Thói quen này đang làm lão hóa não bộ, 4 việc cần rèn luyện để trẻ thông minh hơn

Stand Attention Mom, chuyên gia tư vấn quản lý trí tuệ cảm xúc trẻ em, cho biết rằng não của chúng ta đang trải qua quá trình thuần hóa ba lần. Đặc biệt, ở những đứa trẻ được nuôi dạy theo "kỹ thuật số" hoặc được bảo bọc quá mức, không chỉ khả năng tự lập mà về mặt trí tuệ cũng sẽ chậm phát triển hơn.

Những đứa trẻ này thường tập trung quá nhiều thời gian vào thiết bị điện tử (điện thoại di động, Ipad, TV...) thiếu cơ hội để khám phá, phát triển kỹ năng giải quyết vấn đề, điều này có thể dẫn đến sự phụ thuộc vào người lớn trong các tình huống thực tế.

Vì vậy, việc bảo vệ não bộ ở trẻ là một nhu cầu cấp thiết, thiết yếu và cấp bách.

Chuyên gia: Não bộ chúng ta đang trải qua 3 quá trình thuần hóa

Nguồn ảnh: Pinterest.

Thuần hóa màn hình điện tử: "Cuộc khủng hoảng thoái hóa" của thùy trán đang làm giảm linh hoạt não bộ

"Nếu trẻ sử dụng sản phẩm điện tử hơn 1 giờ mỗi ngày, thùy trán có thể sẽ bị teo lại."

Nhóm của Giáo sư Jiang Fan từ Trung tâm Y tế Trẻ em Thượng Hải đã phát hiện, thông qua nhóm SCHEDULE bao gồm 220.000 trẻ em rằng.

Trẻ dành hơn 1 giờ sử dụng các thiết bị điện tử mỗi ngày trước 6 tuổi có chỉ số IQ trung bình giảm 6,7-8,2 điểm.

Tiếp xúc với thiết bị điện tử trước 3 tuổi dẫn đến chậm phát triển các mạng lưới kiểm soát nhận thức, biểu hiện là tình trạng mất tập trung và hành vi hiếu động thái quá.

Trung bình 4 giờ sử dụng màn hình mỗi ngày ở trẻ từ 3-6 tuổi sẽ làm giảm đáng kể khả năng hiểu ngôn ngữ của trẻ.

Kết quả nghiên cứu trên đã được công bố trực tuyến trên tạp chí JAMA Pediatrics nổi tiếng thế giới.

Các nhà nghiên cứu đưa ra một ví dụ: Một cậu bé 4 tuổi tên Mai chơi game trung bình 3 giờ mỗi ngày. Mật độ synap ở trung tâm ngôn ngữ của cậu chỉ bằng 73% so với bạn cùng lứa tuổi. Trẻ thậm chí còn không thể gọi tên chính xác màu "đỏ" và "xanh". Trước đây bố mẹ cậu bé khoe rằng "Con tôi có thể chơi điện thoại di động từ năm 2 tuổi", hiện đang được đào tạo phục hồi chức năng nhận thức.

Một thí nghiệm của Canada phát hiện, vỏ não trước trán của thanh thiếu niên nghiện trò chơi điện tử mỏng hơn 0,5 mm so với bạn bè cùng trang lứa (tương đương với việc già đi sớm hơn 2 năm), trong khi Đại học Harvard đã theo dõi 5.000 trẻ em và phát hiện, những trẻ thường xuyên sử dụng điện thoại di động có sự chậm phát triển của vỏ não trước trán, suy giảm khả năng tự chủ, điều này có thể đi kèm với trẻ suốt đời.

Thiết kế "cao trào 15 giây" của các video ngắn giúp tăng ngưỡng hứng thú của trẻ đối với các hoạt động thường ngày lên 300%. Các cơ chế trò chơi như "Hiệu ứng đặc biệt + xếp hạng" khiến vùng vân não liên tục bị kích thích, hình thành nên "Hội chứng tránh phần thưởng thấp".

