Từ kinh nghiệm quốc tế đến hướng đi mới cho nghệ thuật Việt Nam thời chuyển đổi số
Ngày 14/10, tại Hà Nội, Viện Văn hóa, Nghệ thuật, Thể thao và Du lịch Việt Nam và Ủy ban nhân dân phường Cửa Nam tổ chức Hội thảo quốc tế “Phát triển nghệ thuật trong bối cảnh toàn cầu hóa và chuyển đổi số: Kinh nghiệm quốc tế và bài học cho Việt Nam”.
Toàn cảnh Hội thảo quốc tế “Phát triển nghệ thuật trong bối cảnh toàn cầu hóa và chuyển đổi số: Kinh nghiệm quốc tế và bài học cho Việt Nam”. Ảnh: Huyền Thương
PGS. TS Nguyễn Thị Thu Phương, Viện trưởng Viện Văn hóa, Nghệ thuật, Thể thao và Du lịch Việt Nam; ông Nguyễn Quốc Hoàn, Phó Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch UBND phường Cửa Nam; TS. Nguyễn Phương Hòa, Cục trưởng Cục Hợp tác quốc tế, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch chủ trì hội thảo.
Hội thảo có sự tham gia của các chuyên gia, nhà nghiên cứu, nghệ sỹ, nhà quản lý đến từ các cơ quan, tổ chức trong nước và quốc tế, cùng đại diện các cơ quan báo chí, truyền thông.
Các đại biểu chủ trì Hội thảo. Ảnh: Huyền Thương
Nghệ thuật trước ngưỡng cửa cơ hội và thách thức
Nghệ thuật là lĩnh vực rộng, luôn chịu tác động mạnh mẽ từ những biến đổi kinh tế, chính trị, xã hội trong nước và quốc tế. Trong những thập niên qua, phát triển nghệ thuật ở Việt Nam đạt nhiều kết quả tích cực: hệ sinh thái hoạt động ngày càng phong phú; chất lượng sáng tác được nâng cao; chủ thể tham gia sáng tạo đa dạng; cơ hội tiếp cận và thụ hưởng nghệ thuật của công chúng được mở rộng; thị trường nghệ thuật bước đầu hình thành và phát triển.
Trong bối cảnh toàn cầu hóa và chuyển đổi số diễn ra nhanh chóng, lĩnh vực nghệ thuật đứng trước cả cơ hội và thách thức. Phát triển nghệ thuật hiện nay đòi hỏi vừa kế thừa giá trị truyền thống, vừa tiếp thu xu hướng đương đại, tận dụng sức mạnh công nghệ và hội nhập quốc tế. Đồng thời, Việt Nam đang triển khai Chiến lược phát triển văn hóa đến năm 2030, nên việc nghiên cứu và trao đổi kinh nghiệm quốc tế về phát triển nghệ thuật càng có ý nghĩa thiết thực. Đây là yêu cầu cấp thiết cần được nghiên cứu, phân tích một cách hệ thống, với sự tham gia của các chuyên gia, nhà nghiên cứu, nghệ sĩ và nhà quản lý trong và ngoài nước.
Trong bối cảnh toàn cầu hóa và chuyển đổi số diễn ra nhanh chóng, lĩnh vực nghệ thuật đứng trước cả cơ hội và thách thức. (Ảnh minh họa)
Hội thảo được tổ chức trong khuôn khổ Đề án khoa học cấp quốc gia “Phát triển nghệ thuật ở Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045”, mã số: ĐAĐLQG.01/23 do đồng chí Nguyễn Văn Hùng, Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch làm chủ nhiệm, Viện Văn hoá, Nghệ thuật, Thể thao và Du lịch Việt Nam là cơ quan chủ trì.
