Tiểu thuyết “Lộ diện”: Bài học quý về phòng chống tham nhũng

Nhờ văn, nhờ bút ký ông viết nên tôi biết thêm về cuộc đời từng trải gian nan khắc nghiệt của tác giả từ thuở ấu thơ tới trường, vào lính, miết mải với trận mạc chống Mỹ, cứu nước suốt dải Trường Sơn dọc dài hùng vĩ; trở về lại miết mải với trận chiến chống giặc nội xâm gian nan và anh dũng. Hơn 40 năm với nghề chống giặc nội xâm, ông giàu có lên về tâm đức và kiến thức chuyên môn; lăn lộn với công việc rồi làm cán bộ lãnh đạo cao cấp của Viện Kiểm sát Nhân dân tối cao, kiêm Tổng biên tập tờ ngôn luận của ngành Kiểm sát; là nhà văn với cả chục ấn phẩm tên tuổi do các nhà xuất bản sáng danh ấn hành. Đọc ông là tin yêu và mãi nhớ...

Phản ánh hiện thực đời sống xã hội

“Lộ diện” không thuộc diện tiểu thuyết ly kỳ, nó là lối nói thực và tả thực, phản ánh hiện thực đời sống xã hội, rất gần gũi với báo chí, ấy vậy mà lại rất cuốn hút bởi đề tài mới, vấn đề mới với những dự án nở rộ, những đề án thiết thân “Xanh – Sạch – Đẹp”.

Chân dung tác giả Dương Thanh Biểu

Ngay từ chương đầu, tiểu thuyết đã hé lộ những doanh nhân như Lê Tiến cùng vợ là Nguyễn Lan Hương luôn có mối liên hệ chằng chịt với các quan chức “có nanh có mỏ” từ quận, tới phường và thành phố. Dự án mới, nhiều nguồn béo bở nên Lê Tiến tìm mọi cách đeo bám Phan Kim (Bí thư Thành ủy) và vợ là Hà Lê Mai để lấy lòng.

Vợ Lê Tiến nhanh chóng nhập vai với Hà Lê Mai cùng sở thích yoga, mát xa, chăm sóc da. Chồng thì nhập vai chơi golf, đi nhậu thường ngày với Phan Kim, đồng thời kết bạn với Giám đốc Sở Xây dựng Trần Công Huỳnh để thực hiện Dự án “Chuyển dịch các cơ quan và đơn vị sản xuất kinh doanh ra khỏi nội đô Hoàng Hà”.

Mục đích là chống ùn tắc giao thông, tạo môi trường “xanh – sạch – đẹp” để nhanh chóng lọt qua cấp ủy, rồi tới Hội đồng Nhân dân thành phố… Đây là chủ trương lớn, tác động tới nhiều ngành, cấp. Sự di dời ổn thỏa sẽ có nhiều đất để xây dựng hạ tầng, cây xanh, trường học… nên phải kỹ càng, tỉ mỉ. Những người có trách nhiệm luôn nhắc nhau liên kết chặt chẽ, thuyết phục các ban ngành để tạo sự đồng thuận…

Lê Tiến khéo đón và xử lý uyển chuyển mỗi khi vị này thay chức vị kia để nhanh thân thiết. Hắn xin tham gia cổ phần hóa khu đất Tràng Liên của Xí nghiệp vận tải ô tô để mua cổ phần... Cùng với Dự án “Xanh – Sạch – Đẹp” thành công sẽ tạo cú đột phá về bất động sản, tạo thời cơ thu lời lớn. Giàu nhanh cũng từ đất. Bạn bè chí cốt cũng từ đất… Tất cả, tất cả đã lôi kéo, dìm Lê Tiến vào nghĩ suy, tính toán, được hơn.

