Bạn bè là "phong thủy" trên đường trẻ trưởng thành, chuyên gia mách cách dạy con "chọn bạn mà chơi"

Trẻ thường tìm kiếm sự kết nối và chấp nhận từ bạn bè, vì vậy việc chọn bạn là rất quan trọng. Những người bạn tốt có thể tạo ra một môi trường tích cực, khuyến khích trẻ phát triển và thể hiện bản thân. Ngược lại, những người bạn xấu có thể dẫn đến những ảnh hưởng tiêu cực, như áp lực xã hội, hành vi sai trái hay cảm giác tự ti.

Bố mẹ cần giúp trẻ hiểu rằng, bạn tốt sẽ khuyến khích trở thành phiên bản tốt nhất. Bố mẹ có thể cùng trẻ thảo luận về những đặc điểm của một người bạn tốt, chẳng hạn như sự trung thực, lòng tin cậy, tôn trọng và hỗ trợ. Hãy khuyến khích trẻ tìm kiếm những người bạn có những phẩm chất này, tránh xa hành vi nói dối, bắt nạt hoặc có thói quen xấu.

Ảnh minh họa.

Trong quá trình chọn bạn bè, trẻ có thể gặp phải những tình huống khó xử hoặc áp lực. Bố mẹ cần dạy trẻ cách đối phó với những tình huống này một cách khéo léo. Hãy thảo luận về cách từ chối một lời mời không phù hợp hoặc nói lên suy nghĩ của bản thân lịch sự. 

Thêm vào đó, khi trẻ biết cách nhận diện những ảnh hưởng tiêu cực, sẽ có khả năng xây dựng những mối quan hệ lành mạnh, góp phần vào sự phát triển tốt hơn của bản thân. Sự hỗ trợ và hướng dẫn từ bố mẹ sẽ là yếu tố quan trọng trong hành trình này, trở thành người tự tin và có trách nhiệm.

Chuyên gia tâm lý Quang Thị Mộng Chi.

Vì sao sao việc lựa chọn bạn bè lại quan trọng đối với sự phát triển của trẻ trong giai đoạn dậy thì?

Việc lựa chọn bạn bè có vai trò quan trọng đối với sự phát triển của trẻ trong giai đoạn dậy thì, bởi bạn bè có ảnh hưởng mạnh mẽ đến tư duy, hành vi và giá trị sống của trẻ.

Ở độ tuổi này, trẻ thường học hỏi và bắt chước hành vi của bạn bè, do đó, nếu kết giao với những người bạn có lối sống lành mạnh, trung thực và tích cực, trẻ sẽ có xu hướng phát triển những phẩm chất tốt. Ngược lại, nếu chơi với nhóm bạn có hành vi tiêu cực, trẻ có thể bị ảnh hưởng xấu.

Bạn bè cũng tác động trực tiếp đến thái độ của trẻ đối với việc học tập và định hướng tương lai. Một nhóm bạn chăm chỉ, có mục tiêu rõ ràng sẽ tạo động lực học tập, trong khi nhóm bạn lười biếng, dễ bỏ cuộc có thể kéo trẻ vào con đường sao nhãng.

Ngoài ra, ở tuổi dậy thì, trẻ có nhu cầu mạnh mẽ được chấp nhận và thuộc về một nhóm, vì vậy khi có những người bạn tốt, trẻ sẽ cảm thấy tự tin hơn, đồng thời học cách giao tiếp, hợp tác và giải quyết xung đột một cách tích cực.

Bên cạnh đó, bạn bè còn tác động đến sức khỏe tinh thần của trẻ, có thể là nguồn động viên, chia sẻ và giúp trẻ vượt qua những khó khăn trong cuộc sống. Một nhóm bạn tích cực sẽ giúp trẻ duy trì tâm lý ổn định, trong khi một môi trường bạn bè tiêu cực có thể dẫn đến căng thẳng, lo âu hoặc thậm chí trầm cảm. Không chỉ ảnh hưởng đến suy nghĩ, bạn bè còn tác động đến lối sống của trẻ thông qua áp lực đồng trang lứa.

Nếu nhóm bạn có những thói quen tốt như chơi thể thao, đọc sách hay tham gia hoạt động xã hội, trẻ sẽ dễ dàng tiếp thu những thói quen tích cực. Ngược lại, nếu nhóm bạn có xu hướng sử dụng chất kích thích, bạo lực hay vi phạm quy tắc, trẻ có thể bị cuốn theo những hành vi tiêu cực này.