Khi những video ngắn bắt mắt và trò chơi hấp dẫn đến vậy, việc học tập căng thẳng và cuộc sống đơn điệu bỗng trở nên nhàm chán, dẫn đến trẻ không còn hứng thú với thực tế.

Nhà khoa học về não bộ, Giáo sư Hong Lan đã chỉ ra: “Khi não của trẻ quen với 15 giây kích thích, nó sẽ không còn có thể tiếp tục suy nghĩ trong 15 phút nữa”.

Các video ngắn và trò chơi trên màn hình điện tử về bản chất là "độc hại". Sự tương tác giữa cơ chế khoái cảm tức thời và hệ thống khen thưởng của não đang khiến thế hệ trẻ em mới phải đối mặt với nhiều cuộc khủng hoảng như thiếu tập trung, tư duy rời rạc, suy giảm kỹ năng xã hội và "não lão hóa sớm".

Vì vậy, các chuyên gia cho rằng bộ não của trẻ đang dần bị "ăn mòn" khi những ngón tay lướt trên màn hình.

"Nếu trẻ sử dụng sản phẩm điện tử hơn 1 giờ mỗi ngày, thùy trán có thể sẽ bị teo lại."

Thuần hóa cảm xúc: Trẻ được nuôi dưỡng bởi "bảo mẫu điện tử" như băng qua "sa mạc cảm xúc"

Một nghiên cứu khác trên tạp chí JAMA Pediatrics cho thấy, trẻ em sử dụng thiết bị điện tử hơn 4 giờ mỗi ngày ở độ tuổi 1 có nguy cơ chậm phát triển kỹ năng giao tiếp khi lên 4 tuổi cao gấp 2,68 lần.

Việc tiếp xúc với thiết bị điện tử sớm có thể ức chế sự phát triển của hệ thống tế bào thần kinh phản chiếu, khiến trẻ khó hiểu được cảm xúc của người khác.

Dữ liệu từ một bệnh viện đa khoa ở Bắc Kinh cho thấy 72% thanh thiếu niên nghiện Internet gặp vấn đề trong giao tiếp gia đình và điện thoại di động đang trở thành "hố đen" chia cắt mối quan hệ giữa bố mẹ và con cái.

Nghiên cứu đã phát hiện, thời gian sử dụng thiết bị điện tử mỗi ngày càng dài, thì nguy cơ chậm phát triển về khả năng giao tiếp và giải quyết vấn đề càng cao.

Trong cuộc sống thực, không khó để nhận thấy ngày càng nhiều người mắc chứng rối loạn đồng cảm "cười trên màn ảnh nhưng thực tế lại thờ ơ".

Trong thời đại kỹ thuật số, các mối quan hệ giữa các cá nhân có xu hướng bị phân mảnh và mang tính biểu diễn. Mọi người thường quen với việc truyền tải cảm xúc thông qua các biểu tượng cảm xúc chuẩn hóa hoặc văn bản quảng cáo hơn là hiểu sâu sắc trạng thái bên trong của người khác.

Những tương tác ảo thường xuyên đang làm suy yếu tính dẻo dai của hệ thần kinh trong sự đồng cảm thực sự.

Các nghiên cứu chỉ ra, thế hệ gen Z lớn lên trong môi trường "bản địa Internet" và não đang phát triển các mô hình nhận thức thích ứng với các tương tác ảo tần suất cao (chẳng hạn như chuyển đổi sự chú ý nhanh chóng), nhưng độ nhạy cảm với các tín hiệu phi ngôn ngữ như biểu cảm nhỏ và thay đổi tông giọng trong các cảnh thực đang giảm dần.

Nhiều phụ huynh dùng điện thoại di động, phim hoạt hình và video ngắn để mua lấy khoảnh khắc bình yên, thì những đứa trẻ đáng lẽ phải lớn lên trong những cái ôm và cuộc trò chuyện, đã dần lãng phí cảm xúc quý giá nhất trong cuộc sống vào ánh đèn đầy màu sắc và những tương tác ảo của thế giới ảo.

