Báo chí văn nghệ trung ương - vài ý kiến trao đổi
Từ khi hình thành và phát triển cho đến nay, báo chí văn nghệ đã hoàn thành xuất sắc sứ mệnh cầu nối giữa Đảng, Nhà nước với văn nghệ sĩ và công chúng. Trong kỷ nguyên mới, đứng trước những yêu cầu mới, báo chí văn nghệ Trung ương cần tiếp tục quán triệt các quan điểm của Đảng đồng thời phát huy tính đặc thù của mình để góp phần xây dựng nền văn hóa, văn nghệ tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc, đưa đất nước phát triển vững mạnh.
1. Báo chí văn nghệ Trung ương bao gồm cơ quan ngôn luận của tổ chức văn nghệ đại diện, đầu mối cao nhất của toàn giới văn học nghệ thuật cả nước cùng các cơ quan ngôn luận của các Hội Văn học nghệ thuật chuyên ngành ở Trung ương.
Trước hết, đó là tạp chí Văn Nghệ - cơ quan ngôn luận đầu tiên của Hội Văn nghệ Việt Nam (nay là Liên hiệp các Hội Văn học nghệ thuật Việt Nam), ra mắt hoạt động từ tháng 3/1948, cắm mốc mở đầu hiện diện của báo chí văn nghệ cách mạng trong đời sống xã hội.
Tạp chí Văn Nghệ qua các giai đoạn lịch sử đồng hành cùng dân tộc và cách mạng đã lần lượt mang tên với các hình thức thể tài sau: tạp chí Văn Nghệ (1948 - 1954), báo Văn nghệ (1954 - 1957), tạp chí Văn nghệ (1957 - 1963), báo Văn nghệ (1963 - 1978), tạp chí Diễn đàn Văn nghệ Việt Nam (1991 - 2022), Thời báo Văn học nghệ thuật (2020 - nay), Diễn đàn Văn nghệ Việt Nam (bộ mới, số chuyên đề, từ 2022 đến nay).
Còn đối với các Hội Văn học nghệ thuật chuyên ngành Trung ương, thì lần lượt từ năm 1957 đến 1982, trong vòng 25 năm, song song với tạp chí Văn Nghệ của Liên hiệp các Hội Văn học nghệ thuật Việt Nam, đi liền với sự ra đời kế tiếp nhau, đầy đủ của 10 Hội Văn học nghệ thuật chuyên ngành, đã hiện diện các cơ quan ngôn luận của các Hội đó, khởi đầu là báo Văn nghệ của Hội Nhà văn Việt Nam (tháng 4/1957), qua các tạp chí của Hội Kiến trúc sư, Mỹ thuật, Sân khấu, Nhạc sĩ, Nhiếp ảnh, Văn nghệ dân gian, Điện ảnh, Múa, Văn học nghệ thuật các Dân tộc thiểu số (1982).
Như vậy cho đến năm 1982, đội hình báo chí của khối Liên hiệp Văn học nghệ thuật Trung ương đã hoàn thiện, ổn định. Cơ quan đầu não đại diện cho cả khối văn nghệ là Liên hiệp các Hội Văn học nghệ thuật Việt Nam và 10 Hội Văn học nghệ thuật chuyên ngành đều có đầy đủ, đồng bộ các cơ quan ngôn luận 2 cấp, gánh vác trọng trách là diễn đàn chung cho văn nghệ sĩ Trung ương và các chuyên ngành văn học nghệ thuật có dịp bày tỏ, trao đổi ý kiến xây dựng tổ chức hội chính trị - xã hội - nghề nghiệp của mình cũng là nơi tạo điều kiện cho văn nghệ sĩ chọn lựa công bố tác phẩm sáng tác, các công trình sưu tầm, nghiên cứu - phê bình, dịch thuật… nhằm giao lưu, quảng bá rộng rãi với đồng nghiệp, công chúng trong và ngoài nước.
Nhìn lại chặng đường qua, chúng ta tự hào rằng, tuy còn không ít hạn chế, bất cập, nhưng nhìn chung các cơ quan ngôn luận của các tổ chức nói trên đều đã hoàn thành tốt nhiệm vụ là chiếc cầu nối với Đảng, Nhà nước, với công chúng, góp phần xây dựng và bảo vệ đất nước, nâng cao năng lực và trình độ thẩm mỹ của nhân dân, được nhận các phần thưởng xứng đáng của Nhà nước trao.
Nếu lấy mốc sự ra đời của tạp chí Văn Nghệ năm 1948, trong khói lửa của cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp, thì cho đến nay báo chí văn nghệ cách mạng Việt Nam đã tồn tại 77 năm liên tục, đáp ứng xây dựng mặt trận dân tộc thống nhất của giới văn nghệ về tư tưởng, hành động. Trên cơ sở đó, văn nghệ sĩ các thế hệ, các thể loại, các dân tộc đoàn kết tâm nguyện, chung sức thăng hoa sáng tạo những tác phẩm có giá trị, cao đẹp, lành mạnh nhằm “soi đường cho quốc dân đi” như Bác Hồ chỉ rõ, nhằm xây dựng xã hội mới, con người mới xã hội chủ nghĩa.
Một số báo, tạp chí văn nghệ trung ương.
2. Ngày nay, từ giữa những năm 20 của thế kỷ XXI, cả nước bước vào kỷ nguyên mới, quyết tâm thực hiện tốt các Nghị quyết của Đảng và các chủ trương, chương trình hoạt động do Nhà nước đề ra về chiến lược và các mục tiêu phấn đấu cụ thể cho những năm tới vào các mốc 2030, 2045 và tiếp sau; về sự sắp xếp tinh gọn bộ máy cơ quan, tổ chức, sáp nhập các đơn vị hành chính giảm bớt các đầu mối, các cấp trung gian, nhằm phát huy hiệu quả, huy động tổng hợp các nguồn lực cho việc xây dựng phát triển đất nước lên một vị trí mới sánh vai cùng các quốc gia phát triển trên toàn cầu.