Là doanh nghiệp lõi nghề, việc gì vợ chồng Lê Tiến cũng tính đến chuyện “đầu tiên” (tiền đâu) mở lối, để nắm bắt cơ hội và mau tới đích thì chuyển biếu tiền qua tài khoản của vợ các vị lãnh đạo. Đất đấu thầu đã được định bán cho tập đoàn bán lẻ. Lê Tiến giao cho Lê Diệu Hằng xử lý theo 2 cách: Sổ công khai theo giá quy định và Sổ nội bộ (giá chênh lệch) riêng có của đơn vị… Bắt mối, nối mối với các sếp trong công việc là chuyện nghề của Lê Tiến. Những Liên doanh ma quỷ mọc lên, rất đậm, rất rõ....

Bài học hay về phòng chống tham nhũng

Việc điều tra nhằm làm rõ bị cáo có oan hay không, nhưng càng điều tra càng phát hiện nhiều hành vi tham nhũng, tiêu cực của những người lợi dụng chức quyền để sinh lời rất nghiêm trọng. “Lộ diện” không chỉ phản ánh hiện thực khách quan của đời sống xã hội đương thời mà qua đó nêu nhiều bài học bổ ích về công tác phòng chống tham nhũng, tiêu cực hiện nay. Chủ đề nóng bỏng này được bút pháp của Dương Thanh Biểu thể hiện khá đặc sắc, cuốn hút, tôi đọc một mạch suốt 16 chương liền...

Tác giả Dương Thanh Biểu

Nhân vật Trần Quỳnh Anh được khắc họa rất đậm. Cô làm việc tại Vụ Thực hành quyền công tố và Kiểm sát xét xử hình sự của Viện Kiểm sát Nhân dân Tối cao. Cô được giao nghiên cứu đơn kêu oan và khiếu kiện của tù nhân Nguyễn Trọng Hòa, cô thấy: “Vụ án phức tạp về quan điểm đánh giá chứng cứ và tính nhạy cảm của nó”. Hai cấp sơ thẩm và phúc thẩm thiếu khách quan. Đã thế, những người xét xử vụ án trước đây nay đều đã lên lãnh đạo các cấp của thành phố… Khi ấy cái khó, cái khổ đổ lên vai lên đầu ngay khi cô mới nằm ở bệnh viện ra.

Chồng là Nguyễn Thanh Bình có vai vế bên doanh nghiệp nhưng đớn hèn, vụ lợi, luôn chống đối, vũ phu, ăn chơi trác táng gây thêm nỗi uất nghẹn nhọc nhằn khiến cô phải ly hôn. Nỗi khổ vì phải cậy mẹ già chăm con đẻ, con nuôi và con của vợ chồng Thủ trưởng lâm bệnh Covid đang nằm viện và rồi vợ Thủ trưởng phải từ giã cõi đời.

Công việc khó, ít người, phần đông là nữ, sau đó được bổ sung một số nam giới nhưng họ còn quá trẻ. Dẫu vậy cái tâm, cái đức và trách nhiệm cao cả với công việc nên Trần Quỳnh Anh luôn huy động, khai thác trí tuệ, sự mạnh đoàn kết của tất cả anh chị em trong đơn vị. Công việc được cô xây dựng kế hoạch rất tỉ mỉ, cụ thể, rõ ràng trong điều kiện dịch bệnh Covid-19 nặng nề, đó là phải làm rõ: Nguyễn Trọng Hòa có hành vi phạm tội, vi phạm quy định về phòng cháy, chữa cháy hay không? Việc điều tra truy tố và xét xử trước đây có những vi phạm gì? Ai là người phải chịu trách nhiệm? Công tác điều tra, phải chỉ đúng sự thật của vụ án…

Khó mấy đơn vị của Trần Quỳnh Anh cũng phải tìm cách tiếp cận, khai thác; nếu quanh co thì đưa đầy đủ căn cứ, bằng chứng để họ thấy rõ tội lỗi của mình gây nên có dấu hiệu xâm phạm hoạt động tư pháp… Trần Quỳnh Anh phân công công việc tới từng người, gặp từng đối tượng và nhắc nhở: “Đây là những cán bộ tư pháp, thông thạo những ngóc ngách của pháp luật tố tụng nên việc lấy lời khai đối với họ chẳng khác gì mò kim đáy biển”.

