Rượu vang Chile

Theo kế hoạch thì ngày hôm đó chúng tôi sẽ đi thăm hai thành phố biển nằm kề nhau là Vina del Mar và Valparaiso. Ông Contađo gợi ý, trên đường đi nên dành một chút thời gian ghé thăm hãng sản xuất và kinh doanh rượu vang nổi tiếng Veramonte, cũng nằm sát ngay bên quốc lộ 68. Mọi người đều vui vẻ hưởng ứng. Thế là chương trình tham quan của chúng tôi lại được bổ sung thêm một điểm đến.

Ông Contado bỏ xe riêng lên ngồi chung với anh em trong đoàn trên chiếc Toyota 12 chỗ. Trên xe cũng đã có một hướng dẫn viên du lịch, nhưng Contado bảo, hôm nay phục vụ đoàn Việt Nam anh em, cứ để ông đóng vai người thuyết minh, khi nào thấy hết vốn kiến thức khi ấy sẽ lại nhờ đến hướng dẫn viên giúp đỡ !

Quốc lộ 68 có chiều dài trên 120 km. Đây là con đường cao tốc huyết mạch nối liền thủ đô Santiago với hai thành phố hải cảng Valparaiso và Vina del Mar. Ra khỏi Santiago, con đường chạy ngang theo hướng Đông - Tây. Đi được khoảng 20 km, Contado chỉ sang bên phải hướng đi, nơi xa xa chỉ thấy những đợt núi non trùng điệp nối tiếp của dẫy núi Andes dài nhất thế giới, ông bảo từ đây cứ đi về hướng ấy, chừng bẩy tám giờ xe chạy là tới biên giới Chile - Argentina

Xe bắt đầu đi vào một đường hầm xuyên núi có chiều dài 3km mang tên La Piado. Qua đường hầm, một vùng thung lũng rộng lớn rợp bóng cây ăn quả mở rộng ngút ngàn trước tầm mắt. Contado kể rằng, nơi đây trước kia là một vùng đất chết, chỉ có những loài cây hoang dại vàng úa mọc lác đác đó đây. Hệ thống đại thủy nông lấy nước từ vùng hồ Penuelas cách đây gần một trăm km hoàn thành hơn chục năm nay, đã biến cả vùng đất khô cằn này thành vùng cây ăn quả lớn của đất nước.

Vượt qua khoảng hai chục km đường cắt ngang rừng cây ăn quả, là tới một đường hầm nữa có tên Zapata. Qua con hầm, xe lại đi vào một thung lũng khác, xem ra còn lớn hơn rừng cây ăn quả trước đấy, thung lũng có tên Kasablanca, là vùng trồng nho nổi tiếng mới hình thành, nhờ vào nguồn nước tưới của công trình thủy nông Penuelas. Hai bên đường lúc này là những cánh đồng nho đang độ ra quả, trải rộng nhấp nhô những đợt sóng xanh ngát, như muốn phỏng lại dáng hình nhấp nhô của những gò đồi điệp trùng trong thung lũng.

Còn nhớ, có lần tôi đã gọi ông Contado là nhà doanh nghiệp có trái tim nghệ sĩ, là bởi hầu như bất cứ khi nào, hễ cứ bắt gặp một chuyện gì đấy, một cảnh gì đấy có nhiều ấn tượng, là người nghệ sĩ này lại có thể “tức cảnh sinh tình” được ngay, ông có thể kể cho mọi người nghe về một câu chuyện nào đó có liên quan. Và lần này cũng không phải ngoại lệ. Đi giữa biển nho lấp lay xanh biếc, Contado đã ngẫu hứng kể cho chúng tôi nghe về nghề trồng nho và làm rượu của xứ này.

Từ thung lũng Kasablanca, nếu đi xe ô tô thẳng tiến về hướng Đông, thời gian không mất quá chục tiếng đồng hồ, khi vượt qua đỉnh núi Andes là chúng ta đã tới biên giới Argentina. Dưới chân sườn phía Đông dãy núi dài nhất thế giới này thuộc địa phận Argentina là vùng đất mang tên Mendoza. Nhờ vào những điều kiện địa hình, đất đai, khí hậu phù hợp, mà những giống nho tốt nhất của Pháp được du nhập đã phát triển tươi tốt từ hàng trăm năm trước.

