5 dấu hiệu trẻ đang “âm thầm” giỏi lên, báo hiệu con sắp “bứt tốc” trong học tập

Nhiều bậc bố mẹ nhận thấy con mình học lúc siêng, lúc chán thái độ thay đổi như thời tiết. Nhưng đằng sau sự thất thường ấy, các chuyên gia giáo dục cho rằng có những tín hiệu rất đáng mừng.

Họ đã chỉ ra 5 dấu hiệu đặc biệt cho thấy một học sinh tiểu học đang có bước tiến vượt bậc. Nếu trẻ có hơn 2 trong 5 dấu hiệu này, điều đó chứng tỏ con đang đi đúng hướng để học tập tốt, mẹ đang nuôi dưỡng một “ngựa ô” thực thụ, trẻ có thể bứt phá xa hơn cả những từng kỳ vọng.

Chủ động học

Một người mẹ chia sẻ: “Tôi thật sự vui mừng khi thấy con trai mình, cậu bé trước đây không bao giờ chịu làm bài tập nếu tôi không nhắc, nhưng nay đã chủ động hoàn thành bài kiểm tra Toán trước thời hạn. Con làm hết cả trang giấy, và tất cả đều đúng. Dù đôi khi vẫn cần nhắc nhở, nhưng khác với trước, giờ con không còn nổi giận hay chống đối nữa.”

Cô kể thêm, hôm qua tâm trạng mình rất tốt, nên khi con đang làm bài mà chuyển sang nặn Ultraman bằng đất sét, cô chỉ nhẹ nhàng nhắc “Con làm xong rồi hãy chơi tiếp nhé.” Thật bất ngờ, cậu bé quay lại bàn, hoàn thành bài rất nhanh, sau đó còn tự đọc sách nửa tiếng rồi mới xem video giải trí.

Những ngày gần đây, không khí trong nhà nhẹ nhàng hơn. Không còn tiếng thúc giục, thay vào đó là những lời con nói khiến người mẹ xúc động “Con viết xong từ mới rồi sẽ xem trước bài.” “Mẹ ơi, đợi con đọc xong quyển này rồi học nhé.” “Con ráp xong Lego đã, rồi con ăn trái cây liền.”

Tiến sĩ thần kinh học người Nhật Nariyuki Hayashi từng nói “Sau 7 tuổi, trẻ đặc biệt khao khát cảm giác tự làm được".

Ở giai đoạn 8 - 10 tuổi, vùng não chịu trách nhiệm cho tính tự lập phát triển mạnh mẽ như một xa lộ đang được mở rộng. Khi trẻ cảm nhận được niềm vui từ việc tự học và tự quyết, sẽ tiếp tục tiến về phía trước, dù con đường có chút khó khăn.

Vì vậy, nếu muốn con phát triển khả năng tự học sớm, hãy lắng nghe và thúc giục ít đi. Từ sau 4 tuổi, điều trẻ cần không phải là mệnh lệnh “Phải làm thế này”, mà là sự tin tưởng để được nói “Con muốn thử làm điều đó”.

Trẻ chủ động học.

Học cách xem lại bài

Siêu nhận thức là “vũ khí tối thượng” của những học sinh giỏi, khả năng nhìn thấy cách mình đang học.

Khi trả lời sai một câu hỏi, thay vì vội vàng bỏ qua, các em sẽ dừng lại để truy tìm nguyên nhân “Mình đọc nhầm đơn vị à?”, “Cách làm này rườm rà quá, lần sau thử phương pháp khác xem sao.”

Khi trẻ biết phân tích lỗi sai của mình, xem thất bại là cơ hội để hiểu sâu hơn, đây là quá trình trưởng thành thực sự bắt đầu.

Trẻ có thể tự nói “Con sai ở đây rồi, nhưng con đã biết cách làm đúng cho lần sau,” đó là biểu hiện của sự thông minh, dấu hiệu của nhận thức sâu sắc, nền tảng của một người thích học.

Học cách xem lại bài.

Tập trung học tập

Khả năng tập trung của trẻ không hình thành trong ngày một ngày hai, mà phát triển dần theo độ tuổi và được nuôi dưỡng bằng niềm say mê. Khi thực sự yêu thích một điều gì đó, có thể gạt bỏ mọi xao nhãng xung quanh và hoàn toàn đắm chìm trong hoạt động đó.

Các nhà tâm lý học gọi trạng thái này là “dòng chảy” (flow) - khi tâm trí, cảm xúc và hành động của con hòa làm một.

