Gìn giữ “nếp nhà” cho múa phong trào Thủ đô

Múa phong trào lan tỏa sâu rộng trong cộng đồng dân cư

Hiện nay, các câu lạc bộ, trung tâm nhảy múa, vũ đoàn tự do xuất hiện dày đặc ở hầu khắp ở các khu dân cư và cả phong trào nhảy múa tự phát trong dân cũng ngày càng phổ quát. Và nhắc đến hoạt động nghệ thuật không chuyên là nhắc đến hoạt động tự phát, tự do theo nhu cầu và sở thích cá nhân; thế nên mục đích biểu diễn và tập luyện của những người tham gia hoạt động nhảy múa phong trào thiên về nhu cầu giao lưu, giải trí, nâng cao sức khỏe nên ngôn ngữ động tác múa chủ yếu là những động tác đơn giản, dễ nhớ, dễ làm chứ không chú trọng nhiều đến chất lượng nghệ thuật hay những đòi hỏi kĩ thuật khó. Âm nhạc sử dụng cho các tiết mục múa phong trào cũng thường sử dụng những điệu nhạc, bài ca được thu âm sẵn, vừa thuận tiện cho việc tập luyện hàng ngày và hơn nữa là tiết kiệm chi phí. 

Người phụ trách dàn dựng, hướng dẫn tập luyện tiết mục cũng hiếm khi là những biên đạo hay nghệ sĩ có chuyên môn mà thường là một số nhân tố có khả năng truyền đạt - chủ yếu là xuất phát từ lòng nhiệt tình nên tự tìm hiểu, học hỏi từ youtube hoặc các clip trên mạng, sau đó dạy lại các bạn diễn nên đa phần họ không có kĩ năng biên đạo và phương pháp tư duy tác phẩm. 

Theo dõi những cuộc liên hoan múa không chuyên những năm gần đây chúng ta sẽ nhận thấy rằng rất nhiều tiết mục múa được các biên đạo sáng tạo, dàn dựng công phu; chất lượng nghệ thuật không thua kém gì nghệ thuật múa chuyên nghiệp. Nhưng có lẽ chúng ta cũng ngầm hiểu rằng rất nhiều tác phẩm tham gia thi múa không chuyên đã có sự can thiệp từ bàn tay biên đạo chuyên nghiệp, thậm chí là cả sự tham gia của nghệ sĩ biểu diễn chuyên nghiệp, nên về mặt nào đó nó chưa phản ánh đúng bản chất của nghệ thuật múa không chuyên. 

Tuy nhiên, nếu chỉ theo dõi, quan sát các tiết mục tham gia liên hoan múa không chuyên thì chưa thể phản ánh đúng và đủ tiềm năng, sức mạnh của múa phong trào. Thực tế cho thấy xã hội càng phát triển, đời sống người dân ngày càng nâng cao thì phong trào quần chúng cũng ngày càng được đẩy mạnh. Trong những năm gần đây Nghệ thuật múa không chuyên Thủ đô cũng phát triển vô cùng mạnh mẽ, phong trào múa lan tỏa sâu rộng vào từng ngõ ngách của đời sống cư dân, nhất là ở độ tuổi các em thiếu niên, nhi đồng (trong những dịp nghỉ hè) và lứa tuổi các bác đã nghỉ hưu tham gia phong trào dân vũ rất đông đảo.

Ảnh minh họa

Gìn giữ “nếp nhà” trong múa phong trào

Có thể nói rằng, đối với múa dân gian - truyền thống hoặc múa ở các câu lạc bộ, vũ đoàn hay múa không chuyên trong các ngành, nghề có tổ chức đã có phương cách bảo lưu, truyền dạy nhất định; hay múa trong các câu lạc bộ, vũ đoàn thường hoạt động theo mô hình thị trường, xã hội hóa, hoặc múa trong các công ty, doanh nghiệp cũng đã có những tiêu chí riêng phục vụ mục đích ngành, nghề.   