Ngày nay, tương phản với hình ảnh dãy núi Andes lạnh lẽo tuyết phủ quanh năm là những nhà máy chưng cất rượu nho mọc lên dưới chân núi đang toả khói ngày đêm. Và thương hiệu của những hãng rượu vang lừng danh thế giới cũng đều xuất hiện và nổi danh từ xứ này, đó là những tên tuổi như Carabenet, Merlot và đặc biệt là Malble.

Khác với Argentina, con đường đi đến rượu vang của đất nước Chile là chậm chạp và nhỏ bé hơn nhiều. Ba bốn chục năm về trước, rượu vang Chile sản xuất ra không đủ cho nhu cầu tiêu dùng trong nước, lại càng chưa có tên tuổi gì trên thị trường thế giới. Nhưng từ khi những giống nho tốt nhất của Pháp được lai tạo, thuần hóa thích nghi với vùng đất này.

Đặc biệt là từ khi hàng loạt các hồ chứa nước lớn và hệ thống thủy nông liên hoàn ở khu vực miền Trung đất nước được hoàn thành và đưa vào khai thác, đã biến vùng đất chết ven biển chạy dài 800 km trở thành vùng đất trồng cây ăn quả tập trung, thì sản lượng nho của Chile đã tăng lên nhanh chóng. Do thổ nhưỡng và khí hậu thích hợp mà các loại nho ở đây đã cho năng suất cao, đặc biệt là có hương vị thơm ngon riêng biệt. Tất cả những cái đó đã tạo nên một cơ sở vững chắc và ổn định cho ngành công nghiệp rượu vang xuất khẩu của Chile ra đời và phát triển.

Trong hầm rượu vang của hãng rượu Veramonte - Chile 

Ngày nay, Argentina sản xuất rượu vang nhiều gấp 5 lần Chile, khoảng 1,45 tỷ lít/năm, nhưng Chile lại xuất khẩu rượu vang nhiều gấp 2 lần Argentina. Lý do thật đơn giản, rượu Chile luôn có hương vị thơm ngon nổi trội, độ cồn cao nhưng rất êm dịu, trong khi đó giá bán lại luôn thấp hơn so với sản phẩm cùng loại của nhiều nước khác.

Vang Chile xuất khẩu với số lượng lớn, chủng loại và giá cả cũng rất phong phú. Có loại giá bán chỉ hơn 1 USD một chai 750 cc. Nhưng cũng có loại giá lên tới 50 USD một chai cùng cỡ. Những thương hiệu nổi tiếng khắp thế giới của vang Chile phải kể đến Altazor Cabernet, Caballo Loco, Don Maximiano, Sideral, Primus...

Mải vui câu chuyện, xe chúng tôi đã tới ngã ba rẽ vào hãng rượu Veramonte từ lúc nào không biết. Ông Contado cho hay, từ ngã ba Kasablanka này ngược về Santiago đường dài hơn 60 km, xuôi về Vina del Mar cũng hơn 60 km. Kasablanca trở thành tâm điểm của quốc lộ 68.

Rẽ vào đường nhánh, xe chạy chừng nửa cây số giữa ngút ngàn đồng nho là tới trụ sở của hãng rượu vang Veramonte. Đã thấy hàng chục xe ô tô lớn nhỏ các loại đỗ ngay ngắn trong bãi xe rộng trước mặt tiền hãng rượu.

Gian đại sảnh hãng rượu rộng như một gian siêu thị. Có một mô hình thu nhỏ giới thiệu xưởng sản xuất và hầm bảo quản rượu nho của hãng, giống như trong các hội chợ triển lãm người ta vẫn thường trưng bày các mô hình như thế. Tất cả các gian hàng còn lại được dùng để trưng bầy, giới thiệu và bán các sản phẩm rượu vang và rượu sampanh của hãng.