Khi cuộc trò chuyện giữa bố mẹ và con là những câu trả lời máy móc như "Đến giờ ăn rồi" và "Được thôi", thì mối liên hệ tình cảm dần giảm đi.

Thuần hóa "gà công nghiệp": Làm giảm khả năng dẻo dai của não

Nhóm nghiên cứu thần kinh giáo dục của Đại học Bắc Kinh sau 10 năm theo dõi đã phát hiện.

Giáo dục áp lực cao trong thời gian dài có thể khiến thể tích hồi hải mã của trẻ giảm trung bình 7%. Đồng thời, việc kích hoạt quá mức hạch hạnh nhân (trung tâm phản ứng cảm xúc) cũng có thể khiến lo lắng làm xói mòn khả năng lưu trữ trí nhớ.

Nghiên cứu thí nghiệm của Đại học Cambridge cũng xác nhận lý thuyết này.

Tiếp xúc lâu dài với môi trường áp lực cao (chẳng hạn như phương pháp giáo dục "nhồi nhét") dẫn đến "phát lại trí nhớ" bất thường ở hồi hải mã, khiến các mảnh ký ức cũ bị liên kết không chính xác với thông tin mới, dẫn đến "tổ chức lại trí nhớ sai lầm".

Điều này cũng giải thích tại sao những học sinh giỏi thường "bối rối về điểm kiến ​​thức trong bài thi" và "nhớ nhầm công thức".

Nhưng điều nghiêm trọng hơn "thảm họa trí nhớ" của hồi hải mã là việc học thuộc lòng có thể dễ dàng hình thành "nhận thức theo thủ tục" - khi gặp phải một vấn đề, trước tiên hãy tìm câu trả lời chuẩn, còn những câu trả lời sai sẽ bị xem là điều đáng xấu hổ.

Giáo dục áp lực cao trong thời gian dài có thể khiến thể tích hồi hải mã của trẻ giảm trung bình 7%.

Dưới ảnh hưởng của mô hình giáo dục "hoàn hảo" này, tư duy của trẻ bị giới hạn trong những khuôn khổ đã được thiết lập, không dám dễ dàng vượt ra khỏi khuôn khổ. Điều này sẽ hình thành nên mô hình học tập thuần hóa, trong đó mọi người thụ động tiếp nhận kiến ​​thức thay vì chủ động khám phá.

Trẻ giống như những cỗ máy được lập trình. Khi gặp phải một vấn đề, thường tìm kiếm những câu trả lời chuẩn được lưu trữ trong đầu một cách máy móc, nhưng hiếm khi nghĩ về những logic và nguyên tắc sâu xa đằng sau vấn đề, chủ động khám phá các giải pháp sáng tạo.

MIT đã từng đưa ra một lời cảnh báo: "Nhìn về tương lai, 65% công việc sẽ đòi hỏi "siêu năng lực", chẳng hạn như lòng can đảm để đặt câu hỏi, khả năng phục hồi để lặp lại trước những thất bại và sự khôn ngoan để tích hợp linh hoạt nhiều nguồn lực khác nhau."

Vì vậy, nếu bố mẹ chú trọng vào kiến ​​thức sách vở và câu trả lời chuẩn, trẻ sẽ giảm khả năng hiểu biết về cảm xúc và linh hoạt xử lý các vấn đề thực tế.

Vậy làm thế nào để giúp trẻ lấy lại sự chú ý, phát triển trí não tốt?

Định hình lại mô hình tiếp nhận thông tin

Như nhà tâm lý học Jonathan Haidt nói “Công nghệ nên là một công cụ, không phải là một chiếc lồng”.

Bố mẹ cần tìm được sự cân bằng giữa sự tiện lợi và sức khỏe để trẻ làm chủ công nghệ và tận hưởng được sự phong phú của cuộc sống.

Bố mẹ nên hướng dẫn trẻ giảm thời gian sử dụng thiết bị điện tử, cả gia đình cùng nhau thiết lập thời gian dùng cố định để tránh xa sự ồn ào của thế giới ảo và trở về với cuộc sống thực.

