Thêm một ngòi bút khắc họa sinh động hình tượng “Bộ đội Cụ Hồ”

Để góp phần tuyên truyền, phổ biến những giá trị văn hoá “Bộ đội Cụ Hồ”, tác giả Nguyễn Văn Hải đã gửi đến bạn đọc cuốn sách Toả ngát danh thơm “Bộ đội Cụ Hồ” (Nxb Quân đội nhân dân, 2024) với tình cảm nồng ấm, lý lẽ sâu sắc.

 Cuốn sách Toả ngát danh thơm “Bộ đội Cụ Hồ”

Cuốn sách có độ dày 208 trang, gồm hai phần khá cân đối: Phần I. Giữ gìn, phát huy giá trị văn hóa “Bộ đội Cụ Hồ”; Phần II. Dấu chân người lính trên mọi miền Tổ Quốc. Nhờ sự cân đối về mặt nội dung mang đến tính ổn định, hài hòa trong dung lượng tri giác, nhận thức mà người đọc có thể dung nạp. Để rồi chắp cánh cho sự vừa vặn ấy chính là giọng điệu ngợi ca, tình cảm nồng nàn của tác giả khi nói về đề tài không mới nhưng chưa bao giờ cũ này. 

Trong bài viết mở đầu cuốn sách mang tên Rạng rỡ danh xưng - danh hiệu “Bộ đội Cụ Hồ”, tác giả Nguyễn Văn Hải nhìn nhận: “Bộ đội Cụ Hồ” là một danh từ văn hoá rất giàu bản sắc dân tộc. Đó là bộ đội của Cụ Hồ, do Cụ Hồ và vì Cụ Hồ. Có nghĩa là, bộ đội ta là “con đẻ” của Bác Hồ kính yêu, do Người sáng lập, giáo dục, rèn luyện, đồng thời bộ đội ta luôn luôn chiến đấu vì mục tiêu, lý tưởng cách mạng của Bác đã vạch ra là độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội. Khi nói đến bộ đội Việt Nam tức là nói đến “Bộ đội Cụ Hồ”. Do vậy, trong trường hợp này, “Bộ đội Cụ Hồ” là một danh từ vừa có nghĩa chung (đã là bộ đội Việt Nam, ai cũng được gọi là “Bộ đội Cụ Hồ); vừa thể hiện nghĩa riêng (chỉ có công dân Việt Nam rèn luyện, công tác và có quân hàm, chức vụ trong quân đội mới được gọi là “Bộ đội Cụ Hồ”). 

Việc làm rõ ý nghĩa danh xưng, danh hiệu “Bộ đội Cụ Hồ” là chỉ dấu dẫn dắt người đọc đến với những khám phá làm nổi bật đặc trưng văn hóa, phẩm chất “Bộ đội Cụ Hồ”. Về điểm này, chúng tôi nhận thấy mối tương liên giữa cuốn sách Toả ngát danh thơm “Bộ đội Cụ Hồ” và Nghị quyết số 847-NQ/QUTW ngày 28-12-2021 của Quân ủy Trung ương về “Phát huy phẩm chất “Bộ đội Cụ Hồ”, kiên quyết chống chủ nghĩa cá nhân trong tình hình mới”. Nghị quyết số 847 đã chỉ rõ 5 đặc trưng cơ bản của phẩm chất “Bộ đội Cụ Hồ” và cuốn sách là minh chứng rõ ràng cả về mặt lý luận và thực tiễn cho 5 dấu hiệu đặc trưng này. 