Rượu mua ở đây khác với ở những nơi khác. Người ta đặt chai rượu trong các hộp gỗ, làn mây hoặc giá đỡ kim loại. Tất cả đều có đính kèm tên thương hiệu và lôgô biểu tượng của hãng Veramonte. Trên nhãn mác đeo ở cổ chai còn in rõ hàng chữ ngày tháng và địa điểm bán hàng Kasablanka - Chile. Từng chai, từng cặp rượu vang được trang điểm kỹ lưỡng như thế, đã giống như những vật lưu niệm độc đáo. Cách bán hàng kiểu này chẳng khác nào một cách tiếp thị, nhằm kích thích nhu cầu mua sắm của khách hàng.

Người vào đây tham quan đa phần là khách đi thăm thành phố biển và các nơi du lịch khác quanh vùng, phần lớn ai cũng có nhu cầu mua sắm cho mình một chút quà kỷ niệm nào đấy. Cũng không ít người lại có nguyện vọng được thưởng thức một ly rượu vang tại chính nơi nó được sản xuất ra. Nắm được thị hiếu và nhu cầu của khách du lịch, ở đây người ta cũng đã mở ra những cách phục vụ khác nhau cho khách hàng thưởng thức rượu vang.

Các quầy bar trên tầng hai, người ta bán vang cho khách uống tại quầy. Tuỳ theo loại mà mỗi ly có giá từ 1 USD cho tới vài USD, thậm chí có những ly có giá tới 10 USD. Khách uống ở đây có thể gọi thêm những món nhắm nhẹ nhàng như xúc xích, thịt nướng... Còn một cách phục vụ khác là khách được mời xuống thăm và thưởng thức rượu vang trong hầm rượu. Khách mua vé vào cửa 3 USD mỗi người. Vào hầm có uống hay không thì tùy.

Ông Contado mua vé mời tất cả anh em chúng tôi xuống hầm, ông bảo đã đến tận đây mà không xuống hầm uống một ly vang lưu niên thì quả là một điều đáng tiếc!

Bước xuống một cầu thang ốp đá khoảng 20 bậc chúng tôi đã có mặt trong hầm rượu. Trần hầm chỉ cao chừng 3 mét. Một thứ ánh sáng vàng tươi bao trùm khắp căn hầm rộng lớn. Khoảng trống giữa hầm với những quầy bar và khoảng 10 chiếc bàn gỗ đặt ngay ngắn trước quầy, là nơi dành cho khách ngồi thưởng thức rượu vang và ngắm nhìn hầm rượu.

Những thùng rượu gỗ sồi được xếp ngay ngắn trên những giá gỗ chắc chắn. Từ gian đại sảnh, các giá rượu chạy toả về mọi hướng, giữa các hàng giá gỗ là những lối đi rộng chừng 2 mét. Cách sắp đặt thế này, gợi cho ta nhớ về cảnh tượng những con phố lớn nhỏ được quy hoạch và xây dựng theo một ý tưởng, đều quy tụ về quảng trường trung tâm của một thành phố nào đấy.

Chúng tôi ngồi quây quần quanh một chiếc bàn gỗ sồi lớn. Ông Contado bảo hôm nay ông mời chúng tôi thưởng thức một loại vang đặc biệt của hãng Veramonte với hai độ tuổi khác nhau, một loại 10 năm và một loại 20 năm tuổi. Ông còn giải thích thêm, ở dưới hầm nhà hàng không bán đồ nhắm kèm, rượu ngon uống sếch mới cảm nhận hết được cái hương vị tuyệt vời của nó!

Người phục vụ đem ra hai thùng rượu gỗ sồi, mỗi thùng 2 lít. Trên thành gỗ thùng thứ nhất, ngoài hàng chữ Veramonte in màu đỏ, nổi lên rõ rệt là dòng chữ ghi ngày đóng thùng “tháng 8 năm 1984”. Còn ở thùng kia là dòng chữ “tháng 8 năm 1994”. Các nút gỗ trên mặt thùng rượu được niêm phong bằng một lớp xi màu nâu in chữ nổi sắc nét ngày tháng đóng thùng của từng loại một.

