Khơi dậy sức sáng tạo của đội ngũ sáng tác trẻ

Toàn cảnh Hội thảo “Nâng cao chất lượng sáng tác trẻ”.

Phát biểu đề dẫn Hội thảo, ông Trần Hướng Dương, Phó Cục trưởng Cục Nghệ thuật biểu diễn khẳng định: “Sự sáng tạo văn học không chỉ là vinh dự mà là trọng trách lớn, bởi đích đến, đường đi của người viết trẻ, không chỉ là viết cho mình, phục vụ bản thân mà còn viết để phục vụ sứ mệnh của Đảng, của đất nước, của dân tộc”.

Theo ông Trần Hướng Dương, Hội thảo tạo diễn đàn để các nhà văn, chuyên gia, nhà khoa học, nhà nghiên cứu làm rõ một số vấn đề về công tác nâng cao năng lực sáng tác trẻ, đề xuất những giải pháp, nâng cao vai trò của các cơ quan nhà nước, các Hội chuyên ngành về văn học trong việc tạo sự phát triển văn học trẻ.

Ông Trần Hướng Dương, Phó Cục trưởng Cục Nghệ thuật biểu diễn phát biểu đề dẫn Hội thảo.

Hội thảo tập trung thảo luận về những nội dung chính như: Tổng quan hoạt động sáng tác văn học trẻ hiện nay; Những mô hình hỗ trợ nhà văn trẻ tại một số quốc gia công nghiệp phát triển; Làm sao để phát huy vai trò của công tác lý luận phê bình văn học; Công tác phát triển văn học thông qua cuộc thi, giải thưởng văn học, trại sáng tác, phát triển văn học thiếu nhi, đào tạo người viết trẻ, hỗ trợ, đào tạo các nhà văn trẻ, văn học trên không gian mạng.

Các tác giả trẻ đang cần gì?

Nhà thơ Trần Hữu Việt, Trưởng Ban Nhà văn trẻ, Hội Nhà văn Việt Nam cho biết, hiện nay trong Hội Nhà văn Việt Nam, tỉ lệ hội viên trẻ trong Hội (nếu tính đến tuổi 40) chỉ xấp xỉ 4%, còn nếu tính tuổi từ 35 trở xuống thì chỉ được khoảng 1,7%, đây một con số thấp và đã duy trì nhiều năm nay. Trong đó, lực lượng viết lý luận phê bình văn học và dịch văn học thấp, chủ yếu vẫn là người sáng tác mảng thơ và văn xuôi.

“Đa số cây bút trẻ được trang bị kiến thức tốt, say mê sáng tác một số nổi lên như những tiềm năng nhưng có nhiều trường hợp họ bỗng ngừng sáng tác, rời khỏi văn đàn nhẹ nhàng như lúc họ đến”, Nhà thơ Trần Hữu Việt cho hay.

Nhà thơ Trần Hữu Việt, Trưởng Ban Nhà văn trẻ, Hội Nhà văn Việt Nam phát biểu.

Theo nhà thơ, những người viết trẻ có mong muốn được giao lưu, trao đổi trải nghiệm với bạn viết như một chất xúc tác cho sáng tác; được học hỏi về nghề nghiệp từ các thế hệ đi trước, được đào tạo nâng cao kiến văn; được thường xuyên tạo điều kiện đi thực tế thâm nhập đời sống, tham gia các trại sáng tác; được hỗ trợ in ấn, xuất bản và giới thiệu quảng bá tác phẩm; có thêm những giải thưởng văn học phù hợp để họ được nhìn nhận đánh giá, được tiếp thêm năng lượng, niềm tin gắn bó lâu dài với nghề viết.

Hội thảo tạo diễn đàn để các nhà văn, chuyên gia, nhà khoa học, nhà nghiên cứu làm rõ một số vấn đề về công tác nâng cao năng lực sáng tác trẻ. 

Trong tâm tư của một nhà văn trẻ, nhà văn Hiền Trang đã có những chia sẻ sau chuyến tham dự khoá đào tạo viết văn quốc tế tại Iowa (Hoa Kỳ): “Suốt những tháng ở Iowa, mỗi khi nói rằng mình là một nhà văn, tôi luôn được đón chào bằng một nụ cười niềm nở. Nơi đây, làm văn chương là một nghề nghiệp được trọng vọng. Không ai hỏi bạn, vậy còn làm công việc nào khác để sống không, bạn không ngượng ngùng khi nói rằng mình sống bằng việc viết”.