Chính vì vậy, việc định hướng cho trẻ cách chọn bạn bè phù hợp là điều vô cùng quan trọng. Bố mẹ và thầy cô cần giúp trẻ nhận biết thế nào là một người bạn tốt, khuyến khích các mối quan hệ lành mạnh và hướng dẫn cách tránh xa những ảnh hưởng tiêu cực.

Bố mẹ nên làm gì để giúp con nhận diện những người bạn tốt và xấu?

Để giúp con nhận diện những người bạn tốt và xấu, bố mẹ cần đồng hành, hướng dẫn và tạo môi trường giao tiếp cởi mở, giúp con hiểu rõ tiêu chí của một tình bạn lành mạnh.

Trước hết, bố mẹ nên trò chuyện với con về những đặc điểm của một người bạn tốt, như trung thực, biết quan tâm, tôn trọng và hỗ trợ nhau trong học tập cũng như cuộc sống. Đồng thời, cần chỉ ra những dấu hiệu của một người bạn có ảnh hưởng tiêu cực, chẳng hạn như hay lừa dối, lợi dụng, bắt nạt hoặc khuyến khích con làm điều sai trái. Việc giúp con quan sát và đánh giá bạn bè cũng rất quan trọng.

Thay vì chỉ dựa vào cảm xúc, con cần học cách nhận định hành vi của bạn bè thông qua những câu hỏi như: “Con có cảm thấy thoải mái khi ở bên bạn ấy không?”, “Bạn ấy có tôn trọng suy nghĩ và cảm xúc của con không?” hay “Bạn ấy có khuyến khích con làm điều tốt hay rủ rê con vào những hành vi không đúng?”. Những câu hỏi này giúp con tự suy nghĩ và đưa ra đánh giá khách quan hơn về mối quan hệ của mình.

Bên cạnh đó, bố mẹ cũng cần dạy con cách đặt ra giới hạn trong tình bạn, giúp con hiểu rằng không phải ai cũng xứng đáng là bạn thân, và con có quyền tránh xa những mối quan hệ độc hại mà không cần cảm thấy có lỗi.

Để con có một hình mẫu rõ ràng, bố mẹ nên làm gương bằng cách duy trì những mối quan hệ lành mạnh, trung thực và tôn trọng. Trẻ em thường học hỏi từ hành động của bố mẹ, vì vậy cách bố mẹ chọn bạn và đối xử với bạn bè sẽ ảnh hưởng đến cách con xây dựng các mối quan hệ của mình.

Tuy nhiên, trong quá trình này, bố mẹ cần quan sát con một cách tinh tế mà không kiểm soát thái quá. Nếu nhận thấy con có những thay đổi tiêu cực như học hành sa sút, nói dối hoặc thay đổi thói quen đột ngột, bố mẹ nên tìm hiểu nguyên nhân và khéo léo trò chuyện để định hướng con kịp thời.

Một cách hữu hiệu để giúp con tiếp xúc với những người bạn tốt là khuyến khích con tham gia vào các hoạt động ngoại khóa, câu lạc bộ hoặc nhóm thiện nguyện. Những môi trường tích cực này sẽ giúp con kết bạn với những người có chung sở thích và giá trị sống lành mạnh.

Quan trọng hơn cả, bố mẹ cần xây dựng sự tin tưởng để con cảm thấy thoải mái chia sẻ về các mối quan hệ của mình mà không sợ bị trách mắng hay áp đặt. Khi con gặp vấn đề với bạn bè, thay vì phán xét, bố mẹ nên lắng nghe, đồng cảm và cùng con tìm ra cách giải quyết phù hợp.

Bằng cách áp dụng những phương pháp trên, bố mẹ không chỉ giúp con nhận diện được những người bạn tốt mà còn trang bị cho con kỹ năng xây dựng và duy trì các mối quan hệ lành mạnh. Điều này sẽ tạo nền tảng vững chắc cho con trong quá trình trưởng thành, giúp con tự tin hơn khi đối mặt với các thử thách trong cuộc sống.

Trường hợp trẻ bị bạn xúi giục làm điều xấu, bố mẹ nên dạy con cách nói "không" thế nào?

