Vẻ đẹp sinh thái trong thơ Vũ Trần Anh Thư

Tập thơ Ban mai thơm mắt nắng

Thơ 1-2-3 là thể thơ ngắn và được chọn lọc trong quy luật của riêng nó. Cả bài thơ là một “…chỉnh thể độc lập gồm 3 đoạn, 6 câu. Đoạn 1 chỉ có một câu, tối đa 11 chữ, đồng thời cũng là tên bài thơ. Đoạn 2 có 2 câu, tối đa 12 chữ. Đoạn 3 có 3 câu, tối đa 13 chữ”. Đòi hỏi người viết phải có lối tư duy dưới nhiều góc độ. Ngôn ngữ phải mạch lạc, nén chặt, âm vang và gợi cảm. Tránh lối viết lan man, hời hợt. Thơ 1-2-3 riêng biệt, độc đáo. Mặt khác, nó mở rộng không giới hạn về chủ đề, phạm vi tiếp cận. Điều này giúp phản ánh một cách toàn diện hơn về cuộc sống, con người và các vấn đề liên quan đến các loại hình nghệ thuật khác mà tác giả muốn biểu hiện.

Nhà thơ Vũ Trần Anh Thư rất tinh tế trong cách lựa chọn, khai thác chủ đề và cũng là tên của tập thơ Ban mai thơm mắt nắng. Đứng ở một góc độ nào đó bạn đọc sẽ nhận ra một hình ảnh thơ mộng của buổi sáng, vẻ đẹp của ánh nắng ban mai cũng chính là môi trường sinh thái, khuyến khích con người tìm về với thiên nhiên bằng sự hoà hợp, tôn trọng để tìm lại sự cân bằng và bình yên trong tâm hồn. Ban mai cũng là sự trong lành, tràn đầy sức sống, ban mai không chỉ là vẻ đẹp mà còn mang lại cảm giác dễ chịu, như một làn hương tinh khiết trong khu vườn, căn nhà, khi mọi thứ đều bắt đầu cho một ngày mới đầy năng lượng được trở về với thiên nhiên, hoa cỏ.

Thơ Vũ Trần Anh Thư đi vào chiều sâu nội tâm, gợi nhiều hình ảnh, nhiều tầng quan sát. Mỗi câu thơ là một ẩn ngữ trong trí tưởng tượng, cần đến cả trực giác, trực cảm của người viết. Đặc biệt viết về thiên nhiên bao la, chị chuyển tải được những điều sâu kín trong tâm hồn cả về âm thanh, giai điệu, màu sắc để tạo nên một bài thơ đẹp như một bức tranh nhưng lại đầy cảm thức bằng chất thơ đằm thắm, ngọt ngào, lắng sâu mang đến giá trị về nghệ thuật.

Diễn ngôn sinh thái trong thơ Anh Thư mang đến thông điệp nhân văn, ở đó, con người và thiên nhiên cùng soi chiếu, hoà quyện vào nhau ngập tràn sự tươi mới bằng những câu thơ hồn nhiên, nhí nhảnh nhưng cũng đầy vẻ đẹp của ngôn ngữ “Anh tìm về tháng giêng / bung khuy áo sông Hồng gió xuân ngời ngợi / cúc chi xỏa vai châu thổ / nụ cười em rạng rỡ hoa đào / anh nghe tình trổ nhánh”. Một phác thảo rất dịu êm về thiên nhiên, vạn vật. Anh và em chính là con người được thừa hưởng những đặc tính của thiên nhiên, của tháng giêng. Sự thuần khiết của gió xuân, mưa bụi, của sông Hồng phù sa châu thổ là một ngôi nhà sinh thái. Những thứ tưởng như nhỏ bé, bình dị như cúc chi, hoa đào là những sinh mệnh sống chan hoà, bình đẳng với nhau. Trái tim con người “trổ nhánh” thương yêu cũng như những mầm xuân bật chồi thức dậy cùng đất đai, bờ bãi.

Tiếng thơ là tiếng người. Tiếng thơ run rẩy, giàu lòng trắc ẩn chắc chắn ở đó phải dung chứa một tâm hồn đẹp. Thơ cần sự hồn nhiên, chân thành, tươi mới, khiêm nhường nhưng cũng cần sự cô đặc bằng tài năng của tác giả. Thơ 1-2-3 đầu tiên là một thể thơ thử nghiệm của nhà thơ Phan Hoàng, nhưng đến nay nó có một sức sống mạnh mẽ trong bầu khí quyển của thơ ca nước nhà. Nhiều người biết đến nó, đặc biệt là những người trẻ, đã có những buổi hội thảo, ra mắt rất thành công và uy tín về thể thơ này. Sáng tạo chính là sự mạo hiểm, chấp nhận có thành công, thất bại. Chấp nhận cả sự khen chê. Người viết dấn thân vào nghệ thuật, sáng tạo như một “phu chữ” để tìm đến cái đẹp, khoảng lặng trong thế giới tâm hồn. Vũ Trần Anh Thư là một trong những người viết dấn thân vào “địa hạt” mới mẻ và nhiều thách thức này.

Thể thơ 1-2-3 tưởng đơn giản, chỉ có 6 câu mà khiến người viết phải tìm tòi sự đa nghĩa trong từng câu, chữ. Câu thơ đa nghĩa mới đạt được tiêu chí của bài thơ. Những câu thơ phải có sự rung chấn trong cả cõi ý thức và vô thức thì mới tạo được sự âm vang trong nhịp điệu của ngôn từ. Nói như thế, không có nghĩa là thể thơ này khó, mà giá trị của một bài thơ không chỉ xét ở điều người ta thấy, người ta kể trong đó, mà chủ yếu là những gì ẩn sâu khiến cho bài thơ trở thành một tác phẩm nghệ thuật.