Bày tỏ quan niệm “Văn chương không phải là gạch, văn chương là xi măng, là keo gắn kết. Phải có gạch đã, rồi mới xây được văn chương. Phải sống đã, rồi mới viết”, nhà văn Hiền Trang cho rằng, các nhà văn trẻ cần một bầu không khí - nơi văn chương không những không bị gạt ra bên lề mà là mối ưu tiên thường trực và các nhà văn có thể tự hào về chính nghề nghiệp của mình.

Nhà văn Bích Ngân, Chủ tịch Hội Nhà văn TPHCM phát biểu.

Nhà văn Bích Ngân, Chủ tịch Hội Nhà văn TPHCM cũng cho rằng, các tác giả trẻ cần được sáng tạo trong không gian văn minh cởi mở, trong môi trường văn hóa tôn trọng cá tính sáng tạo và khao khát đổi mới, trước hết là đổi mới chính mình, vượt qua chính mình bằng tác phẩm góp phần làm sâu sắc hơn giá trị tư tưởng, giá trị văn hóa mà mình được thụ hưởng, kế thừa và tiếp tục làm cho giá trị cốt lõi sâu sắc hơn, nhân văn hơn.

Để nâng cao chất lượng sáng tác trẻ

Hiện nay, sự tác động đến quá trình xã hội hóa, chất lượng sáng tác trẻ chịu sự tác động nhiều chiều, nhiều yếu tố và xu hướng ảnh hưởng khác nhau, vì vậy, rất cần có những đổi mới về nội dung, phương thức, định hướng sáng tác cho các văn nghệ sĩ trẻ.

Một trong những vấn đề các tham luận tại Hội thảo quan tâm là việc cần có ngân sách hợp lý dành cho đội ngũ sáng tác trẻ bởi khi các tác giả trẻ yên tâm với sứ mệnh ngồi trước trang viết thì họ mới phát huy hết trách nhiệm người cầm bút đích thực.

Các đại biểu lắng nghe các tham luận tại Hội thảo.

TS. Lê Vũ Trường Giang, Trường Đại học Khoa học, Đại học Huế cho rằng, việc hỗ trợ sáng tạo đã ghi nhận nhiều tín hiệu tích cực từ tinh thần đến hiệu quả sáng tạo của lực lượng sáng tác cả nước. Nhiều văn nghệ sĩ ví đây như một luồng gió mới kích thích nguồn năng lượng sáng tạo, sức cống hiến cho văn học nghệ thuật nước nhà.

Đưa ra một số giải pháp nhằm đổi mới, nâng cao hiệu quả công tác hỗ trợ sáng tạo các tác phẩm, công trình đặc biệt dành cho tác giả trẻ để tạo điều kiện tác phẩm của lực lượng sáng tác tiềm năng này ra đời, để lại nhiều ấn tượng tốt đẹp trong lòng độc giả trong và ngoài nước, TS. Lê Vũ Trường Giang cho rằng các cơ quan quản lý văn học nghệ thuật cần đề ra các bộ tiêu chí cụ thể về đề tài, thể loại, dung lượng, đối tượng…

“Việc hỗ trợ sáng tác tác phẩm, công trình văn học nghệ thuật là chất xúc tác, “bà đỡ” cho các văn nghệ sĩ nói chung và tác giả trẻ nói riêng trong cơ chế thị trường đang chi phối, tác động đến sự phát triển của văn học nghệ thuật. Chính nhờ có những hỗ trợ sáng tạo này mà nhiều tác phẩm văn học được xuất bản, lan tỏa đến cộng đồng, được nhiều giải thưởng cao”, TS. Lê Vũ Trường Giang nhấn mạnh.