Khi trẻ bị bạn bè xúi giục làm điều xấu, bố mẹ cần dạy con cách từ chối một cách dứt khoát nhưng khéo léo để bảo vệ bản thân mà không làm tổn hại đến mối quan hệ. Trước hết, bố mẹ cần giúp con hiểu rõ hậu quả của những hành vi tiêu cực như nói dối, ăn cắp, thử chất kích thích hay tham gia vào các hoạt động nguy hiểm.

Khi con nhận thức được tác hại của những hành vi này, con sẽ có lập trường vững vàng hơn khi bị bạn bè rủ rê.Một trong những cách hiệu quả để con từ chối là nói “Không” một cách rõ ràng và kiên quyết. Bố mẹ nên khuyến khích con sử dụng những câu từ chối đơn giản nhưng mạnh mẽ như: “Không, tớ không muốn làm thế”, “Không, tớ không thích đâu” hoặc “Tớ không nghĩ đó là một ý hay”.

Cách phản ứng trực tiếp này giúp con thể hiện quan điểm của mình mà không để người khác gây áp lực. Tuy nhiên, trong nhiều trường hợp, trẻ có thể cảm thấy khó nói “không” vì sợ bị bạn bè xa lánh hoặc trêu chọc. Khi đó, bố mẹ có thể hướng dẫn con cách đưa ra lý do thuyết phục để từ chối một cách nhẹ nhàng nhưng hiệu quả, chẳng hạn như: “Nếu tớ làm thế, bố mẹ tớ sẽ biết ngay và tớ sẽ gặp rắc rối” hoặc “Tớ không thể tham gia đâu, nếu bị phát hiện thì tớ sẽ bị cấm đi chơi”.

Việc đưa ra lý do cụ thể giúp con có thêm sự tự tin để bảo vệ quyết định của mình.Bên cạnh đó, một chiến thuật hữu ích khác là dạy con cách chuyển hướng cuộc trò chuyện bằng cách đề xuất một hoạt động thay thế.

Chẳng hạn, nếu bạn bè rủ rê làm điều sai trái, con có thể đáp lại bằng cách: “Không, tớ không thích đâu, nhưng chúng ta có thể đi chơi bóng rổ thay vì làm chuyện này không?” hoặc “Tớ không muốn làm vậy, hay chúng ta thử làm gì đó khác vui hơn?”. Cách này giúp con từ chối mà vẫn giữ được sự hòa hợp với nhóm bạn.

Trong trường hợp con cảm thấy bị ép buộc hoặc không thoải mái, bố mẹ cũng nên hướng dẫn con cách rời khỏi tình huống đó một cách lịch sự và nhanh chóng. Con có thể nói: “Tớ phải đi ngay bây giờ” hoặc “Tớ có việc phải làm rồi, hẹn gặp cậu sau nhé”, sau đó tìm cách tránh xa môi trường tiêu cực.

Ngoài ra, để giảm nguy cơ con bị bạn bè xấu lôi kéo, bố mẹ nên khuyến khích con kết bạn với những người có suy nghĩ tích cực và giá trị sống lành mạnh. Khi con có những người bạn tốt, con sẽ ít bị đặt vào tình huống phải từ chối những lời xúi giục tiêu cực. Để giúp con ứng phó tốt hơn, bố mẹ có thể tổ chức những buổi tập luyện tình huống bằng cách đóng vai và đưa ra các kịch bản khác nhau, giúp con thực hành cách phản ứng khi gặp áp lực từ bạn bè.

Quan trọng hơn cả, bố mẹ cần xây dựng lòng tự tin cho con, giúp con hiểu rằng việc từ chối điều xấu không có nghĩa là yếu đuối mà chính là biểu hiện của sự mạnh mẽ và quyết đoán. Trẻ có thể bị ảnh hưởng bởi áp lực từ bạn bè nếu cảm thấy không đủ tự tin để bảo vệ quan điểm của mình.

Do đó, bố mẹ nên thường xuyên động viên, khen ngợi khi con có những quyết định đúng đắn, đồng thời tạo môi trường an toàn để con cảm thấy thoải mái chia sẻ những khó khăn của mình.Việc dạy con cách nói “không” không chỉ giúp con tránh xa những hành vi xấu mà còn giúp con rèn luyện khả năng tự lập, biết bảo vệ bản thân và xây dựng những mối quan hệ lành mạnh. Đây là một kỹ năng quan trọng mà trẻ cần có để phát triển vững vàng trong cuộc sống.

