Để người dân không còn ngộ độc

Ngày 10/7/2015, Thủ tướng Chính phủ Việt Nam đã ban hành Quyết định số 1035/ QĐ-TTg lấy ngày 15 tháng 3 hàng năm là Ngày Quyền của người tiêu dùng (NTD).

Ngày Quyền của NTD Việt Nam được tổ chức hàng năm nhằm khẳng định vai trò, vị trí, tầm quan trọng của công tác bảo vệ quyền lợi NTD với sự phát triển ổn định, bền vững của xã hội và đất nước; tuyên truyền, giáo dục, phổ biến pháp luật và các chính sách về bảo vệ quyền lợi NTD; tạo cơ sở để huy động, tập trung sự quan tâm, hưởng ứng, tham gia của toàn xã hội đối với công tác bảo vệ quyền lợi NTD; góp phần xây dựng một môi trường tiêu dùng lành mạnh cho cả NTD và các tổ chức, cá nhân kinh doanh;...

Ảnh minh họa: Dân trí.

Thực trạng vệ sinh an toàn thực phẩm ở Việt Nam

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), thực phẩm an toàn là loại thực phẩm cung cấp đủ chất dinh dưỡng thiết yếu, phù hợp mà không gây hại cho đời sống. Hầu hết thực phẩm con người ăn, uống ở dạng tươi sống hoặc đã qua sơ chế, nó được phân thành nhóm có nguồn gốc động vật và thực vật, tất cả đều do sản xuất nông nghiệp tạo ra. Trong đó, thực phẩm hữu cơ đã trở thành một trong những lựa chọn có ý nghĩa của NTD.

Để duy trì sự sống con người phải tiêu dùng thực phẩm. Tuy nhiên, tình trạng mất vệ sinh an toàn thực phẩm đang ngày một gia tăng, trở thành vấn đề nhức nhối mà nhiều năm qua vẫn chưa có cách giải quyết triệt để.

Thực tế dễ thấy là, tình trạng thực phẩm không đảm bảo chất lượng đã tràn lan ở khắp mọi nơi và vì nhiều lý do khác nhau, NTD đành phải chấp nhận. Bên cạnh đó, các loại thực phẩm không rõ nguồn gốc và xuất xứ, thực phẩm bị làm giả, làm nhái khiến việc lựa chọn sản phẩm đảm bảo an toàn vệ sinh lại càng trở nên khó khăn.

Trong sản xuất nông nghiệp, người ta đã lạm dụng phân hóa học, thuốc trừ sâu, diệt cỏ và thuốc kích thích tăng trưởng độc hại trong canh tác các loại rau, củ quả, hoa màu… Trong chăn nuôi và nuôi trồng thủy hải sản, nhiều loại thuốc tăng trọng có hàm lượng chất kháng sinh cao được sử dụng. Riêng công nghiệp chế biến thực phẩm lại sử dụng nhiều hóa chất tẩy rửa, tạo màu, tạo mùi và nhiều hóa chất độc hại khác. Tất cả những thành phần chất độc này đều ngấm vào thực phẩm và chính con người qua sử dụng lương thực, thực phẩm làm thức ăn hằng ngày.

Thực trạng thường xuyên được chứng kiến đó là tình trạng mất vệ sinh trong quá trình chế biến như dùng nước sông, hồ để làm nước đóng bình, sản xuất đá lạnh, Các cơ sở chế biến không đảm bảo đúng quy trình chế biến, không có giấy phép an toàn vệ sinh thực phẩm, môi trường làm việc không đảm bảo vệ sinh nhưng vẫn hành nghề… Đây là những lý do dẫn đến tình trạng thực phẩm mất vệ sinh, không an toàn, gây nguy hại cho sức khỏe con người.

Bên cạnh đó, các loại thực phẩm không rõ nguồn gốc xuất xứ, thực phẩm còn bị làm giả, làm nhái khiến cho việc lựa chọn sản phẩm đảm bảo vệ sinh, an toàn lại càng khó khăn.

Do quy trình chế biến hoặc do bị nhiễm độc từ môi trường, từ dùng nước thải, nước bẩn để tưới rau màu khiến hàm lượng kim loại nặng và vi sinh vật gây bệnh trong rau, củ quả cao hơn so với qui định, đã ảnh hưởng xấu đến chất lượng nông sản tiêu dùng và xuất khẩu. Mặt khác, tình trạng dịch bệnh gia súc, gia cầm xảy ra thường xuyên cùng với ngộ độc thực phẩm và vi phạm tiêu chuẩn an toàn thực phẩm (ATTP) gia tăng đã làm cho NTD hoang mang, lo lắng.