Phát biểu khai mạc Hội thảo, ông Nguyễn Quốc Hoàn, Phó Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch UBND phường Cửa Nam cho biết, trong bối cảnh toàn cầu hóa và chuyển đổi số diễn ra mạnh mẽ, việc kiến tạo định hướng phát triển chiến lược cho văn học, nghệ thuật không chỉ là nhiệm vụ bảo tồn, phát huy bản sắc dân tộc mà còn là con đường đưa văn hóa, con người Việt Nam hội nhập sâu rộng, đóng góp cho sự phát triển bền vững của đất nước. Tại phường Cửa Nam, cũng như trên địa bàn thành phố Hà Nội, luôn xác định văn hóa và nghệ thuật là nền tảng cốt lõi, góp phần nâng cao vị thế của Thủ đô – "Thành phố Sáng tạo" trong mạng lưới các Thành phố Sáng tạo của UNESCO.
“Hội thảo không chỉ là một sự kiện học thuật, mà còn là dấu mốc quan trọng, mở ra cơ hội để chúng ta cùng nhau định hình tương lai của nghệ thuật Việt Nam trong thời đại mới. Hội thảo sẽ trở thành một diễn đàn đối thoại cởi mở, nơi các ý tưởng sáng tạo được khơi nguồn, các kinh nghiệm quý báu được chia sẻ và các chính sách thiết thực được đề xuất. Những đóng góp tại Hội thảo sẽ là nền tảng để các cơ quan quản lý nhà nước, đặc biệt là UBND thành phố Hà Nội, tiếp tục hoàn thiện các cơ chế, chính sách, thúc đẩy sự phát triển của các loại hình nghệ thuật, xứng đáng với tầm vóc của Thủ đô ngàn năm văn hiến”, ông Nguyễn Quốc Hoàn nhấn mạnh.
Hướng đi mới cho nghệ thuật Việt Nam từ kinh nghiệm quốc tế
Hội thảo tạo diễn đàn trao đổi kinh nghiệm quốc tế và gợi mở định hướng phát triển nghệ thuật tại Việt Nam trong thời gian tới. Các tham luận tại Hội thảo tập trung vào các nội dung như: Nhận diện, làm rõ các xu thế và yếu tố tác động đến sự phát triển của nghệ thuật trong bối cảnh toàn cầu hóa và chuyển đổi số; So sánh bối cảnh và kinh nghiệm quốc tế với bối cảnh, mô hình và yêu cầu thực tiễn của Việt Nam; Xác định những bài học được rút ra từ khuôn khổ quốc tế và kinh nghiệm của các quốc gia khác có khả năng áp dụng tại Việt Nam; Đề xuất các giải pháp, sáng kiến nhằm thúc đẩy sự phát triển của nghệ thuật Việt Nam trong thời gian tới.
Hội thảo ghi nhận nhiều ý kiến, đề xuất, sáng kiến nhằm thúc đẩy sự phát triển của nghệ thuật Việt Nam trong thời gian tới. Ảnh: Huyền Thương
Từ góc nhìn của một chuyên gia về Gagaku – loại hình âm nhạc và vũ đạo lâu đời nhất thế giới, tại Hội thảo, GS. Noriaki Mita, Giám đốc Hiệp hội nghiên cứu Mita Gagaku đã xem xét cách Gagaku kết nối với quá khứ và chỉ ra điểm tương đồng giữa loại hình nghệ thuật này với múa Chăm của Việt Nam. Sự tương đồng này cho thấy mối liên hệ lịch sử sâu sắc, mở ra cơ hội để các nghệ sĩ và học giả Việt Nam nghiên cứu, so sánh và phát triển các truyền thống múa cổ điển. Việc duy trì, truyền dạy và giới thiệu Gagaku đến công chúng quốc tế, du khách, cũng như hợp tác xuyên biên giới, chính là cách thức bảo tồn nghệ thuật sống, đồng thời tạo nền tảng cho các sáng tạo mới dựa trên những giá trị cổ điển.
“Tôi tin rằng, thông qua việc kết hợp nghiên cứu, giáo dục và biểu diễn, cả Nhật Bản và Việt Nam có thể cùng nhau duy trì và phát huy di sản văn hóa phi vật thể này, đồng thời truyền cảm hứng cho các thế hệ nghệ sĩ tương lai, để Gagaku và các nghệ thuật biểu diễn truyền thống không chỉ tồn tại mà còn phát triển mạnh mẽ trong bối cảnh toàn cầu hóa”, GS. Noriaki Mita nhấn mạnh.
