành hàng giờ để sắp xếp các đồ vật theo một cách nhất định, hoặc bị cuốn hút bởi bánh xe hoặc ánh sáng.

Việc nhận diện sớm các dấu hiệu của trẻ tự kỷ là rất quan trọng để tiến hành can thiệp kịp thời. Nếu bố mẹ hoặc người chăm sóc nhận thấy bất kỳ dấu hiệu nào trong số này, nên tham khảo ý kiến của các chuyên gia về sức khỏe tâm thần hoặc bác sĩ nhi khoa. Can thiệp sớm có thể giúp trẻ phát triển tốt hơn, nâng cao khả năng giao tiếp và tương tác xã hội, từ đó có một cuộc sống hạnh phúc và tự lập hơn.