Khi trẻ cảm thấy cô đơn trong việc tìm kiếm những người bạn tích cực, bố mẹ có thể làm gì để hỗ trợ và khuyến khích con?

Khi trẻ cảm thấy cô đơn trong việc tìm kiếm những người bạn tích cực, bố mẹ cần đóng vai trò hỗ trợ và khuyến khích con một cách tinh tế để giúp con xây dựng các mối quan hệ lành mạnh. Trước hết, bố mẹ nên tạo một môi trường cởi mở để con có thể chia sẻ cảm xúc của mình.

Thay vì vội vàng đưa ra lời khuyên hay trách móc, bố mẹ nên lắng nghe con, thể hiện sự đồng cảm và cho con thấy rằng cảm giác cô đơn là điều bình thường mà ai cũng có thể trải qua. Khi con cảm thấy được thấu hiểu, con sẽ có thêm động lực để tiếp tục tìm kiếm những người bạn phù hợp.

Bên cạnh đó, bố mẹ có thể giúp con nhận ra rằng tình bạn không chỉ đến từ số lượng mà quan trọng hơn là chất lượng. Một người bạn tốt còn quý giá hơn nhiều so với việc có nhiều bạn bè nhưng không thực sự thấu hiểu nhau. Thay vì lo lắng về việc không có nhiều bạn, con nên tập trung vào việc tìm kiếm những người có cùng sở thích và giá trị sống.

Để làm được điều này, bố mẹ có thể khuyến khích con tham gia các hoạt động ngoại khóa, câu lạc bộ, thể thao hoặc các nhóm tình nguyện. Đây là môi trường lý tưởng để con có cơ hội gặp gỡ những người có chung mối quan tâm và dễ dàng kết nối với nhau hơn.

Ngoài việc định hướng con đến những môi trường tích cực, bố mẹ cũng nên giúp con rèn luyện kỹ năng giao tiếp và kết bạn. Đôi khi, trẻ cảm thấy cô đơn không phải vì không có ai phù hợp mà vì chưa biết cách chủ động mở lòng, bắt chuyện và duy trì mối quan hệ. Bố mẹ có thể hướng dẫn con cách giao tiếp tự tin, đặt câu hỏi để duy trì cuộc trò chuyện, hoặc đơn giản là thể hiện sự quan tâm đến người khác.

Một nụ cười, một lời khen chân thành hay sự chủ động bắt chuyện có thể là bước đầu giúp con tạo dựng một mối quan hệ mới.Ngoài ra, bố mẹ có thể làm gương cho con bằng cách duy trì những mối quan hệ tích cực trong cuộc sống của chính mình. Khi con quan sát cách bố mẹ giao tiếp, ứng xử với bạn bè, con sẽ học hỏi được cách xây dựng và duy trì tình bạn một cách lành mạnh.

Đồng thời, bố mẹ cũng có thể tạo điều kiện để con gặp gỡ và tương tác với những người bạn tốt của gia đình, giúp con cảm thấy rằng có nhiều cách khác nhau để kết nối với những người xung quanh.

Quan trọng hơn hết, bố mẹ cần giúp con xây dựng lòng tự tin và hiểu rằng giá trị của con không phụ thuộc vào số lượng bạn bè. Trẻ cần biết rằng tình bạn không thể ép buộc mà cần đến từ sự chân thành và tương đồng trong suy nghĩ, sở thích.

Nếu con cảm thấy cô đơn, đó không có nghĩa là con không xứng đáng có bạn, mà có thể chỉ là con chưa gặp đúng người phù hợp. Khi con có cái nhìn tích cực hơn về bản thân và quá trình kết bạn, con sẽ cảm thấy thoải mái hơn khi chờ đợi và đón nhận những mối quan hệ tốt đẹp trong tương lai.

Bằng sự đồng hành và hỗ trợ đúng cách, bố mẹ có thể giúp con vượt qua cảm giác cô đơn và xây dựng những mối quan hệ lành mạnh, bền vững, giúp con phát triển toàn diện cả về tinh thần lẫn kỹ năng xã hội.