"Nhìn vậy mà không phải vậy", 3 kiểu trẻ "giả thông minh" bố mẹ càng khen, con dễ thụt lùi

Trong hành trình nuôi dạy con, bố mẹ nào cũng mong con mình thông minh, có tương lai triển vọng, gặt hái thành công trong cuộc sống.

Thế nhưng, một số trẻ nhanh nhạy, nói năng lưu loát, biết ứng biến, nhưng lại thiếu nền tảng của sự kiên trì, tư duy sâu và khả năng học hỏi thực chất. Đó có thể là biểu hiện ''thông minh giả”, đôi khi khiến bố mẹ lầm tưởng rằng con mình xuất chúng, trong khi thực tế, trẻ lại đang phát triển lệch hướng.

Nếu bố mẹ không nhận ra sớm và kịp thời điều chỉnh cách giáo dục, định hướng, trẻ dễ rơi vào trạng thái ảo tưởng về bản thân, thiếu động lực phấn đấu và dần đánh mất cơ hội phát triển thực sự trong tương lai. Đối với 3 kiểu trẻ "giả thông minh" sau đây, bố mẹ nên cảnh giác.

Đề cao quan điểm của mình luôn đúng

Trẻ có năng khiếu trong giao tiếp, nói năng lưu loát, diễn đạt tốt, phản ứng nhanh, thậm chí có khả năng hùng biện giỏi. Tuy nhiên, đi cùng với đó, trẻ thường có xu hướng muốn chiến thắng trong mọi cuộc đối thoại. Dù quan điểm của mình đúng hay sai, trẻ cũng phải tranh luận đến cùng để chứng minh rằng mình “thông minh hơn người khác”.

Chẳng hạn, khi thảo luận với bạn bè, trẻ luôn muốn quan điểm của mình là đúng, hiếm khi chịu thừa nhận khi sai. Ở một mức độ nào đó, đây là dấu hiệu của tư duy chủ động và tinh thần phản biện, nhưng nếu để phát triển quá mức, trẻ dễ trở nên tự cao, cố chấp và thiếu khả năng lắng nghe.

Trẻ có thể bị xem là kiêu ngạo, bướng bỉnh dù vốn dĩ chỉ muốn thể hiện mình.

Điều đáng lo hơn là, khi quá tập trung vào việc tranh luận, trẻ thường bỏ lỡ cơ hội học hỏi thật sự, thay vì lắng nghe để hiểu, trẻ nghe chỉ để phản bác.

Bố mẹ đừng vội mắng con “cãi lý” hay “hỗn”. Hãy nhẹ nhàng hướng dẫn con biết cách lắng nghe, tôn trọng ý kiến, và hiểu rằng không phải tranh luận giỏi là chiến thắng thật sự.

Khi trẻ tranh luận, bố mẹ cùng con bình tĩnh phân tích từng quan điểm, chỉ ra đâu là lý lẽ hợp lý, đâu là cảm xúc chủ quan. Từ đó, giúp trẻ hiểu rằng mỗi người đều có góc nhìn riêng, và sự trưởng thành nằm ở việc biết tiếp thu.

Đồng thời, hãy khuyến khích con bày tỏ ý kiến một cách có lý lẽ, có bằng chứng, biết phản biện đúng mực và học cách lắng nghe.

Trẻ thích tận dụng những điều nhỏ nhặt

Một số đứa trẻ lanh lợi, “khôn ngoan” hơn tuổi, biết cách tìm lợi cho mình trong mọi tình huống. Trẻ có thể lén lấy đồ chơi của bạn, tận dụng sơ hở của người khác để đạt được điều mình muốn. Trong suy nghĩ, trẻ cảm thấy đó là “thông minh”, “mẹo hay” để có thêm niềm vui hay lợi ích nhỏ.

Tuy nhiên, đằng sau sự lanh lợi này cho thấy, trẻ chưa được hình thành giá trị đạo đức và ý thức đúng sai. Khi thói quen “lợi dụng” lặp đi lặp lại mà không được uốn nắn, trẻ dần trở nên ích kỷ, chỉ biết đến lợi ích bản thân.

Nếu không được hướng dẫn sớm, những hành vi tưởng nhỏ này có thể theo trẻ đến khi trưởng thành. Trẻ có thể mất đi lòng tin và sự tôn trọng của bạn bè, đồng nghiệp, thậm chí đánh mất những cơ hội lớn \\vì thói quen “tham cái lợi nhỏ”.

Bố mẹ đóng vai trò rất quan trọng trong việc giúp con hiểu rằng:

- Sự trung thực đáng giá hơn những lợi ích tạm thời.

- Sự tử tế sẽ giúp con được yêu quý và tin tưởng lâu dài.

Dạy con qua những câu chuyện, bộ phim, hoặc tình huống thực tế, để tự cảm nhận hậu quả của việc lợi dụng người khác. Ví dụ, bố mẹ hỏi “Con nghĩ sao nếu có người lấy đồ của con mà không xin phép?” giúp trẻ học cách đặt mình vào vị trí của người khác.

Nếu trong cuộc sống, trẻ thấy bố mẹ sẵn sàng lấy “lợi” từ người khác, sẽ nghĩ rằng điều đó là bình thường. Vì thế, khi con có hành vi sai, bố mẹ nên nhẹ nhàng giải thích, hướng con biết xin lỗi và sửa sai.

Trẻ cơ hội

Một số trẻ có xu hướng tìm “đường tắt” để đạt được thành công, kết quả tốt nhưng lại không muốn bỏ công sức, không sẵn sàng đối mặt với khó khăn.

Ví dụ, khi làm bài tập về nhà, trẻ chép lời giải của bạn thay vì tự mình suy nghĩ, hay khi thi cử tìm cách gian lận để đạt điểm cao. Trong mắt trẻ, đó là “cách thông minh” để dễ dàng đạt được mục tiêu. Nhưng thực tế, đây là sự đánh đổi ngắn hạn, bởi con đường tắt này sớm khiến trẻ đánh mất khả năng tự học và tinh thần nỗ lực.

Khi phải đối mặt với thử thách thực sự, những “lỗ hổng” đó sẽ nhanh chóng bộc lộ, trẻ dễ lúng túng, nản chí và thiếu sức bền để vượt qua.

Hơn nữa, thói quen “muốn dễ, sợ khó” dần hình thành tâm lý lười biếng và thiếu kiên trì, khiến trẻ khó phát triển vững vàng về lâu dài.

Vì vậy, bố mẹ cần giúp trẻ hiểu rằng “Không có con đường tắt nào dẫn đến thành công, cần phải kiên trì và nỗ lực mỗi ngày mới tạo nên giá trị thật.”

Sự phát triển của trẻ là quá trình lâu dài, bố mẹ nên chú ý đến hành vi và những thay đổi tâm lý. Đối với ba kiểu trẻ "giả thông minh" này, bố mẹ nên hướng dẫn và sửa chữa kịp thời, giúp con thiết lập các giá trị và quy tắc ứng xử đúng đắn, phát triển trong môi trường lành mạnh.