Với người sáng tác, cấu tứ cần sự tư duy để sáng tạo ra hình tượng nghệ thuật. Đứng trước cổ vật tàu Titanic nữ sĩ viết “Không chịu ngủ yên dưới lòng biển sâu / thì thầm câu chuyện đắm tàu định mệnh…/ họ mãi tìm nhau. Tôi tin cái chết chỉ chia lìa thực thể”. Những câu thơ ôm chứa cảm thức về một câu chuyện tình huyền thoại mà ai cũng biết, nhưng qua cách xây dựng hình tượng, Anh Thư lại một lần nữa khiến độc giả rưng rưng. Cái chết chỉ có thể chia lìa thể xác, nhưng tình yêu thì mãi trường tồn. Tình yêu đích thực không bị giới hạn bởi thời gian hay không gian. Nó tồn tại như một ý niệm, một ngọn lửa không bao giờ tắt. Titanic là sự minh chứng cho sức mạnh tình yêu và đó cũng là vẻ đẹp sinh thái trong lòng biển khơi. Biển mênh mông, bao la. Biển vỗ về, xoa dịu nỗi đau của con người.

Nhà thơ Vũ Trần Anh Thư

Vũ Trần Anh Thư có rất nhiều bài thơ viết về thiên nhiên như sông, núi, cỏ, hoa, trăng, gió, chim muông. Những biểu tượng của sự sống trong hệ sinh thái vô cùng cần thiết đối với con người. Chỉ cần điểm danh tên bài Giấc hoa hồng; Hà Nội bừng sắc hoa vô ưu; Hoàng hôn Long Biên xoè cánh dịu dàng; Đắm mình trong ngan ngát làn hương; Góc Hà Nội quán mùa đông; Nguyệt quế đêm trăng thức; Lạc giữa hương sen một sớm Hà Thành; Thông điệp xuân… hay giở bất cứ trang nào trong tập thơ cũng thấy một màu hoa, một sắc xuân, một làn hương, một giọt sương sớm. Chính thiên nhiên đã tạo ra không gian sống và giải trí cho con người một cách lành mạnh. Vẻ đẹp sinh thái trong thơ cũng là giá trị văn hoá, là nguồn cảm hứng không thể thiếu của cuộc sống.

Có thể nói, Vũ Trần Anh Thư là người rất yêu thiên nhiên. Vũ điệu của hoa cỏ luôn làm chị đắm chìm trong những giấc mơ “Những cánh hoa cuộn tròn lòng phố / trong giấc mơ rose / dụ ban mai về thơm mắt nắng”; “Trắng ngẩn ngơ tháng ba vừa sang / gánh hàng hoa chở mùa qua phố / đời vắng dần dại khờ cồn cào nông nổi / chợt rưng mùa / chạm hoa bưởi tóc xanh”; “Tháng giêng dạt dào hoa cỏ / mưa xuân lắc rắc gọi mời”; “Loa kèn an nhiên ướp nhuỵ nỗi buồn / rồi thong thả bung cánh. Và hương”; “Hoa nghiêng vào đêm / dụ trăng mở từng lớp cánh / em đi qua anh im lặng / bỏ bùa anh / bởi một ánh nhìn”.

Mỗi mùa hoa, mỗi khoảnh khắc qua lăng kính thơ Anh Thư đều có vẻ đẹp riêng. Từ cánh hoa mỏng mảnh, dịu dàng đến đoá hoa rực rỡ, kiêu sa đều tạo nên một bản hoà ca thiên nhiên đầy mê hoặc. Sông, núi cũng mang một vẻ đẹp hùng vĩ, tráng lệ được biểu đạt đầy cảm thức bằng ngôn ngữ “Nở tím hồng cao nguyên Mộc Châu / thêu tấm nhung núi đồi mùa xuân lộng lẫy”; “Cỏ thạch xương bồ từ mạch ngầm quyến dụ sông thơm”; “Dòng chảy Colorado nhẫn nại bào mòn cao nguyên / trầm tích thời gian hiển lộ trác tuyệt đại vực”; “Sông như bức họa dịu mềm thơm ngát hương hoa”.

Biển cùng những hình ảnh lãng mạn như hoàng hôn, con sóng, đêm trăng cất lên bản hòa tấu dạt dào yêu thương trong thơ chị. Vẻ đẹp sinh thái của biển sâu thẳm, bao la và không có điểm dừng. “Điệu slow vale trước biển / hoàng hôn ngụp lặn mắt em chiều chưa muốn tắt / sóng óng ánh hắt lên từng ngọn tóc…/ anh ngưng trong em như núi đắm biển chiều / dìu nhau vào đêm”; “Đầm đuôi cá xoè bung nắng sớm / bờ cát dài anh mê man sóng trổ hoa”; “Hoàng hôn lặn vào con sóng / anh lặn vào nụ cười em”; “ý nghĩ vượt rào rịn lên bờ cát / và khi ấy chiều dâng mắt biển / hồi hộp chờ vệt sóng ngấn đêm”.

Ban mai thơm mắt nắng bao gồm 123 bài thơ viết riêng cho thể 1-2-3 là một tập thơ đẹp về hình thức, dầy dặn, ấn tượng về nội dung. Dưới con mắt nghệ thuật của Vũ Trần Anh Thư, tất cả vẻ đẹp của thiên nhiên đều được khai mở một cách tối đa. Có thể nói, tập thơ mang đến mỹ cảm của cái đẹp về thiên nhiên, con người.