Contado tự tay phá vỡ lớp xi niêm phong thùng rượu 10 tuổi rồi vặn mở nút gỗ. Một hương thơm dịu dàng nhè nhẹ bốc lên. Contado dùng một chiếc bơm tay thủ công hút rượu ra các cốc. Ông dặn chúng tôi, nếm loại 10 tuổi trước, loại 20 tuổi sau thì mới thấy rõ sự khác biệt phẩm chất hai loại, và mỗi lần thưởng thức một loại vang mới thì phải thay ly mới, nếu làm ngược lại là sự cảm nhận sẽ mất đi độ chính xác.

Trong cái không gian chập chờn ánh đèn ngà vàng như hổ phách, như mật ong, và thơm ngát hương vị say nồng của men rượu, chúng tôi đã được ông Contado kể cho nghe về những điều kỳ thú của nghề làm rượu nho, mà quả thật, đây là lần đầu tiên trong đời tôi mới được biết đến, dù cho đã không ít lần được thưởng thức các loại vang của nhiều nước khác nhau.

Trụ sở hãng rượu Veramonte nằm giữa cánh đồng nho Kasablanka

Bản đồ rượu vang thế giới ngày nay chỉ giới hạn trong khoảng chưa đầy 20 quốc gia, trong đó nổi lên ở những vị trí dẫn đầu phải kể đến Pháp, Italia, Mỹ, Argentina, Australia... Rất tự hào là Chi Lê cũng vững vàng đứng trong nhóm nước này. Chất lượng của rượu vang trước hết phụ thuộc vào chất lượng của nho nguyên liệu.

Bản thân nho cũng có hai dòng lớn, nho ăn tươi và nho làm rượu. Đây là hai dòng nho khác hẳn nhau. Mùa thu hoạch nho ăn tươi thường vào các tháng 1, 2. Còn với nho làm rượu là các tháng 3, 4, 5 trong năm. Không phân biệt được điều đó, nhiều nơi người ta dùng nho ăn tươi để làm rượu, sản phẩm rượu vang ra đời chưa cạnh tranh đã thất bại tưởng cũng là điều dễ hiểu.

Trong dòng nho làm rượu, cho tới nay các giống nho của Pháp vẫn luôn luôn là thượng thặng. Giống nho Pháp, kể cả những giống tốt nhất, từ lâu đã được đem đến trồng ở rất nhiều quốc gia trên thế giới. Nhưng không phải nơi nào cũng cho những kết quả mong muốn. Các chuyên gia trồng nho hàng đầu trên thế giới thường đưa ra nhận định, không phải là những vùng đất có độ phì nhiêu dễ thấy hiển hiện trên bề mặt, mà những vùng trồng nho lý tưởng lại thường là những dải đất có vẻ bề ngoài khô cằn.

Những dải đất ven biển được thế núi, dáng sông che chắn tạo thành hình móng ngựa, tạo dáng gương cầu, tinh hoa của biển cả theo gió tràn về trầm tích trong lòng đất, đã như một yếu tố thần bí riêng có của những vùng đất trồng nho nguyên liệu làm rượu. Những nguyên tố vi lượng quan trọng bậc nhất có trong lòng đất làm nên đẳng cấp của quả nho làm rượu chính là chất kali. Tỷ lệ kali đạt từ 5 đến 10 ppm là điều kiện lý tưởng để cây nho tươi tốt quanh năm, từ đó mà tổng hợp đường chuyển dần dần lên quả.

Nói cách khác, vị ngọt của nho lệ thuộc vào độ giầu kali trong đất trồng. Nho càng ngọt càng cho rượu nồng nàn cao cấp. Những giống nho chuyên dùng làm rượu của vùng Bordeaux - Pháp, vùng nam Italia, vùng ven biển Australia, Mỹ, Chile... tỷ lệ đường mùa nào cũng đạt 25 - 26 mg/lít. Trong khi đó nho ở hầu hết các nơi khác thường chỉ đạt 15 - 16 mg/lít.

Nên nhớ rằng tăng một mg đường trong nho là tăng một độ cồn trong rượu. Điều đó giải thích vì sao, rượu vang của Pháp, Italia, Chile... độ cồn thường cao nhưng luôn có vị ngọt êm dịu. Cái đó không thể là gì khác, mà chính là tặng phẩm thượng đế ban thưởng riêng cho từng vùng đất mà thôi.