PGS.TS. Phạm Xuân Thạch, Khoa Văn học, Trường Đại học Khoa học, Xã hội và Nhân văn cho rằng, một trong những yếu tố đặc biệt quan trọng trong việc hỗ trợ sáng tác của nhà văn là phải giúp họ có một nền tảng triết mỹ, tư tưởng, nhận thức xã hội vững vàng. Bên cạnh đó, theo PGS.TS. Phạm Xuân Thạch, việc khuyến khích và đào tạo viết văn ở những trường đa ngành là khả thi, thậm chí cần phải là một mô hình tồn tại song song với mô hình truyền thống.

PGS.TS. Phạm Xuân Thạch, Khoa Văn học, Trường Đại học Khoa học, Xã hội và Nhân văn phát biểu.

Theo PGS.TS. Phạm Xuân Thạch, nên có chính sách hỗ trợ các dự án của các nhà văn bắt đầu sáng tác. Sự tài trợ có thể thực hiện dưới hình thức học bổng sáng tác hoặc hỗ trợ sáng tác, hỗ trợ xuất bản. Đây là một cách tạo cú huých đối với sáng tác của các nhà văn bắt đầu sự nghiệp.

Nhà thơ Trần Hữu Việt cũng đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao chất lượng sáng tác văn học trẻ. Về mặt đào tạo, theo nhà thơ, những người viết trẻ cần được tạo điều kiện đến những trường Đại học tốt nhất, những trung tâm văn học thế giới, hoặc ở mức thấp hơn, tới những cộng đồng văn chương ở đẳng cấp cao những cây bút đó thu lượm, tích lũy, học hỏi, làm giàu tri thức, hiểu biết và nâng tầm hướng tới những cuộc chinh phục đỉnh cao văn chương trong tương lai. Và điều này chỉ có thể làm được từ nguồn lực Nhà nước phối hợp với các hội nghề nghiệp và các tổ chức văn học.

Nhấn mạnh rằng “cổ vũ cho những người viết trẻ, chính là cổ vũ cho tương lai của nền văn học nước nhà” nhà thơ Hữu Việt cho rằng, cần tổ chức các cuộc thi văn học một cách minh bạch, công bằng cũng là cách ghi nhận và khuyến khích người viết trẻ. Những giải thưởng văn học uy tín, mang giá trị cao cũng sẽ cổ vũ, khích lệ người viết trẻ vững tâm đi tiếp trên con đường văn học.

Đồng thời, Nhà nước cần đưa ra những chính sách hỗ trợ các cây bút trẻ xuất bản tác phẩm, có thể thông qua đặt hàng những đề tài cụ thể, những dự án về chấn hưng văn hóa, quảng bá văn hóa để người viết trẻ tham gia. Cần xây dựng những thiết chế phù hợp để khuyến khích các cây bút trẻ, tạo sự quan tâm, trân trọng của toàn xã hội với hoạt động văn chương, để người viết trẻ thấy mình cần phải xứng đáng với sự quan tâm đó để được cống hiến.

Phát biểu kết luận Hội thảo, đồng chí Tạ Quang Đông, Thứ trưởng Bộ Văn hoá, Thể thao và Du lịch nhận định, hiện nay còn thiếu các cơ chế đặc thù cho đội ngũ sáng tác trẻ, tuy nhiên có một số cơ chế được ban hành nhưng chưa được tuyên truyền đến đội ngũ này một cách rộng rãi.

Các đại biểu chụp ảnh lưu niệm.

Theo đồng chí Tạ Quang Đông, Hội thảo “Nâng cao chất lượng sáng tác trẻ” là một hội thảo quan trọng, những ý kiến góp ý, gợi mở của các đồng chí tại Hội thảo sẽ là nguồn tư liệu để Ban Tổ chức tiếp thu, bổ sung, hoàn thiện thể chế, chính sách nâng cao chất lượng sáng tác trẻ. Đồng thời cũng là cơ sở để xây dựng những giải pháp đề xuất Chính phủ, Bộ Văn hoá, Thể thao và Du lịch, Hội Nhà văn Việt Nam nâng cao chất lượng sáng tác trẻ trong thời gian tới.

Huyền Thương

Tâm huyết, trăn trở, suy tư để có tác phẩm hay

Sáng 17/10, tại Hà Nội, Hội đồng Lý luận phê bình Văn học nghệ thuật thuộc Liên hiệp các Hội Văn học nghệ thuật Việt...