Ví dụ, một giờ sau bữa tối mỗi ngày là “thời gian không màn hình”, trong thời gian đó, gia đình cùng nhau đọc sách, chia sẻ chuyện vui trong ngày. Kết cấu độc đáo và phương pháp đọc tuyến tính của sách giúp trẻ tập trung hơn và suy nghĩ sâu sắc hơn.

Bố mẹ nên hướng dẫn trẻ giảm thời gian sử dụng thiết bị điện tử.

Tạo ra những trải nghiệm cảm xúc phong phú

Hãy đưa trẻ ra ngoài thiên nhiên thường xuyên hơn, để cảm nhận sự thay đổi của các mùa, sự hùng vĩ của núi non, sông ngòi, khuyến khích trẻ tham gia vào các công việc gia đình, quan tâm đến người khác, trải nghiệm sự kỳ diệu của thiên nhiên cũng như vẻ đẹp của sự tương tác cảm xúc.

Chương trình phát triển thanh thiếu niên "1+N" tại phòng học công cộng thuộc Cộng đồng Đông Thắng ở Tây An (Trunh Quốc) đã tổ chức các hoạt động như "Đoán số mù" và "Săn kho báu bằng âm thanh" để khuyến khích trẻ bỏ điện thoại di động xuống và giao tiếp, tương tác thông qua "mã cử chỉ", cho phép trải nghiệm xã hội thực sự để thiết lập mối liên kết tình cảm.

“Giáo dục thực sự là để trẻ nghe lại tiếng tim mình đập khi không ở trên các thiết bị điện tử.”

Cho dù thông tin trên màn hình điện tử có phong phú đến đâu, thì việc trẻ tự mình cảm nhận, trải nghiệm thông tin vẫn tốt hơn, linh hoạt và sâu sắc hơn.

Phá vỡ môi trường áp lực cao của mô hình "gà công nghiệp"

Sự phát triển của trẻ có nhiều chiều và điểm số không phải là tiêu chí duy nhất để đánh giá sự phát triển đó.

Thay vì lấp đầy thời gian học, bố mẹ nên tạo ra không gian để vui chơi và khám phá theo ý thích, ngay cả khi chỉ là để mơ mộng hoặc phát huy trí tưởng tượng. Giống như một số trường học ở Đức, tổ chức các lớp hoạt động miễn phí đặc biệt mỗi ngày, nơi trẻ có thể chạy nhảy tự do trong khuôn viên trường, xếp khối lego, chơi trò nhập vai,...

Trong quá trình này, trí tưởng tượng và khả năng sáng tạo của trẻ sẽ được kích thích, hoạt động của mạng lưới chế độ mặc định não sẽ tăng cường, không gian phát triển dành cho tư duy sáng tạo sẽ rộng hơn.

Hãy đưa trẻ ra ngoài thiên nhiên thường xuyên hơn.

Khuyến khích trẻ đặt câu hỏi và đổi mới

Bố mẹ nên hướng dẫn trẻ đặt câu hỏi và bồi dưỡng khả năng tư duy phản biện. Đồng thời, tạo cơ hội cho trẻ thực hành sáng tạo, hỗ trợ tham gia các hoạt động đổi mới khoa học công nghệ, các cuộc thi làm đồ thủ công,... để trẻ thử nghiệm các phương pháp mới, ý tưởng mới trong thực tế, rèn luyện khả năng tư duy sáng tạo, phá vỡ những ràng buộc của tư duy.

Trí tuệ thực sự luôn đến từ việc dũng cảm đặt câu hỏi về điều chưa biết.

Nhóm nghiên cứu của Đại học Cambridge đã nhấn mạnh "Bước đột phá thực sự không nằm ở việc xóa bỏ dấu vết của quá trình thuần hóa, mà là thiết lập một con đường khả năng thích nghi của não bộ được tối ưu hóa hơn".

Nhà giáo dục Maria Montessori từng nói "Trẻ em không phải là một tờ giấy trắng, mà là một hạt giống đang chờ nảy mầm dưới lòng đất."