Nếu trẻ có thể ngồi học lâu hơn trước, chỉ rời bàn khi được gọi ăn, hay tập trung cao độ khi làm bài kiểm tra, đó là dấu hiệu cho thấy “vị chỉ huy” trong não bộ – thùy trán – đang phát triển mạnh mẽ. Trẻ bắt đầu biết tự kiểm soát bản thân, và sự tập trung giờ đây không còn là điều bị ép buộc, mà là sự lựa chọn tự nguyện.

Chính vì vậy, khi con đang say sưa xếp lego, vẽ tranh, đọc sách hay làm toán, đừng vội ngắt lời hay xen ngang.Hãy để con được trải nghiệm trọn vẹn cảm giác hoàn thành và niềm vui sau mỗi lần “chạm đích”. Mỗi lần như thế, mạch tưởng thưởng trong não lại được kích hoạt, giúp khả năng tập trung của trẻ bền vững hơn.

Tập trung học tập.

Mức độ câu hỏi đã được nâng cấp

Khi còn nhỏ, trẻ thường đặt ra những câu hỏi đơn giản như “Mẹ ơi, từ này đọc thế nào?”, “Tại sao chim lại biết bay?” thể hiện sự tò mò bản năng về thế giới xung quanh.

Nhưng theo thời gian, cách đặt câu hỏi của trẻ dần thay đổi. Trẻ bắt đầu muốn hiểu “vì sao” và “nếu thì”, những câu hỏi sâu sắc và phản ánh sự trưởng thành trong tư duy “Vì sao mùa hè lại nóng, còn mùa đông thì lạnh?”,“Nếu khủng long chưa tuyệt chủng, liệu con người có còn tồn tại không?”,“Tại sao phải giải theo cách này? Có thể làm theo cách khác không?”

Lúc này, trí não của con đang hoạt động như một chiếc tàu ngầm trí tuệ, lặn sâu vào đại dương tri thức để khám phá logic, mối liên hệ và nguyên nhân – hệ quả của vạn vật. Đó là dấu hiệu cho thấy tư duy phản biện và khả năng suy luận logic của trẻ đang phát triển mạnh mẽ, bộ não đang “nâng cấp” từng ngày.

Vì thế, khi con liên tục hỏi “Tại sao?”, đừng vội thấy phiền hay cho rằng hỏi quá nhiều. Nếu có thể, hãy giúp con tiếp cận thêm những nguồn tri thức phù hợp như cuốn sách khoa học sinh động, bộ phim tài liệu hấp dẫn hay một buổi trải nghiệm ngoài thiên nhiên. 

Mức độ câu hỏi được nâng cấp.

Biết liên kết kiến ​​thức

Khi trẻ chỉ học ở mức hời hợt, các kết nối thần kinh trong não vẫn còn rời rạc. Kiến thức được lưu giữ tách biệt như những “hòn đảo đơn độc”, không có mối liên hệ nào.

Nhưng khi trẻ bắt đầu hiểu sâu và học có ý nghĩa, mọi thứ thay đổi. Các em bắt đầu vận dụng kiến thức một cách linh hoạt: dùng khái niệm “tỉ lệ” trong toán để chia tiền tiêu vặt, nhắc đến “hiện tượng bay hơi” trong khoa học khi quan sát thời tiết, hay thậm chí áp dụng bài học ngôn ngữ khi viết một tấm thiệp chúc mừng.

Lúc này, tri thức trong đầu trẻ không còn là những mảnh vụn rời rạc mà đã được liên kết thành mạng lưới, sẵn sàng được gọi ra, sử dụng và sáng tạo trong mọi tình huống. Đó chính là dấu hiệu của tư duy bậc cao, khả năng kết nối và chuyển giao kiến thức từ lĩnh vực này sang lĩnh vực khác, đặc trưng của những học sinh thực sự xuất sắc.

Vì vậy, đừng ép con học thuộc lòng từng chữ, mà hãy để con trở thành “người thầy nhỏ”, giải thích lại bài học bằng chính ngôn ngữ của mình. Khi con có thể kể lại một câu chuyện, tóm tắt nội dung bài học hay diễn đạt cảm xúc sau khi đọc, nghĩa là con đã thật sự hiểu và ghi nhớ sâu.

Đây chính là “Phương pháp học Feynman” – bí quyết mà nhiều học sinh giỏi trên thế giới yêu thích “Nếu bạn không thể giải thích một điều gì đó một cách đơn giản, tức là bạn chưa thật sự hiểu nó.”