Từ “Con đường tương lai” đến phong trào khai sáng tri thức và hành động

Trong bối cảnh công nghệ số cuốn con người vào vòng xoáy nhanh - nông - ngắn, việc một cuốn sách triết lý - xã hội học dày dặn, chứa đựng nhiều tầng tư tưởng vẫn được đọc, thảo luận, trích dẫn và tái bản liên tục là điều rất đặc biệt. Con đường tương lai dường như đã chạm tới nhu cầu sâu xa nhất của thời đại: tìm lại căn cốt của con người trong kỷ nguyên máy móc; tìm lại lẽ sống, niềm tin và tri thức trong dòng chảy hỗn loạn.

"Con đường tương lai" - Tập 1

Điều khiến Con đường tương lai khác biệt với những cuốn sách lý luận khác là tác phẩm không dừng lại ở tư tưởng, mà đi đến thể chế. Nếu nhiều tác phẩm triết học chỉ dừng lại ở “suy nghĩ”, thì cuốn sách này đã bước thêm một bước: biến tư tưởng thành mô hình, biến mô hình thành đề án, và biến đề án thành hành động. Tư tưởng xuyên suốt cuốn sách là “một xã hội phát triển cần ba bàn tay cùng vận hành”: Bàn tay vô hình của thị trường - thúc đẩy sáng tạo và năng suất; Bàn tay hữu hình của Nhà nước - bảo đảm công bằng và kỷ cương; Bàn tay cộng đồng - tức là sức mạnh dân sự, hợp tác, nhân văn, giúp xã hội cân bằng và bền vững.

Từ triết lý đó, tác giả Nguyễn Xuân Tuấn và các cộng sự đã phát triển thành mô hình “Hợp tác xã Điện tử - Liên minh Kinh tế số Việt Nam”, được xây dựng trên cơ sở pháp lý của Luật Hợp tác xã 2023 và các Nghị quyết 57, 59, 66, 68, 70-NQ/TW. Mô hình này giúp hàng triệu hộ kinh doanh cá thể có thể chuyển đổi sang hoạt động hợp pháp, minh bạch thuế, tham gia thương mại điện tử và dịch vụ số - đúng tinh thần “kinh tế hợp tác thời đại mới”. Một cuốn sách mà từ trang giấy bước ra đời sống thể chế - đó là điều hiếm có trong lịch sử xuất bản Việt Nam hiện đại.

Một hiện tượng lan tỏa đa tầng từ trang sách đến trường học, hợp tác xã và cộng đồng mạng. Khác với những cuốn sách chỉ sống trong giới trí thức, Con đường tương lai đã lan tỏa đa tầng, đa lĩnh vực. Cuốn sách dành cho tất cả - nhưng chạm sâu nhất đến người trẻ. Dù là một tác phẩm mang tính triết lý - xã hội học, Con đường tương lai lại được viết cho mọi tầng lớp nhân dân. Đặc biệt, với thế hệ Gen Z và sinh viên, cuốn sách đã trở thành một biểu tượng “hồi sinh văn hóa đọc” trong kỷ nguyên công nghệ. Trong khi thế giới bị chi phối bởi mạng xã hội và trí tuệ nhân tạo, Con đường tương lai giúp người trẻ hiểu rằng: “Tri thức không nằm trong công cụ, mà nằm trong cách con người sử dụng công cụ ấy để phục vụ nhân loại”. Sách dạy cách đọc - học - suy nghĩ phản biện - và hành động có trách nhiệm với bản thân, với gia đình, với xã hội, với đất nước.

Nhà văn Nguyễn Xuân Tuấn tặng Ngài Rogelio Polanco Fuentes, Đại sứ đặc mệnh toàn quyền Cộng hòa Cuba tại Việt Nam cuốn sách “Con đường tương lai” và bản dịch bằng tiếng Tây Ban Nha

Sự lan tỏa trong giới trẻ và sinh viên trở thành ngọn lửa khai mở tư duy đọc - học - viết, qua các cuộc thi “Ngòi bút Con đường tương lai” hàng tháng, với hàng nghìn bài cảm nhận mỗi kỳ. Học sinh, sinh viên được khơi gợi tinh thần phản biện tích cực, biết đặt câu hỏi về trách nhiệm xã hội, đạo đức và công nghệ. Trong giới trí thức, doanh nhân và nhà quản lý với tư tưởng về “kinh tế hợp tác - công bằng - số hóa” được xem là gợi mở cho mô hình quản trị mới, phù hợp với định hướng Chính phủ số, xã hội số, công dân số.

