Thất bại lớn nhất của bố mẹ là làm cạn kiệt vận may của con cái mà không nhận ra

Các nhà khoa học nghiên cứu não bộ đã phát hiện ra, việc liên tục la mắng trẻ bằng những lời lẽ cay nghiệt có thể gây tổn thương não bộ. Ví dụ, nếu trẻ thường xuyên nghe rằng "Con không nên được sinh ra", thùy thái dương, nơi điều khiển thính giác, sẽ tiếp tục phát triển lớn hơn.

Ban đầu, nó chịu trách nhiệm nghe, nói và giao tiếp. Khi lớn lên, không chỉ ảnh hưởng đến thính giác, làm suy giảm khả năng hiểu. Nói cách khác, một số lời nói cay nghiệt của bố mẹ lưu lại trong trí nhớ, làm thay đổi não bộ trẻ.

Vì vậy, bố mẹ nên cảnh giác với những tình huống sau đây, vì có thể làm hao hụt năng lượng của trẻ mà không hề hay biết. Bởi đứa trẻ uể oải và thiếu năng lượng vô tình khiến luồng khí u ám bao quanh, khó gặp may mắn.

Dễ nổi giận

Trong cuộc sống hàng ngày, đôi khi chúng ta không tránh khỏi những lúc mệt mỏi, cáu gắt hay lo lắng, khiến cảm xúc bị đẩy lên cao và khó kiểm soát. Đó là điều bình thường, nhưng cách chúng ta phản ứng trong những khoảnh khắc ấy lại có ảnh hưởng đến tâm hồn của trẻ.

Nhiều bố mẹ vì quá lo lắng cho con nên vô tình dùng lời la mắng để “dạy dỗ”. Tuy nhiên, la mắng không giải quyết được vấn đề hiệu quả, có thể gieo vào tiềm thức non nớt của trẻ những suy nghĩ như “Mình vô dụng” hay “Mình không xứng đáng được yêu thương”. Dần dần, tinh thần ấy có thể khiến trẻ trở nên nhút nhát, tự ti hoặc chống đối.

Tính cách dễ nổi giận của bố mẹ, nếu không được nhận thức và điều chỉnh, có thể vô tình trở thành gánh nặng cảm xúc cho con.

Nhưng điều may mắn là não bộ con người, đặc biệt ở trẻ nhỏ, có khả năng phục hồi và học cách yêu thương trở lại. Những hành động giản dị như một cái ôm, bắt tay ấm áp, hay lời xin lỗi chân thành sau cơn giận đều có thể giúp chữa lành và kết nối lại mối quan hệ bố mẹ – con cái.

Điều quan trọng hơn cả là bố mẹ gửi đến con thông điệp rõ ràng và nhất quán: Dù con có mắc lỗi, tình yêu thương của bố mẹ dành cho con vẫn không bao giờ thay đổi. Chính cảm giác an toàn và được yêu thương vô điều kiện là nền tảng giúp trẻ phát triển lành mạnh cả về thể chất lẫn tinh thần.

Tình yêu thương của bố mẹ dành cho con vẫn không bao giờ thay đổi.

Luôn so sánh trẻ với người khác

Kiểu so sánh này sẽ kích hoạt cơ chế phòng vệ của não bộ, khiến cơ thể tiết ra hormone căng thẳng và ức chế quá trình sản sinh dopamine – chất dẫn truyền thần kinh liên quan đến niềm vui và động lực. Khi điều đó lặp lại nhiều lần, trẻ dần mất đi dũng khí thử sức, sợ thất bại, và chỉ muốn tránh khỏi cảm giác “thua kém người khác”.

Vì vậy, thay vì so sánh con với người khác, hãy giúp con so sánh với chính bản thân mình của ngày hôm qua. Đó là cách so sánh tích cực và lành mạnh nhất.

Ví dụ: “Trước đây khi viết, con hay viết ngoài dòng, nhưng bây giờ con đã viết gọn gàng hơn rồi. Con tiến bộ thật đấy!” “Hôm nay con chạy được nhiều hơn 100 mét so với hôm qua, con khỏe hơn hẳn phải không”.

Đây là cách giúp trẻ tập trung vào quá trình thay vì kết quả, học cách nhìn nhận nỗ lực của bản thân và cảm nhận được niềm vui từ sự tiến bộ nhỏ mỗi ngày. Đây chính là nền tảng của tư duy phát triển – khi trẻ tin rằng năng lực có thể được rèn luyện qua thời gian và cố gắng, chứ không phải do bẩm sinh.

So sánh với người khác khiến trẻ sống để làm hài lòng người khác; còn khi học cách so sánh với chính mình, trẻ hiểu cách trưởng thành vì chính mình. Và chính những đứa trẻ như vậy – biết nỗ lực, kiên trì và tự tin vào bản thân – thật sự có thể trở thành “người giỏi nhất” theo cách riêng.

Trẻ học cách nhìn nhận nỗ lực của bản thân và cảm nhận được niềm vui từ sự tiến bộ nhỏ mỗi ngày.

Bố mẹ tranh cãi trước mặt trẻ

Một nghiên cứu của Đại học Harvard cho thấy, những đứa trẻ thường xuyên chứng kiến bố mẹ cãi vã hoặc bạo lực khi còn nhỏ có nguy cơ bị teo vùng vỏ não thị giác – khu vực giúp con người nhận biết và phân tích biểu cảm trên gương mặt người khác.

Sự tổn thương này khiến trẻ khó đọc được cảm xúc, không hiểu khi người đối diện cau mày hay bực bội. Lâu dần, trẻ trở nên lúng túng trong giao tiếp, dễ hiểu lầm người khác và gặp khó khăn trong việc xây dựng các mối quan hệ xã hội lành mạnh.

Vì vậy, hãy cố gắng tránh những cuộc cãi vã, lạnh lùng hay hành vi bạo lực trước mặt con. Nếu không thể kiềm chế được, điều quan trọng là hãy nói rõ “Bố mẹ cãi nhau không phải lỗi của con.” Sau đó, hãy cho con thấy cách hai người trưởng thành đối diện với mâu thuẫn – bằng sự lắng nghe, xin lỗi và hòa giải chân thành.

Hãy cố gắng tránh những cuộc cãi vã, lạnh lùng hay hành vi bạo lực trước mặt con.

Khi chứng kiến điều đó, trẻ học được rằng mâu thuẫn là điều tự nhiên trong cuộc sống, và điều quan trọng không phải là tránh xung đột, mà là biết cách hàn gắn sau mỗi lần tổn thương.

Khi bố mẹ làm gương trong việc kiểm soát cảm xúc và tôn trọng lẫn nhau, con cái sẽ học được cách yêu thương và xử lý mối quan hệ bình tĩnh, nhân ái hơn.

Một đứa trẻ được lớn lên trong tình yêu thương sẽ luôn có ánh mắt sáng ngời, cảm giác an toàn, tin tưởng và hạnh phúc. Đó cũng là “vận may” quý giá nhất mà bố mẹ có thể trao cho con. Vì vậy, đừng để những lời nói vô tình, ơn giận thoáng qua làm lu mờ ánh sáng ấy.