Em bé ngủ không ngon có thông minh hơn? Giải mã số IQ cao đằng sau giấc ngủ của trẻ

Trẻ nhỏ nhạy cảm với những thay đổi môi trường và với thói quen ngủ bất thường có thể mang trong mình "gen IQ cao".

Nhiều nghiên cứu cho thấy rằng trẻ em có sự nhạy cảm với môi trường xung quanh thường có khả năng tư duy sáng tạo và phát triển trí thông minh tốt.

Tuy nhiên, việc ngủ không ngon giấc lại có thể khiến trẻ trở nên căng thẳng, ảnh hưởng đến khả năng học hỏi và tiếp thu kiến thức. Vậy tại sao trẻ ngủ không ngon giấc lại thông minh hơn? Liệu sự nhạy cảm này có thể biến thành lợi thế trong quá trình phát triển?

Vì sao trẻ nhạy cảm trong giấc ngủ là biểu hiện trí thông minh cao?

Độ nhạy cảm khi ngủ không phải là vấn đề, mà là tín hiệu của nhận thức cao.

“Radar môi trường” trong giấc ngủ sâu

Trong giấc ngủ sâu (chiếm 50% tổng thời gian ngủ), não của một em bé điển hình sẽ chuyển sang "chế độ bảo vệ", không phản ứng với các kích thích bên ngoài.

Tuy nhiên, ngay cả trong giấc ngủ sâu, những em bé nhạy cảm vẫn có thể cảm nhận được người lớn đã rời đi hay chưa thông qua tiếp xúc da và những thay đổi về nhiệt độ cơ thể - giống như một "máy theo dõi môi trường" 24/7 - đòi hỏi sự điều hòa thần kinh tăng cường để duy trì trạng thái này.

Nghiên cứu của Viện Hàn lâm Nhi khoa Hoa Kỳ đã phát hiện ra rằng những trẻ này thường có sự phát triển nhanh hơn ở vỏ não trước trán (vùng chịu trách nhiệm về sự chú ý và điều hòa cảm xúc), và đến 3 tuổi, kỹ năng ngôn ngữ và khả năng hiểu biết xã hội của trẻ thường vượt trội hơn các bạn cùng lứa.

Nhận thức nâng cao về nhịp sinh học

Trong khi trẻ sơ sinh bình thường không thiết lập được nhịp sinh học ổn định cho đến 6 tháng tuổi, những trẻ nhạy cảm cao có thể điều chỉnh giấc ngủ theo sự thay đổi của ánh sáng ngay từ 3 tháng tuổi.

Ví dụ, trẻ có thể tự động thức dậy vào lúc bình minh giữa 5 và 6 giờ sáng. Đây không phải là thức dậy sớm, mà là tuyến tùng (cơ quan tiết ra melatonin) của trẻ tiếp nhận ánh sáng tự nhiên sớm hơn 2 đến 3 giờ so với trẻ sơ sinh bình thường.

Nhận thức tiên tiến có thể biểu hiện trong quá trình học tập sau này của trẻ, chẳng hạn như khả năng quản lý thời gian nhạy bén, giúp trẻ dễ dàng hình thành thói quen học tập đều đặn.

Cảnh báo cảm xúc tại các điểm chuyển tiếp giấc ngủ

Trẻ sơ sinh trải qua chu kỳ ngủ sâu và ngủ nông cứ sau 90 phút. Trong khi một em bé bình thường có thể chỉ lăn qua lăn lại và ngủ tiếp, một em bé nhạy cảm sẽ thức giấc do nhiệt độ cơ thể giảm 0,5°C và nhịp thở thay đổi.

Điều này có vẻ mong manh, nhưng thực ra đó là do não bộ đang thực hiện điều hòa cảm xúc: Trẻ cần đánh thức người chăm sóc bằng tiếng khóc, rồi lại ngủ tiếp sau khi được sưởi ấm và an ủi.