Trong Phần I, chỉ cần lần theo tên của các bài viết trong cuốn sách, người đọc sẽ nhận ra những đặc trưng văn hoá, phẩm chất “Bộ đội Cụ Hồ” đã được tác giả làm rõ thông qua các bài viết như: Tạc vào lòng dân “tượng đài” về đức hy sinh cao cả; Sáng đẹp những tấm gương quên mình vì Tổ quốc; Ham học và cống hiến để không ngừng tiến bộ; hay như: Chiều sâu văn hoá của nếp sống chính quy; Sống trong tình đồng chí, trưởng thành nhờ đồng đội… 

Cùng với việc làm rõ những vấn đề mang tính triết lý, luận đề về danh xưng cao quý “Bộ đội Cụ Hồ”, ở phần II, tác giả mang đến cho người đọc những trang viết xúc động và chân thực thông qua những bài ký chân dung đậm hơi thở hiện thực sinh động của đời sống quân ngũ. Ở đó, người đọc sẽ được gặp gỡ những cán bộ, chiến sĩ Trung đoàn 101 luôn trân trọng những phẩm chất cao đẹp của thế hệ cha anh mình qua “những con đường, vườn cây bất tử” được mang tên Anh hùng, Liệt sĩ Đặng Thuỳ Trâm, Nguyễn Văn Thạc, Cao Thế Chiến, Nguyễn Xuân Lực.

Đó còn là Dược “thần” với niềm say mê lao động chân chính đã gây dựng vườn rau xanh từ những vùng đất hoang; là Dĩnh “thép” sẵn sàng “đánh cược” cả tính mạng mình trước những cuồng nộ của phong ba, bão táp tại Nhà giàn DK1; là Mặn mòi sương nắng Ba Vì khi ngọn lửa tình yêu cuộc sống, yêu quê hương đất nước giúp những phi công Trung đoàn Không quân 916 thêm vững vàng tay lái trên bầu trời Tổ quốc.

Cũng trong phần II cuốn sách, xúc động hơn cả là loạt bài Khát vọng Trường Sa. Theo hải trình nơi mênh mang sóng nước, tác giả đã khắc họa chân dung những người con đất Việt ngày đêm canh giữ, gắn bó với biển, đảo, thềm lục địa và cả nắng, gió, biển khơi, cỏ cây, hoa lá, chim muông… hiện hữu nơi này. Họ mang trong mình tinh thần lạc quan, yêu đời và khát vọng qua bao thế hệ về việc xây dựng Trường Sa có thêm diện mạo mới, sức bật mới, qua đó khẳng định những giá trị của quốc gia mạnh về biển. Những hình ảnh ấy đã được tác giả Nguyễn Văn Hải nâng niu, trân trọng trong từng câu chữ. Để rồi toát lên tất cả là hình dung về những người lính “Bộ đội Cụ Hồ” đầy thân thương, gần gũi. 

Nguyễn Văn Hải là một nhà báo - chiến sĩ có thâm niên 32 năm công tác trong Quân đội. Trải qua các cấp bậc từ binh nhì đến sĩ quan chỉ huy đơn vị, rồi sĩ quan cao cấp, cán bộ Phòng biên tập Văn hóa - Thể thao, Báo Quân đội nhân dân, tác giả không chỉ có phông kiến thức cơ bản về chính trị, văn hóa quân sự, mà còn là người dành trọn tâm huyết, tình cảm mến yêu đối với Quân đội ta. Vậy nên, ở phương diện nào khi tác giả nhắc đến hình tượng “Bộ đội Cụ Hồ”, nhịp đập rung cảm từ trái tim đến con chữ luôn vang lên một cách nồng ấm, tinh tế. 

Tác giả Nguyễn Văn Hải

Ví như khi nhắc đến tình đồng chí, đồng đội, tác giả viết: “Từ trong bản chất, đoàn kết, thương yêu đồng chí, đồng đội của “Bộ đội Cụ Hồ” được khởi nguồn từ tình yêu Tổ quốc, yêu đồng loại như một lẽ tự nhiên; được thắp sáng bởi nghĩa đồng bào thiêng liêng và được kết tụ bởi một ý chí, một lý tưởng, một khát vọng chung là sẵn sàng cống hiến, hy sinh vì độc lập tự do của Tổ quốc, vì hạnh phúc của nhân dân”. Hay như nói về đức hy sinh, tác giả khẳng định: “Thật không có đức hạnh nào cao cả, vĩ đại hơn đức hy sinh! Bởi người lính luôn tình nguyện đặt Tổ quốc lên trên hết, trước hết và đã thề thốt “chiến đấu đến giọt máu cuối cùng” để đánh đuổi quân xâm lăng ra khỏi bờ cõi giang sơn, quyết tâm giữ gìn từng nhành cây ngọn cỏ, từng tấc đất thiêng liêng của tổ tiên, ông cha để lại”. 