Còn với múa phong trào – cũng bởi tính tự phát, tự do thích múa gì thì múa nên hiện tượng nhảy múa theo kiểu động tác, ngôn ngữ một đằng, trang phục một nẻo, tiện thì mặc, dễ thuê, dễ mượn thì mặc… múa dân tộc Kinh lại khoác trang phục dân tộc Thái, Mông… hoặc múa dân tộc Mông, Dao, Thái nhưng lại dùng nhạc hip hop, hiện đại; và nhất là hiện trạng nhảy múa dân vũ của Trung Quốc, học theo Trung Quốc ngày càng trở nên phổ biến trong cộng đồng. 

Sẽ không ít ý kiến cho rằng: suy cho cùng dân cư cũng nhảy múa cho vui thôi, họ có vi phạm pháp luật đâu, có làm gì trái với thuần phong mỹ tục đâu, có chịu sự quản lý của cơ quan, tổ chức nào đâu mà kiềm tỏa, hạn chế… Vâng, nếu nghĩ đơn thuần thì tưởng như vô hại, nhưng nếu nhìn nhận thấu đáo thì vô hình chung họ là tác nhân làm mất đi bản sắc văn hóa, hồn cốt dân tộc… và khiến cho văn hóa, ngôn ngữ múa bị lai căng, pha tạp rất mất thẩm mỹ.  

Đúng là nghệ thuật múa không chuyên vốn mang đặc thù của nghệ thuật phong trào nên về mặt nào đó nó không có tổ chức chặt chẽ như nghệ thuật múa chuyên nghiệp, ít chịu sự kiểm duyệt, quản lý của các đơn vị, cơ quan chức năng, vì thế cũng phát triển một cách tự do, khó kiểm soát. 

Thế nên câu chuyện định hướng phát triển nghệ thuật múa không chuyên là chuyện không hề đơn giản nhưng có lẽ đã đến lúc cần có sự quan tâm, nhìn nhận tỉnh táo, thông suốt của cộng đồng dân cư chứ không phải là chuyện riêng của cán bộ làm quản lý phong trào. 

Thiết nghĩ, để có thể gìn giữ bản sắc, tâm hồn Việt Nam  trong nghệ thuật múa không chuyên rất cần có sự quan tâm, vào cuộc, phối hợp giữa các đơn vị, cơ quan hữu quan của các Ủy ban quận, huyện, thị xã với các cán bộ phụ trách văn hóa ở các cơ sở dân cư và các đơn vị liên ngành về văn học nghệ thuật của Sở Văn hóa, của Hội Văn học Nghệ thuật Thủ đô v.v… triển khai tập hợp các hạt nhân phong trào, các cán bộ làm công tác phong trào cơ sở ở các quận, huyện, thị xã của Thủ đô để tổ chức những đợt tập huấn, tuyên truyền, hướng dẫn những nhân tố này thấm nhuần và hiểu được tầm quan trọng của việc gìn giữ phẩm chất văn hóa trong múa phong trào. Từ đó họ cũng chính là người trực tiếp truyền đạt, phổ biến, lan tỏa tới cộng đồng dân cư tham gia múa phong trào hiểu và ý thức được mình chính là nền tảng, là cội rễ gìn giữ, lan tỏa văn hóa Thủ đô, văn hóa dân tộc trong đời sống hiện đại. 

Có thể kết hợp đồng thời thúc đẩy phát triển, gìn giữ nét đặc trưng, bản sắc riêng của múa dân gian, truyền thống của mỗi làng, xã với múa dân vũ sẽ mang lại hiệu quả kép trong việc tạo ra những nét đặc sắc riêng của múa không chuyên của từng cơ sở, làng xã. 

Trong xu thế hội nhập và phát triển; rõ ràng múa không chuyên Thủ đô là một hoạt động nghệ thuật phong trào có sức lan tỏa mạnh mẽ, góp phần xây dựng nếp sống văn minh đô thị, bồi đắp tình cảm, cố kết cộng đồng… Hi vọng rằng, cùng với nhịp sống hiện đại, phồn vinh thì múa không chuyên sẽ giữ được “nếp nhà” và khiến cho cuộc sống người dân ngày càng trở nên đáng yêu, tươi đẹp.

Nguyễn Thị Thanh Hòa

Bảo tồn và phát huy giá trị nghệ thuật truyền thống hiện nay

Để đáp ứng mục tiêu bảo tồn và phát huy giá trị nghệ thuật truyền thống hiện nay, một trong những vấn đề cấp thiết...