Sau khi ra mắt và tạo nên làn sóng đọc - viết trên khắp cả nước, cuộc thi “Ngòi bút Con đường tương lai” đóng góp cho phong trào văn hóa đọc vào tháng 10 đã thu hút hàng trăm bài dự thi từ nhiều tỉnh thành, trường học, hợp tác xã, doanh nghiệp. Trong số đó, 11 tác phẩm xuất sắc nhất đã được lựa chọn để tôn vinh - không chỉ vì văn phong, mà vì tư duy mới và tinh thần khai sáng xã hội mà các bạn thể hiện.

Bài viết của tác giả Nguyễn Thị Lý đã xuất sắc đạt giải Nhất của cuộc thi, bài viết gây ấn tượng mạnh bởi giọng văn dày dặn trải nghiệm, lập luận sắc bén nhưng vẫn đậm chất nhân văn. Tác giả đã chỉ rõ ra thông điệp của cuốn sách, phân tích từng phần cụ thể trong cuốn sách : “Có thể nói cuốn sách có giá trị như một bộ bách khoa toàn thư được soi chiếu từ nhiều lĩnh vực: Văn hoá, lịch sử, xã hội, tâm linh; Là sự đúc kết và chiêm nghiệm lịch sử xã hội trên nhiều bình diện: Thành, trụ, hoại, diệt; là những bằng chứng cụ thể và hùng hồn cho sự giao thoa giữa đời sống xã hội và đời sống tâm linh; là những đề xuất và dự báo rủi ro trong các lĩnh vực của đời sống xã hội trong hành trình đi tới và đề ra những giải pháp quản lý rủi ro. Nó thực sự trở thành cẩm nang cho mọi người, cho mọi tổ chức và cho tất cả những người đã, đang, và sẽ gánh vác trọng trách lớn với gia đình, với tổ chức và dân tộc, đất nước.”

Ánh Tuyết (đạt giải Nhì) là gương mặt trẻ tiêu biểu của thế hệ Gen Z - nhưng bài viết lại mang độ “chín” hiếm thấy. Từ những lát cắt đời sống hằng ngày, bạn khéo léo chỉ ra “căn bệnh sợ thay đổi” trong tư duy xã hội - điều mà Con đường tương lai gọi là “bóng tối của thói quen”. Điều đặc biệt, bài không phán xét mà gợi mở con đường: thay đổi từ bên trong, bằng học tập và đọc sách. Hội đồng đánh giá cao khả năng kết nối triết lý và hành động của bạn - đúng tinh thần “học để khai sáng, khai sáng để phụng sự”.

Với thể thơ tự do mang hơi hướng triết học, Nguyễn Thị Ngà đã chứng minh rằng tư tưởng lớn có thể chạm đến người đọc bằng những câu chữ mềm mại nhất.Bài của bạn giống như một bản “hợp âm khai sáng”, nơi tri thức hòa quyện cùng cảm xúc. Hình ảnh “bàn tay vô hình nâng ngọn lửa con chữ” đã khiến nhiều người đọc xúc động. Ban giám khảo đánh giá cao bài viết giàu sự sáng tạo, sáng tác thơ, gợi lòng tự hào dân tộc, có văn phong cách riêng và mới lạ của tác giả và quyết định trao bằng khen giải Ba cho bài thi.

Nguyễn Quang Huy là tác giả hiếm hoi mang hơi hướng “chính sách học đường”. Bài viết của bạn cho thấy cách người trẻ hiểu sâu về môi trường, thuế, công bằng xã hội, và vai trò HTX điện tử. Huy không chỉ đọc - mà còn hành động và phản biện bằng tư duy công dân số. Giám khảo nhận xét: “Một giọng văn biết đặt câu hỏi thay vì trả lời, và đó là bản lĩnh của người viết trẻ”.

Bài viết của Hoàng Vĩnh Quang nổi bật với việc phân tích chủ đề Luật nhân quả trên tinh thần Phật giáo, có liên hệ thực tế, ngôn ngữ thẳng thắn và đề cập đến thực tiễn. “Trong cuốn Con đường tương lai, nhà văn Nguyễn Xuân Tuấn tiếp cận nhân quả không chỉ ở bình diện tôn giáo, mà còn mở rộng thành nguyên tắc vận hành của cá nhân, cộng đồng và quốc gia trong quá trình phát triển. Tác phẩm cho thấy sự gặp gỡ thú vị giữa triết lý nhân quả Phật giáo và những vấn đề cấp thiết của thời đại: từ khủng hoảng môi trường, lối sống tiêu thụ, cho tới cải cách thể chế và phát triển bền vững.”