Phải là người yêu thương, trân quý, suy ngẫm và dựng xây nhiều lắm mới trân trọng và nâng niu từng câu chữ khi viết về hình tượng “Bộ đội Cụ Hồ” như vậy. Điều này cũng là nhận định của Thiếu tướng, PGS,TS, Nhà giáo Nhân dân Nguyễn Bá Dương, Ủy viên Hội đồng Lý luận Trung ương viết trong lời nói đầu cuốn sách: “Tuy cách tiếp cận khác nhau, song cách thể hiện về hình tượng, hình ảnh, danh hiệu, danh xưng “Bộ đội Cụ Hồ” của tác giả Nguyễn Văn Hải là nhất quán.

Tác giả Nguyễn Văn Hải nhận giải Nhất cuộc thi viết “Quân đội anh hùng, Quốc phòng vững mạnh” năm 2019

Tác giả vừa khéo léo tiếp thu, kế thừa, chung đúc, kết tinh các giá trị về “Bộ đội Cụ Hồ” mà các nhà văn, nhà báo, nhà khoa học đã đề cập, lý giải trên nhiều phương diện khác nhau; vừa chọn cách lối đi riêng nhờ việc khai thác tối đa vốn từ vựng và ngôn ngữ báo chí, văn chương sinh động nên khi viết về “Bộ đội Cụ Hồ”, các nội dung không bị nhòa, bị lẫn vào các tác phẩm, công trình đã xuất bản. Đây là thành công đáng ghi nhận của tác giả do cách tiếp cận mới mẻ, đem lại suy nghĩ mới, tạo được dấn ấn và phong cách riêng”.

Suốt 80 năm qua, hình ảnh “Bộ đội Cụ Hồ” đã được vun bồi, xây đắp và lan tỏa mạnh mẽ qua nhiều thế hệ cán bộ, chiến sĩ Quân đội ta. Tại Hội nghị Quân ủy Trung ương lần thứ tám nhiệm kỳ 2020-2025 tổ chức ngày 25-12-2023 tại Hà Nội, Tổng Bí thư, Bí thư Quân ủy Trung ương Nguyễn Phú Trọng đã khẳng định: “Lan toả hình ảnh cao đẹp “Bộ đội Cụ Hồ”, thông điệp yêu chuộng hoà bình của đất nước ta, Quân đội ta trên trường quốc tế”. Thượng tướng Trịnh Văn Quyết, Ủy viên Trung ương Đảng, Phó chủ nhiệm Tổng cục Chính trị QĐND Việt Nam cũng nhấn mạnh: “Văn hóa “Bộ đội Cụ Hồ” là sự hòa quyện giữa giá trị văn hóa dân tộc và thời đại; sự tiếp thu, phát triển tinh hoa văn hóa, con người Việt Nam; là đặc trưng văn hóa quân sự của Quân đội cách mạng, kết tinh những giá trị văn hóa - chính trị - đạo đức của “Bộ đội Cụ Hồ”, trở thành biểu tượng của chủ nghĩa anh hùng cách mạng Việt Nam”. 

Tiếp nối và làm sâu sắc thêm những nhận định ấy, cuốn sách Toả ngát danh thơm “Bộ đội Cụ Hồ” của tác giả Nguyễn Văn Hải là sản phẩm tri thức đáng trân quý, thiết thực góp phần tôn vinh, lan toả những giá trị tốt đẹp của nhân cách văn hóa “Bộ đội Cụ Hồ” cho thế hệ hôm nay và mai sau. 

Nguyễn Đức Hà

"Lá đơn thứ 72"- Thành công mới về xây dựng hình tượng Bác Hồ trên sân khấu

Hình tượng Chủ tịch Hồ Chí Minh được xây dựng trên sân khấu với nhân vật Bác Hồ thường có hai dạng: Tác phẩm "có...