Dòng chảy 50 năm của kiến trúc Việt Nam

Hội thảo diễn ra trước thềm Lễ trao Giải thưởng Kiến trúc quốc gia 2024 – 2025 và nằm trong chuỗi sự kiện do Hội Kiến trúc sư Việt Nam tổ chức trong Chương trình tổng kết 50 năm nền Văn học Nghệ thuật sau ngày đất nước thống nhất (1975-2025). Trước đó, ngày 19/4, trong không khí hào hùng và phấn khởi của cả nước kỷ niệm 50 năm ngày đất nước thống nhất (30/4/1975-30/4/2025), một hội thảo cùng chủ đề đã diễn ra tại TP HCM.

Toàn cảnh hội thảo “Kiến trúc Việt Nam – 50 năm đất nước thống nhất”. Ảnh: Huyền Thương

Phát biểu khai mạc hội thảo, KTS Đặng Kim Khôi, Phó Chủ tịch Hội Kiến trúc sư Việt Nam khẳng định, với sự nỗ lực không ngừng nghỉ của nhiều thế hệ kiến trúc sư, sau 50 năm thống nhất, đất nước ta đã đạt được nhiều thành tựu và đổi thay vượt bậc trong lĩnh vực xây dựng, kiến thiết cả về chất và lượng trên khắp mọi miền đất nước.

KTS Đặng Kim Khôi, Phó Chủ tịch Hội Kiến trúc sư Việt Nam phát biểu khai mạc hội thảo. Ảnh: Huyền Thương

Hội thảo có sự tham gia của nhiều diễn giả ở các thế hệ khác nhau, trong các lĩnh vực thuộc ngành kiến trúc: Quy hoạch, Sáng tác, Nghiên cứu – Lý luận – Phê bình – Phản biện, Đào tạo, Quản lý nhà nước…

Qua các tham luận, các vấn đề của kiến trúc Việt Nam trong 50 năm qua đã được xâu chuỗi thành hệ thống theo chiều dọc thời gian và chiều ngang tích hợp các nhánh, thành “dòng chảy” đầy đủ và súc tích. Bên cạnh đó, những nhận định về ưu điểm và tồn tại của kiến trúc Việt Nam 50 năm cũng được chia sẻ theo quan điểm nhìn nhận thẳng thắn, trên tinh thần cầu thị của giới chuyên môn.

Phát biểu chào mừng hội thảo, TS. KTS Dương Đức Tuấn, Phó Chủ tịch UBND thành phố Hà Nội nhấn mạnh, kiến trúc Việt Nam ngày nay đã phát triển theo hướng hiện đại, hội nhập, không chỉ dừng lại ở việc tạo lập không gian sống mà đã thể hiện vai trò sâu sắc trong gìn giữ bản sắc văn hóa dân tộc, cải thiện chất lượng đời sống, thúc đẩy phát triển đô thị và nông thôn bền vững. Nhiều công trình đã đạt giải thưởng trong nước và quốc tế, ghi dấu sự trưởng thành vượt bậc của giới kiến trúc sư Việt Nam.

Đồng thời, tiến trình đô thị hóa đã gắn liền với sự đổi mới trong tư duy quy hoạch, thiết kế, góp phần tích cực vào sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.

TS. KTS Dương Đức Tuấn, Phó Chủ tịch UBND thành phố Hà Nội phát biểu chào mừng. Ảnh: Huyền Thương

GS. TS. KTS Nguyễn Quốc Thông cũng cho rằng, trong 50 năm qua, nhất là từ Đổi mới, lĩnh vực quy hoạch đô thị và nông thôn đã có những bước phát triển vượt bậc, đô thị hóa diễn ra với tốc độ nhanh. Phương pháp luận quy hoạch cũng đã có những bước thay đổi tích cực, từ quy hoạch với kinh tế kế hoạch hóa sang đáp ứng nhu cầu của kinh tế thành phần như quy hoạch chiến lược, quy hoạch tham dự,… Trong đó đổi mới quy trình và nội dung quy hoạch theo hướng tích hợp, rút gọn và linh hoạt để phù hợp với sự phát triển kinh tế - xã hội trong bối cảnh toàn cầu hóa.

Theo GS. TS. KTS Nguyễn Quốc Thông, 50 năm qua, kiến trúc Việt Nam phát triển theo nhiều xu hướng, trong đó có thể nhận thấy 4 xu hướng chính: xu hướng kiến trúc hiện đại quốc tế, xu hướng kiến trúc hiện đại nhiệt đới, xu hướng kiến trúc hiện đại dân tộc, xu hướng kiến trúc đại bản địa và kiến trúc xanh.