Chu kỳ thức và an ủi lặp đi lặp lại này thúc đẩy sự phát triển của trung tâm điều hòa cảm xúc (hạch hạnh nhân), giúp trẻ có khả năng xử lý căng thẳng và xung đột giữa các cá nhân tốt hơn trong tương lai.

3 phương pháp nuôi dạy con khoa học giúp biến sự nhạy cảm với giấc ngủ thành lợi thế

Thiết lập chương trình đào tạo "Phân tách tiến bộ"

Khi trẻ thức giấc, đừng vội bế ngay lập tức. Thay vào đó, hãy trấn an bé bằng những câu như: "Mẹ đây, mẹ chỉ cần lấy đồ thôi".

Duy trì tiếp xúc da kề da (chẳng hạn như vỗ lưng bé) và dần kéo dài thời gian trẻ rời xa mẹ (từ 30 giây lên 2 phút). Việc rèn luyện này giúp trẻ phát triển khái niệm về sự tồn tại của vật thể, biết mẹ ở đó ngay cả khi con không nhìn thấy mẹ.

Sử dụng trò chơi nhẹ nhàng để điều chỉnh nhịp sinh học

Khi trẻ thức giấc vào khoảng 5-6 giờ sáng, đừng bật đèn ngay lập tức. Thay vào đó, hãy kéo rèm cửa để ánh sáng tự nhiên tràn vào và nhẹ nhàng nói: "Bình minh rồi! Chim chóc đang thức dậy!".

Khoảng một giờ trước khi đi ngủ, hãy giảm độ sáng của đèn và bật tiếng ồn trắng (như tiếng mưa rơi) để mô phỏng cảnh hoàng hôn. Lời nhắc nhở kép "ánh sáng - lời nói" này có thể giúp trẻ thiết lập đồng hồ sinh học ổn định trong vòng một tháng tuổi.

Dự đoán sự dịu nhẹ trong quá trình chuyển đổi giấc ngủ

Quan sát chu kỳ giấc ngủ của bé (có thể được ghi lại qua ứng dụng di động) và vỗ về hoặc hát cho bé nghe 10 phút trước khi chuyển từ giấc ngủ sâu sang giấc ngủ nông.

Ví dụ, nếu trẻ thường thức dậy lúc 10 giờ 30 tối, 12 giờ sáng và 1 giờ 30 phút sáng, hãy bắt đầu dỗ bé 10 phút trước đó (ví dụ 10 giờ 20 tối).

Sự can thiệp mang tính dự đoán này có thể giảm 80% tình trạng khóc đêm và giúp trẻ học cách tự xoa dịu bản thân, chủ động tìm ra giải pháp khi gặp khó khăn trong tương lai.

Phân biệt giữa nhu cầu thực sự và báo động giả

Nếu trẻ có thể ngủ lại trong vòng năm phút sau khi thức giấc với một cái vỗ nhẹ hoặc giọng nói dịu dàng, thì đó chỉ đơn giản là thay đổi giấc ngủ.

Nếu trẻ khóc liên tục hơn 20 phút, có thể là do nhu cầu thực sự đói hoặc khó chịu do tã. Vì vậy, bố mẹ nên học cách quan sát, phán đoán và phản ứng để tránh can thiệp quá mức có thể làm gián đoạn khả năng tự điều chỉnh.

Chấp nhận giấc ngủ không hoàn hảo

Không có thói quen ngủ nào của trẻ sơ sinh là câu trả lời đúng. Trẻ sơ sinh nhạy cảm cao có thể không bao giờ ngủ suốt đêm, nhưng não bộ đang phát triển với tốc độ gấp 3 lần.

Giống như một hạt giống nhạy cảm, trẻ cần được chăm sóc chu đáo, để nở rộ thành một bông hoa rực rỡ hơn.

Nuôi dạy con không phải là sửa chữa lỗi lầm, mà là khám phá tài năng. Những đứa trẻ khó ngủ có thể đang nói với bố mẹ theo cách riêng rằng não bộ thông minh hơn chúng ta tưởng. Bởi quá trình trưởng thành quý giá đôi khi đến từ những khoảnh khắc tưởng chừng như không hoàn hảo.