Trong bối cảnh và thời cơ mới của đất nước đang mở ra như vậy, sự tồn tại của báo chí văn nghệ (viết, internet) của các tổ chức Hội văn học nghệ thuật ở Trung ương sẽ cần đáp ứng như thế nào để phù hợp?
Ở đây, theo tôi nghĩ cần quán triệt các quan điểm Mácxít - Lêninnít của Đảng Cộng sản Việt Nam; các ý kiến của Chủ tịch Hồ Chí Minh làm căn cứ thực hiện:
Chú trọng nghiêm túc thực hiện các văn kiện của Đảng ban hành từ Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XIII đến nay, cùng các văn kiện cơ bản trước đây vẫn phát huy tác dụng lãnh đạo, chỉ đạo đương thời.
Các ý kiến của Chủ tịch Hồ Chí Minh: “Văn hóa phải soi đường cho quốc dân đi”. “Văn hóa lãnh đạo quốc dân để thực hiện độc lập, tự cường và tự chủ”. Công tác báo chí là rất quan trọng, làm báo là một việc không dễ dàng, phải bền chí phấn đấu không ngừng. Đó là một nhiệm vụ vẻ vang, nhằm phục vụ nhân dân, phục vụ cách mạng.
Quán triệt thực hiện nguyên lý Mácxít - Lêninnít do Lênin chỉ ra: báo chí có vai trò là người tuyên truyền, cổ động, người tổ chức, người lãnh đạo chung.
Nhà báo hoạt động trong một tổ chức chính trị và nghiệp vụ nên phải luôn luôn cố gắng nâng cao giác ngộ, trình độ chính trị, tư tưởng và nghiệp vụ để hoàn thành tốt nhiệm vụ.
Phải ghi nhớ sâu sắc lời V. Lênin đã dạy: Trong lĩnh vực văn nghệ phải luôn luôn dành một khoảng không gian rộng lớn, đảm bảo dân chủ cho tự do tư tưởng, cho phát huy sáng kiến cá nhân, tuyệt đối tránh chủ nghĩa bình quân, cào bằng mọi thứ. Vì đó là lĩnh vực của tài năng, của công phu lao động cá nhân riêng lẻ là chính, họ trước hết phải tự phụ trách mình.
Báo chí bên cạnh vấn đề chủ yếu là vững vàng về chính trị, tư tưởng chung nhất, thì còn phải xem trọng các đặc điểm riêng của chủ thể và đối tượng, không nên rập khuôn như nhau, sẽ dẫn đến khô khan, nhạt nhẽo, dễ khiến người ta chán. Đặc biệt cần chú ý đến ngôn ngữ và hình thức thể hiện, chăm sóc cả về nội dung và nghệ thuật, nâng cao chất lượng sản phẩm báo chí, không dậm chân tại chỗ, đánh mất người đọc…
Vậy rút lại, quán triệt các ý kiến trên về báo chí, chúng ta cần nhận rõ đặc điểm riêng của báo chí ở các phương diện chủ yếu nào?
Theo tôi, cái riêng đó chủ yếu nhìn về nghề nghiệp, nghiệp vụ báo chí văn nghệ có phần khác với báo chí chính trị - xã hội. Những điểm khác biệt này liên quan đến đặc thù về tư duy nghệ thuật trong sáng tạo và tiếp nhận, trong phương thức thể hiện qua ngôn ngữ các loại hình nghệ thuật hướng về chân - thiện - mỹ hài hòa, đáp ứng đầy đủ các chức năng: nhận thức, giáo dục, thẩm mỹ, dự báo, giao tiếp, giải trí…
Tất cả nhằm vào sự ra đời, xuất hiện những đỉnh cao tác phẩm văn học nghệ thuật có giá trị văn hóa, để đời. Vì văn hóa là hồn cốt của dân tộc, văn hóa còn thì dân tộc còn.
Tính đặc thù của báo chí văn học nghệ thuật còn là ở chỗ: đó là nơi công bố kịp thời, nhanh nhất tác phẩm văn học nghệ thuật các thể loại, loại hình đến công chúng rộng rãi trong và ngoài nước, để đời trong lưu trữ, sử dụng (báo viết, báo mạng internet…).
3. Bước vào kỷ nguyên mới, Liên hiệp các Hội Văn học nghệ thuật Việt Nam sẽ trở thành một đầu mối lớn, duy nhất nằm trong Mặt trận dân tộc thống nhất (Mặt trận Tổ quốc Việt Nam), bao hàm các đơn vị phối thuộc là các Hội Văn học nghệ thuật chuyên ngành Trung ương.
Các cơ quan báo chí tồn tại cần phù hợp với chủ trương sắp xếp, tinh giản bộ máy các cơ quan, tổ chức để chủ động, kịp thời, phục vụ sát và đúng các đòi hỏi đặc thù của chuyên ngành, của văn nghệ sĩ chuyên ngành và công chúng.
Hoàn thành các nhiệm vụ do Nhà nước giao trong việc xây dựng và phát triển nền văn hóa, văn nghệ tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc, củng cố nền tảng tinh thần vững chắc của xã hội, đưa Việt Nam vào kỷ nguyên phát triển phồn thịnh, dân giàu nước mạnh, hội nhập thế giới mạnh mẽ.
Cụm tình báo H.63 anh hùng là mạng lưới hoạt động thành công nhất của Tình báo quốc phòng Việt Nam trong cuộc kháng chiến...
Bình luận