Tham luận về vấn đề phát triển nghệ thuật cộng đồng tại phường Cửa Nam, PGS. TS Nguyễn Thị Thu Phương, Viện trưởng Viện Văn hóa, Nghệ thuật, Thể thao và Du lịch Việt Nam cho biết, trong bối cảnh đổi mới mô hình quản lý đô thị và tinh gọn bộ máy hành chính hai cấp, phường Cửa Nam (Hà Nội) với vị thế “cửa ngõ” kết nối phố cổ - phố cũ – khu di sản Văn Miếu – Quốc Tử Giám nổi lên như một khu vực hội tụ, có sự kết nối mạnh mẽ giữa hệ thống di sản dày đặc, mạng lưới thương mại đa dạng và năng lực sáng tạo vượt trội.
Từ một số mô hình quốc tế tiêu biểu, PGS. TS Nguyễn Thị Thu Phương nhận định, cấp phường với đặc trưng vừa gần dân, vừa trực tiếp quản lý không gian văn hóa, di sản và sinh kế, chính là cấp độ vi mô lý tưởng để hình thành mô hình “phường nghệ thuật”. Trong bối cảnh Hà Nội triển khai giai đoạn tiếp theo của các cam kết trong mạng lưới các thành phố sáng tạo UNESCO ở lĩnh vực thiết kế, việc phát triển phường Cửa Nam như một “cửa ngõ sáng tạo” điểm thử nghiệm chính sách về phát triển hệ sinh thái sáng tạo tại các đô thị ở Việt Nam trong vận hành mô hình chính quyền hành chính hai cấp sẽ giúp cụ thể hóa chiến lược chuyển từ “quản lý” sang “quản trị sáng tạo cộng đồng”.
Chuyển đổi số trong lĩnh vực nghệ thuật là cơ hội chiến lược để phát triển các ngành công nghiệp văn hóa. (Ảnh minh họa)
Đối với Việt Nam, chuyển đổi số trong lĩnh vực nghệ thuật không chỉ là yêu cầu thời đại, mà còn là cơ hội chiến lược để phát triển các ngành công nghiệp văn hóa, nâng cao năng lực cạnh tranh, quảng bá hình ảnh đất nước và bản sắc Việt Nam trên trường quốc tế. GS. Từ Thị Loan cho rằng, việc nghiên cứu, so sánh kinh nghiệm quốc tế sẽ giúp xác định mô hình phù hợp, đề xuất chính sách khả thi nhằm thúc đẩy quá trình phát triển nghệ thuật Việt Nam trong không gian số một cách sáng tạo, hiệu quả và bền vững.
Từ thực tiễn, kinh nghiệm của một số nước như Nhật Bản, Hàn Quốc, Trung Quốc và Vương Quốc Anh, theo GS. Từ Thị Loan, chuyển đổi số trong lĩnh vực nghệ thuật chỉ có thể thành công khi được đặt trong chiến lược quốc gia về văn hóa – công nghệ - sáng tạo, với sự dẫn dắt của Nhà nước, sự tham gia chủ động của khu vực tư nhân và sự đồng hành của cộng đồng nghệ sĩ.
Bài học quan trọng cho Việt Nam là cần coi chuyển đổi số nghệ thuật là bộ phận hữu cơ của chuyển đổi số văn hóa quốc gia, gắn với Chiến lược phát triển các ngành công nghiệp văn hóa và chương trình chuyển đổi số quốc gia. Việc hoàn thiện thể chế, đầu tư hạn tầng, đào tạo nhân lực sáng tạo số, cùng với chính sách hỗ trợ khởi nghiệp và hợp tác quốc tế, sẽ là những điều kiện tiên quyết giúp Việt Nam xây dựng nền nghệ thuật hiện đại, mở, hội nhập và giàu bản sắc trong kỷ nguyên số.
Từ ngày 10 – 12/10/2025 tại Trung tâm Di sản Hoàng thành Thăng Long, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch phối hợp với Bộ Ngoại...
Bình luận