Bảo Trân lựa chọn góc nhìn “hai con đường”: con đường của thói quen cũ và con đường của tri thức mới. Bài có nhịp văn dồn dập, tinh thần tranh biện rõ ràng. Điều làm giám khảo chú ý là khả năng kết nối câu chuyện cá nhân với bối cảnh quốc gia - một tầm nhìn đáng khích lệ ở người viết trẻ.

Dành sự quan tâm đặc biệt đến văn hóa – xã hội, Vũ Quốc Hoàng biến bài viết thành một bản tiểu luận xã hội sắc sảo. Bạn chỉ ra cách Con đường tương lai không chỉ có giá trị về tri thức mà còn khơi dậy được những suy ngẫm sâu sắc về văn hóa, con người và tương lai dân tộc. Những triết lý mà tác giả Nguyễn Xuân Tuấn đưa ra đã giúp bạn đọc thức tỉnh bản thân luôn giữ một lối sống lương thiện và tử tế.

Thu Hương không tranh luận, không triết lý, mà viết bằng cảm xúc tinh tế. Bài của bạn giống một dòng nhật ký nhân văn, khơi gợi sự thiện lành giữa đời sống ồn ã. Chính sự giản dị ấy lại khiến người đọc tin và nhớ. Con đường tương lai, qua lăng kính của bạn, trở thành “hành trình đi tìm lại lòng tốt trong mỗi con người”.

Phạm Trí Đức gây chú ý với cách phân tích nội dung, tinh thần cốt lõi của cuốn sách một cách rất sâu sắc. “Thông qua trải nghiệm và góc nhìn của chính tác giả, tôi biết rõ hơn được về bối cảnh chung với các vấn đề mà thế giới và Việt Nam đang gặp phải, cũng như là các chiến lược giải quyết tình hình trên một cách thực tiễn. Từ đó mà mở ra một cánh cửa, con đường sáng hướng tới tương lai cho Việt Nam và Thế Giới.” Bên cạnh đó, tác giả còn đưa ra những ý tưởng mới cho Tập 2 của cuốn sách.

Với ngòi bút thẳng thắn, Vũ Hải Huyền đã đưa ra thông điệp thẳng thắn rằng con đường của một người không thể tách rời vận mệnh chung. Một ý tưởng riêng lẻ cần sự đồng hành và chia sẻ để trở thành sức mạnh tập thể.

Đặng Minh Ngọc khép lại danh sách 11 bài đoạt giải bằng một giọng văn dung hòa - vừa có tầm lý luận, vừa có tính tổ chức. Bạn không viết để thuyết phục, mà để lan tỏa: khuyến khích người đọc đọc thêm, học thêm, làm thêm điều tử tế mỗi ngày. Đó chính là tinh thần Con đường tương lai: đọc - hiểu - sống - cống hiến.

Tọa đàm Đến với “Con đường tương lai” được tổ chức vào tháng 8/2025 tại TP Hồ Chí Minh không chỉ là dịp giới thiệu một công trình nghiên cứu mới, mà còn là không gian trao đổi, gợi mở nhiều góc nhìn đa chiều về những vấn đề cốt lõi được đặt ra trong cuốn sách cùng tên của nhà nghiên cứu Nguyễn Xuân Tuấn.

Những người viết là những “hạt mầm tri thức” của một phong trào đang lớn dần - phong trào đọc - học - viết - hành động mà Con đường tương lai đã khởi xướng. Mỗi trang viết của họ là một viên gạch nhỏ, đặt lên nền móng phục hưng văn hóa đọc Việt Nam trong kỷ nguyên công nghệ. Khi một cuốn sách có thể tạo ra hàng loạt phong trào đọc - viết - học, sinh ra mô hình kinh tế - xã hội thật, được các viện, trường, doanh nghiệp và báo chí cùng đồng hành, thì nó không còn là một cuốn sách, mà là một di sản tri thức đang hình thành. Đó là lý do mà hàng nghìn người Việt, từ giáo viên, sinh viên, nhà báo, cán bộ, cho tới HTX viên, đã cùng đọc, cùng viết, cùng hành động dưới ánh sáng của cuốn sách này.

"Mỗi người Việt Nam đều có một con đường tương lai của riêng mình, nhưng nếu ta biết nối lại với nhau, chúng ta sẽ tạo nên con đường tương lai của dân tộc". Câu nói đó đã trở thành kim chỉ nam cho nhiều chương trình, dự án, và cả một thế hệ người trẻ đang muốn đi tìm lẽ sống giữa thời đại công nghệ. Sách không hô hào, không giáo điều; nó thức tỉnh bằng tri thức, lan tỏa bằng nhân văn, và kết nối bằng hành động để cùng nhau xây dựng tương lai của đất nước.