Về lý luận và phê bình kiến trúc, GS. TS. KTS Nguyễn Quốc Thông cho rằng, lĩnh vực này đã đạt được nhiều thành công trong việc nghiên cứu về di sản kiến trúc và đô thị, đây là cơ sở để bảo tồn và phát huy giá trị di sản kiến trúc, đồng thời góp phần định hình xu hướng kiến trúc hiện đại dân tộc. Cùng với đó, thông qua việc phổ biến những thành quả tiến bộ của kiến trúc thế giới vào Việt Nam, lĩnh vực lý luận phê bình kiến trúc có tác động tích cực đến định hướng sáng tác, nhất là đối với xu hướng kiến trúc hiện đại quốc tế, kiến trúc xanh Việt Nam.

GS.TS. KTS Nguyễn Quốc Thông – Chủ tịch Hội đồng Kiến trúc, Hội Kiến trúc sư Việt Nam dẫn luận về Kiến trúc Việt Nam - 50 năm Đất nước thống nhất. Ảnh: Huyền Thương

Khái quát về các giai đoạn phát triển của kiến trúc Việt Nam, KTS Hoàng Thúc Hào, Phó Chủ tịch Hội Kiến trúc sư Việt Nam nhận định, hành trình kiến trúc Việt Nam không đơn thuần là dòng chảy cấu trúc không gian và vật liệu, mà song hành với đó là trách nhiệm với vận mệnh dân tộc. Trong suốt hành trình đó, các kiến trúc sư Việt Nam chưa bao giờ đứng ngoài cuộc. Họ là những người thiết kế, chứng nhân, người kiến tạo và sẵn sàng tiên phong cải tạo xã hội bằng chính ngôn ngữ cấu trúc không gian.

Trong bối cảnh hội nhập quốc tế, các kiến trúc sư nước ngoài chiếm ưu thế trong những dự án quy mô lớn, tầm vóc quốc gia - nhờ vào nguồn lực mạnh mẽ, kinh nghiệm toàn cầu và khả năng xử lý công nghệ cao. Tuy nhiên, KTS Hoàng Thúc Hào cho rằng, điều đó không đồng nghĩa với sự lép vế về sáng tạo của kiến trúc sư Việt. Ngược lại, nếu xét chiều sâu văn hóa, sự hiểu biết tinh tế điều kiện sống bản địa, sự đồng hành bền bỉ với dân tộc, thì những sáng tạo của kiến trúc sư Việt lại chính là những biểu tượng mang căn tính Việt.

KTS Hoàng Thúc Hào, Phó Chủ tịch Hội Kiến trúc sư Việt Nam tham luận tại hội thảo với chủ đề "50 năm kiến trúc Việt Nam - tác giả, tác phẩm và thời đại". Ảnh: Huyền Thương

Phó Chủ tịch Hội Kiến trúc sư Việt Nam cho rằng, hạn chế lớn nhất của kiến trúc sư Việt Nam không nằm ở năng lực sáng tạo, mà là những ràng buộc hoàn cảnh lịch sử từ một nước thuần nông đi lên hiện đại, hầu như thiếu vắng nền tảng triết học và kỹ thuật, điều kiện kinh tế hạn chế, cùng những áp lực vô hình từ sự mong đợi (thậm chí là hiểu lầm) của xã hội.

“Nhưng chính trong nghịch cảnh đó, những công trình mang dấu ấn sâu đậm nhất đã được sinh ra, không phải trong sự phô trương, mà đồng cảm, thấu hiểu và tiết chế. Hiểu con người Việt Nam, hiểu văn hoá Việt Nam là chìa khóa để xây dựng không gian Việt Nam”, KTS Hoàng Thúc Hào cho hay.

TS. KTS Phan Đăng Sơn, Chủ tịch Hội Kiến trúc sư Việt Nam phát biểu kết luận hội thảo. Ảnh: Huyền Thương

Phát biểu tổng kết hội thảo, TS. KTS Phan Đăng Sơn, Chủ tịch Hội Kiến trúc sư Việt Nam khẳng định những đóng góp của giới nghề trong quá trình phát triển đất nước thời gian qua; đồng thời chia sẻ thông điệp của giới nghề, của Hội Kiến trúc sư Việt Nam: “Nhìn lại chặng đường 50 năm để giới KTS tự hào và cùng suy nghĩ về những khoảng trống mà lĩnh vực quy hoạch - kiến trúc còn thiếu vắng, để từ đó có một tư duy mới, tầm nhìn mới, sáng tạo mới phấn đấu đưa nền kiến trúc nước nhà phát triển bền vững, hiện đại văn minh và bản sắc, lấy con người làm trung tâm, trong kỷ nguyên phát triển mới, kỷ nguyên vươn mình của dân tộc dưới sự lãnh đạo của Đảng, Nhà nước".

Các diễn giả tham gia phiên thảo luận. Ảnh: Huyền Thương

Trao chứng nhận cho các diễn giả Hội thảo. Ảnh: Huyền Thương

Huyền Thương

Dấu ấn Lễ hội Thiết kế Sáng tạo Hà Nội năm 2024

Lễ hội Thiết kế Sáng tạo Hà Nội 2024 đã chính thức khép lại sau 9 ngày liên tục đón tiếp gần 30 vạn nhân dân và du...