Trong dòng nho chuyên dùng làm rượu thì giống nho xanh là nguyên liệu làm ra vang trắng, nho đỏ sẽ ủ ra vang đỏ, còn nho đỏ đem bóc vỏ thật kỹ sẽ sản xuất ra loại vang có màu hồng tuyệt đẹp. Ở Mỹ có giống nho đặc biệt tên là Zinfandel chỉ trồng được ở hai bang California và New York, giống nho này không cần bóc vỏ, khi sản xuất cũng cho ra loại vang có màu hồng tiêu chuẩn.

Nho nguyên liệu quan trọng đến thế, nhưng cũng chưa phải là tất cả. Phương pháp lên men và quá trình tinh lọc cũng ảnh hưởng hết sức to lớn tới chất lượng và phẩm cấp của rượu sau này. Quá trình lên men của rượu vang trải qua hai giai đoạn trong vòng 3 đến 4 tháng, sau đó sẽ tiếp tục hoàn thiện theo thời gian. Bản thân rượu vang tốt luôn sở hữu một khả năng thiên bẩm là tự loại bỏ tất cả, chỉ giữ lại những gì tinh túy nhất.

Nên nhớ rằng, không phải bất cứ rượu vang nào cứ cất giữ càng lâu năm là càng trở nên ngon hơn. Nhưng điều được khẳng định như chân lý, chỉ có rượu ngon mới có thể cất giữ được lâu, mới có đời sống vững bền theo năm tháng. Những ai đã từng được thưởng thức những chai rượu vang tìm thấy dưới đáy đại dương trong lòng con tầu bất hạnh Titanic từ hơn một trăm năm trước, thì sẽ hiểu thế nào là sự thần diệu của thời gian được ướp hương trong những chai rượu quí.

Chúng tôi lên xe rời Veramnnte để tiếp tục cuộc hành trình xuôi về hướng biển. Cảm giác chuếnh choáng, lâng lâng do những ly rượu vang lâu năm đem đến, rồi cũng nhẹ nhàng bay đi sau mỗi cung đường. Thế nhưng cái cảm giác say say, chất ngất từ những câu chuyện trồng nho và làm rượu vang do ông Contado mang lại, hình như cứ bảng lảng trong tôi rất lâu.

Thì ra mọi thứ có ích do con người làm ra, dù là rượu vang hay cá hồi, dù là da thuộc đóng giầy hay vũ điệu tango, dù là tranh vẽ vỉa hè hay bóng đá trên sân cỏ... tất cả, tất cả chúng đều có một đời sống và số phận riêng biệt, cuồn cuộn như mọi dòng sông đều chẩy, nhưng thật ra lại vô cùng thầm lặng. Thầm lặng đến nỗi ngay cả những người làm ra chúng, nếu như họ không có được niềm đam mê tới độ đắm đuối với những đứa con tinh thần của mình, chắc hẳn họ cũng chưa thể đạt tới cái ngưỡng nhập thần, đủ sức chuyển tải những nghĩ suy “ ý tại ngôn ngoại ” ở trong mình sang cho người khác cùng được sẻ chia.

Tôi có được cái may mắn là trong chuyến đi xa lần này, chẳng biết trời đất run rủi thế nào mà hầu như đa phần những người Nam Mỹ tôi gặp, hạnh ngộ thay, lại đều là những con người yêu đời, và cũng lại yêu nghề tới mức lạ kỳ. Bởi thế mà những điều họ nói ra, họ trao đổi, cho dù chỉ là những điều rất cụ thể của nghề nghiệp, rất là con cá lá rau, rất là đồng tiền bát gạo, mà sao chúng hầu như lại đều có được sức lôi cuốn đến nhường vậy.

Gặp được hoàn cảnh như thế, các bạn cứ thử nghĩ, tôi còn biết làm gì hơn là cứ miệt mài nghe, để rồi miệt mài ghi chép, sắp xếp lại cho thành những câu chuyện, mà tôi quen gọi là chuyện kể dọc đường, để rồi lại hy vọng được chuyển đến các bạn, như một lời tâm sự sau mỗi chuyến đi.