Việc bảo đảm ATTP gần đây có tiến bộ, đã coi đây là một trong những nhiệm vụ quan trọng trong chăm sóc và bảo vệ sức khỏe người dân. Luật Bảo vệ quyền lợi NTD và Luật ATTP đã nâng cao vai trò quản lí nhà nước từ Trung ương đến địa phương; công tác quản lý nhà nước về ATTP được chú trọng, kiến thức, sự hiểu biết của người dân về bảo đảm sức khỏe được nâng lên; các nhà sản xuất, kinh doanh cũng hiểu rõ hơn trách nhiệm của mình trong tuân thủ các điều kiện bảo đảm ATTP đối với sản phẩm làm ra. Tuy nhiên, việc nhận biết, phân biệt giữa thực phẩm an toàn với không an toàn vẫn còn là một khó khăn, các vụ ngộ độc thực phẩm đang diễn biến phức tạp, có nhiều trường hợp tử vong. Có thể nói, chưa bao giờ người dân lại quan tâm, lo ngại trước vấn đề ATTP như ngày nay.

Tiêu chuẩn ở Việt Nam và thế giới

ATTP đã trở thành mối quan tâm hàng đầu của mọi người dân và các nhà sản xuất. Để tồn tại và phát triển, việc áp dụng các hệ thống quản lý chất lượng thực phẩm đang là xu thế toàn cầu. Trong xu thế này, Chứng nhận tiêu chuẩn HACCP là một lựa chọn của Việt Nam. Ngoài ra, nông sản thực phẩm đạt tiêu chuẩn VietGAP hay Global GAP cũng là những hệ tiêu chuẩn quan trọng của sản xuất nông nghiệp.

HACCP tên viết tắt của 5 từ tiếng Anh Hazard Analysis and Critical Control Point, là một hệ thống quản lý mang tính phòng ngừa, nhằm đảm bảo ATTP thông qua nhận biết các mối nguy, thực hiện các biện pháp phòng ngừa và kiểm soát tại các điểm tới hạn, giúp giảm thiểu rủi ro về ATTP đến mức chấp nhận được.

HACCP giúp kiểm soát mọi mối nguy tiềm ẩn trong quá trình sản xuất thực phẩm cả về tác nhân gây ô nhiễm sinh học, hóa học và vật lý. Từ đó, nhà sản xuất có thể đảm bảo sản phẩm an toàn cho NTD.

NTD ngày nay có thể tìm thấy sự an toàn trong sử dụng những sản phẩm đạt tiêu chuẩn ISO.22000. ISO.22000 là Hệ thống Quản lý Chất lượng ATTP theo tiêu chuẩn Quốc tế, đây là bộ tiêu chí kết hợp Hệ thống Quản lý chất lượng của tổ chức Tiêu chuẩn Quốc tế (ISO.9001) và HACCP. Nếu sản phẩm được chứng nhận ISO.22000 đồng nghĩa với sản phẩm đó đã đạt chuẩn HACCP và ISO.9001.

NTD ngày nay cũng cần hiểu rõ những vấn đề về tiêu chuẩn GAP và phân biêt được sự khác nhau giữa chuẩn VietGAP và Global GAP trong sản xuất.

GAP là cụm từ viết tắt tiếng Anh Good Agricultural Practices với hàm nghĩa là thực hành nông nghiệp tốt. Tiêu chuẩn VietGAP do Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam ban hành, dành cho các sản phẩm thuộc nhóm ngành trồng trọt, thủy sản và chăn nuôi.

Tiêu chuẩn VietGAP đưa ra những yêu cầu để doanh nghiệp xây dựng và áp dụng các quy trình từ sản xuất cho đến khâu xử lý, thu hoạch; nhằm đảm bảo chất lượng và an toàn của thực phẩm. VietGAP dựa trên 4 tiêu chí về tiêu chuẩn kỹ thật sản xuất, ATTP, môi trường làm việc và truy xuất nguồn gốc sản phẩm.

GlobalGAP là tiêu chuẩn cấp toàn cầu. Ngoài 4 tiêu chí như VietGAP, Global GAP có thêm tiêu chí thứ 5 về “trách nhiệm xã hội”.

Sản phẩm muốn đạt được chứng chỉ GlobalGAP cần đáp ứng được 252 tiêu chuẩn, trong khi để đạt được chứng chỉ VietGAP, sản phẩm chỉ cần phải thông qua 70 tiêu chí.

Tại nhiều quốc gia, ngày nay người ta đã coi sản phẩm nông sản được cơ quan Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa kỳ(FDA) chứng nhận cấp phép là sản phẩm an toàn. Với hệ thống tiêu chí đánh giá nghiêm ngặt, minh bạch, chứng nhận của FDA là một đảm bảo quan trọng cho việc lưu hành những nông sản thực phẩm an toàn cho NTD.