Tuy nhiên, tại bản cung gần đây nhất, Nguyễn Trọng Hòa khai rằng: Sau khi bị bắt gần 1 tuần thì Lê Tiến, Lê Diệu Hằng, Nguyễn Thông, Trần Công Huỳnh, Nguyễn Thanh Bình vào trại giam danh nghĩa thăm nuôi, nhưng thực ra là để gợi ý bị cáo nhận mình là giám đốc tòa nhà karaoke do Lê Tiến làm giám đốc bị cháy. Như vậy nhằm mục đích gì? Công tác điều tra phải làm rõ.

Nhờ quyết tâm nên đơn vị đã vượt qua mọi sự dụ dỗ của các bà vợ quan chức, mọi sự cầu cạnh và dọa dẫm của cấp trên… công tác điều tra đã phát hiện nhiều tình tiết hết sức quan trọng, đi đến cùng sự thật.

Căn cứ là đã có quyết định cho Nguyễn Trọng Hòa làm giám đốc tòa nhà karaoke khi Hòa đã bị giam, quyết định do Nguyễn Thông ký theo yêu cầu của Lê Tiến, và Lê Tiến đã thừa nhận để che giấu tội mình…

Sự thật đanh thép này đã gây khó cho một số vị chức tước từng hưởng lợi do Lê Tiến ban phước… Hai đơn vị tổng công ty bất động sản và công ty xây dựng như đôi con cưng của thành phố, rất nhiều sếp chống lưng, nhiều sếp to hưởng lợi từ những biệt thự ở Bờ Sông, nhiều thủ đoạn để chiếm đoạt tài sản công. Dự án Liên Cơ, Tràng Liên… Lê Tiến kiếm lời tới hàng trăm tỷ nên tiền chia bồi dưỡng mua chuộc sếp lớn bằng nhà, biệt thự, đất nền, cổ phiếu; bố trí quân xanh, quân đỏ trong đấu thầu... nay bị kiểm tra thu giữ toàn bộ tài liệu, bị báo chí mạnh mẽ phanh phui.

Công việc điều tra do Trần Quỳnh Anh phụ trách được Cục trưởng Ngô Liêm và Viện trưởng Võ Đồng khâm phục bởi tinh thần kiên quyết nhưng cũng rất thận trọng của các cô gái, của các điều tra viên xinh đẹp và nhiệt huyết. Đúng là hồng phúc cho chúng ta khi có những cô gái xứng danh những đóa hoa tươi đẹp mà trong đó vẫn toát lên khí phách tinh thần thép. Viện trưởng giọng chắc đinh:

- Tôi nhất trí với đề xuất của các đồng chí: Quyết định đình chỉ điều tra đối với Nguyễn Trọng Hòa. Tiến hành khởi tố, bắt giam, khám xét những người có hành vi che giấu tội phạm, làm giả giấy tờ để đưa truy tố. Đối với những người có hành vi làm sai lệch hồ sơ vụ án, còn có dấu hiệu tham nhũng trong hoạt động tư pháp nên đề nghị bắt giam, khám xét ngay. Đối với hành vi đưa và nhận hối lộ, vi phạm trong đấu thầu, chuyển nhượng trái phép đất đai liên quan đến một số cán bộ ở Hoàng Hà thì yêu cầu các đồng chí xem lại kỹ các chứng cứ, số liệu cụ thể và có báo cáo riêng để tôi trực tiếp báo cáo, xin ý kiến các cơ quan xây dựng Đảng và các ngành có liên quan!...

Tiểu thuyết “Lộ diện” là bài học vô giá của công cuộc chống tham nhũng của Đảng, Nhà nước và Nhân dân ta.           

Nguyễn Uyển

Lãng du cùng truyện ngắn Ma Văn Kháng